Sultan Olcâytû Muhammed'in dinî ve fikrî dünyası (1304-1316)
Religious and intellectual world of Sultan Öljeitü Muhammad (1304-1316)
- Tez No: 805088
- Danışmanlar: PROF. DR. OSMAN G. ÖZGÜDENLİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 286
Özet
İlhanlılar tarihinde dinî eğilimleri ve renkli kişiliğiyle dikkat çeken önemli hükümdarlardan biri olan Olcâytû, Budist bir baba ile Nastûrî-Hristiyan bir annenin oğlu olarak 680/1282 yılında dünyaya gelmiştir. Moğol gelenekleri içerisinde yetişen Olcâytû'ya çocukluğunda Olcây-buka ve Temüder adları verilmiştir. Yedi yaşında iken 688/1289 yılında annesinin tesiriyle III. Mar Yaballaha tarafından Merâga'da vaftiz edilerek Nicolaus adını almıştır. Şehzâdeliği sırasında 694/1295 yılında ağabeyi Gâzân ile birlikte İslâmiyet'i kabul eden Olcâytû, Muhammed ve Hudâbende isimleriyle anılmıştır. İhtida ettikten sonra evvelȃ Sünnî mezhebinin Hanefî kolunu benimseyen Olcâytû, Gâzân Han'ın vefatından sonra 703/1304 yılında İlhanlı tahtına oturmuştur. Şâfiî mezhebinden Vezîr Reşîdu'd-dîn Fazlullâh'ın yoğun gayretleriyle Olcâytû'nun hizmetine giren Nizâmu'd-dîn 'Abdu'l-Melik, 707/1307-8 yılında sultanı Hanefîlikten Şâfiî mezhebine geçirmeyi başarmıştır. Şâfiî ve Hanefîler arasındaki mücadelelerin Olcâytû'yu oldukça yıprattığını gören Şi'îler, bu durumu bir fırsat bilerek harekete geçmişlerdir. Böylelikle 709/1309 yılında Emîr Târamtâz, Seyyid Tâcu'd-dîn-i Âvecî, Şeyh Hasan-i Kâşî ve özellikle 'Allâme el-Hillî gibi şahsiyetlerin telkinleri neticesinde Şi'î (İmâmiyye/İsnâaşeriyye) mezhebine geçen Olcâytû sikke, hutbe ve ezanda yapmış olduğu değişikliklerle Şi'îliği İlhanlı devletinin resmî mezhebi hâline getirmiştir. Dinî ve ilmî meselelerle yakından ilgilenen Olcâytû, İslâmiyet'i kabul ettikten sonra“mezhebî dönüşümler”geçirmiş olsa da İslâm dininin gereklerini yerine getirmiş ve bu inancı büyük ölçüde ibadet dünyasına yansıtmıştır. Bununla birlikte devrin âlimleri, din adamları ve tarikat mensuplarıyla yakın bir münasebet kurmuştur. Onları himaye etmiş ve muhtelif münazaralar düzenleterek bu münazaralarda bizzat bulunmuştur. Ayrıca Hristiyan, Budist ve Yahudi gibi gayrimüslim zümreleri İslâm'a kazandırmak hususunda istibdata varan uygulamalardan geri kalmamıştır.
Özet (Çeviri)
In the history of Ilkhanids, Öljeitü is one of the most important rulers who drew attention to his religious tendency and his colorful personality. He was born to a Buddhist father and a Nestorian-Christian mother in 680/1282. While growing up in the Mongolian tradition, he was called Öljey-buka and Temüder. He was also baptized by Mar Yaballaha III when he was seven in 688/1289 under the influence of his mother and named Nicolaus. When he was a prince in 694/1295, he became a Muslim with his elder brother Ghāzān and also took the names Muhammad and Khudābanda. After his conversion, he chose the Hanafī sect of a Sunnī branch of Islām and ascended the throne after his brother's death. Nizām al-Dīn 'Abd al-Malik who came into the service with the intensive efforts of his Shāfiī vizier Rashīd al-Dīn Fadl-Allāh made the sultan choose Shāfiī in 707/1307-8. Realizing the struggle between Shāfiīs and Hanafīs has been wearing out Öljeitü, Shiʿīs saw the opportunity and took action. In 709/1309, Öljeitü chose the Shiʿī (Imāmiyya/Isnāashariyya) sect with the suggestions of figures like Amīr Tāramtāz, Sayyid Tāj al-Dīn Āvajī, Sheikh Hasan Kāshī and especially ʿAllāma al-Hillī and making changes on coins, khutbah and azan he ordered Shiʿīsm to become the official sect of the state. Being interested in religious and scholarly matters, Öljeitü exercised his Islāmic duties even though he underwent denominational transformations. In the meantime, he set up close relations with alims, clergymen and cult leaders of his time. Öljeitü guarded them and held religious debates for them in his presence. However, he even performed exercises that can lead to tyranny on Christian, Buddhist and Jewish people to convert them to Islām.
Benzer Tezler
- Hafız-ı Ebru'nun Zeyl-i Cami'üt-Tevârîh-i Reşîdî'sinde Sultan Olcâytû ve Ebû Sa'îd dönemlerine dair kayıtlar
Records related to periods of Sultan Oljaitu and Abu Said in Hafiz Abru's Zail al Cami'al-Tawarikhi Reşidi.
ABDULCELİL IŞIK
- İbnü'l mutahhar el-hillî'nin imâmet düşüncesi
Imamat thoughts of ibnu'l mutahhar al-hilli
VAHİD TAGHIYEV
- İlhanlı Devleti'nin mezhep politikası
The secterian policy of the Ilkhanate State
CANAN SOYLU VEREP
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEYFETTİN ERŞAHİN
- İlhanlılar döneminde Şiilik
Shi?isim in the Ilkhanids period
HANİFİ ŞAHİN
Doktora
Türkçe
2008
DinAtatürk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SAYIN DALKIRAN
- Georges Pachyméres'in Relations Historiques adlı eserinde yer alan Türkler ile ilgili kayıtların değerlendirilmesi
Assessments of records about Turks in the book ?Historical Relations? by Georges Pachymeres
İLCAN BİHTER GÜL