Gazali'nin düşünce sisteminde dinî tecrübenin yeri
The place of religious experience in Ghazali's thought system
- Tez No: 808830
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HAYDAR DÖLEK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Felsefe, Religion, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Din Felsefesi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 203
Özet
Gazali'nin düşünce sisteminde dinî tecrübenin yerini ve önemini tartışmayı amaçlayan bu çalışma din felsefesinde Tanrı'nın varlığının delillerinden biri olarak kabul edilen dinî tecrübe açısından ele alınmıştır. Tezin giriş bölümünde dinî tecrübenin din felsefesindeki yeri ve Gazali'nin dinî tecrübesinin tarihteki yeri incelenmiştir. Birinci bölümde din, felsefe ve tecrübe kavramları dinî tecrübe çerçevesinde açıklanarak bu kavramların din felsefesindeki yerinin önemine değinilmiştir. Dinî tecrübenin imkânı meselesi, dinî tecrübenin çeşitleri ve özellikle sezgi kavramı üzerinde durulmuş ve Tanrı'nın varlığına bir delil olması açısından dinî tecrübenin değeri ortaya konulmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde Gazali'nin hayatı, 1095 yılında yaşadığı kriz ve bunun etkisiyle ortaya çıkan dinî tecrübe sonucunda geçirdiği ruhsal bunalım ele alınmış ve bunun etrafında şekillenen tecrübe incelenmiştir. Gazali'nin din algısını belirleyen tecrübe sonucu geliştirdiği zihinsel gelişim kuramı açıklanmıştır. Bu kuram, onun dinî tecrübe merkezli bilgi anlayışına temel oluşturması açısından önemlidir. Üçüncü bölümde Gazali'nin dinî tecrübe anlayışı üzerinde durulmaktadır. Bu bölümde Gazali'nin dinî tecrübe kavramı ve ilişkili olduğu diğer kavramlar açıklanmaktadır. Ardından bu dinî tecrübe ile vahyi ve her türlü bilgiyi temellendirme noktasındaki çabaları üzerinde durularak bunun felsefeye, kelama, fıkha, tasavvufa yönelik yaptığı 'ihya' faaliyeti tartışılmıştır. Gazali, bilginin duyu organları ve dünyevî akılla temellendirilmesini reddetmekte ve vahiyle/ilhamla veya sezgiyle temellendirilmesi gerektiğini iddia etmektedir. Bu iddiası çeşitli örneklerde tartışılmış ve sonunda bilginin temeline koyduğu dinî tecrübe anlayışının bir değerlendirilmesi yapılarak Tanrı'nın varlığına delil olup olmadığı meselesi ele alınmıştır. Sonuçta, Gazali'nin psişik kriz nedeniyle yaşadığı dini tecrübenin etkisiyle dinin kavramlarını yeniden tanımlayarak, ibadet ve ritüellere farklı işlevler yüklediği ifade edilmiştir. İslam dinine göre“Allah'a kulluk”için yapılan ibadet ve ritüeller Gazali'de“Allah'tan bilgi alma yolu”na dönüşmüş kavramlar farklı tanımlanmıştır. Bu ise din öğretisine uymamaktadır.
Özet (Çeviri)
In the introduction part of this thesis, which aims to discuss the place and importance of religious experience in Ghazali's system of thought, the place of religious experience in philosophy of religion and the place of Ghazali's religious experience in history are examined. In the first chapter, the concepts of religion, philosophy and experience are explained and their place in the framework of religious experience is explained. The possibility of religious experience, the types of religious experience and especially the concept of intuition have been emphasized and the value of religious experience has been tried to be revealed in terms of being an evidence for the existence of God. In the second chapter, the life of Ghazali, the crisis he experienced in 1095 and the spiritual depression he had as a result of the religious experience that emerged as a result of this were discussed and his experience and thought shaped around it were examined. The mystics who determined the perception of religion, and the mental development theory that Ghazali developed as a result of his experience are explained. This theory is important in terms of forming a basis for his understanding of knowledge based on religious experience. In the third chapter, Ghazali's understanding of religious experience is emphasized. In this section, Ghazali's concept of religious experience and other related concepts are explained. Then, his efforts to ground the revelation and all kinds of knowledge with this religious experience were emphasized, and his 'revival' activity towards religion, philosophy, theology, fiqh, and mysticism was discussed. Ghazali rejects the grounding of knowledge with sense organs and reason and claims that knowledge should be grounded by revelation/inspiration or intuition. This claim has been discussed in various examples, and finally, an evaluation of the understanding of religious experience that is the basis of knowledge has been made and the issue of whether there is evidence for the existence of God or not has been discussed. In the end, religious experience determined his whole thought system from beginning to end. He reinterpreted everything according to religious experience and his revival project greatly influenced the Islamic world and thought after him.
Benzer Tezler
- İhyâü Ulûmi'd-dîn ve Kimyâ-yı saʿâdet bağlamında Gazzâlî'nin dini düşünce sisteminde Kur'ân ve tilavet
The Qur'an and Tilawat in al-Ghazali's System of Religious Thought in the context of Iḥyā′ 'Ulūm al-Dīn and Kīmīyā-yi Sa'ādat
AYŞE RUMEYSA DÜMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MÜNTEHA MAŞALI
- Fârâbî ve Gazzâlî'ye göre Tanrı
The conception of God according to al-Farabi and al-Ghazali
AYŞE NUR TOHEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL TAŞ
- Saçaklızâde Muhammed Maraşî ve kelâmi görüşleri
Sagaklizadde Muhammad Maras and the word
AXIDING WUSIMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULHAMİT SİNANOĞLU
- Gazzali'de ahlak tasavvuf ilişkisi
Gazzalis mysticism and ethics
İBRAHİM KANİ
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
FelsefePamukkale ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET MEDER
- Gazali'nin bilgi felsefesi
Ghazali's knowledge philosopy
SALİH SEPİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Dinİnönü ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAMDİ ONAY