Yer değiştirme ve mekansal bellek üzerine bir araştırma: Lozan mübadilleri ve Apolyont metropoliti örneği
A research on relocation and spatial memory: The case of the Lausanne emigrants and the Apolyont metropolitan
- Tez No: 810138
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞEN CİRAVOĞLU DEMİRDİZEN, PROF. DR. DENİZ ÖNDER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bina Araştırma ve Planlama Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 351
Özet
Lozan mübadilleri Yunanistan'daki ana vatanlarından nüfus mübadelesi ile zorunlu olarak yer değiştirmiştir. Mübadillerin yerleştikleri Anadolu'da terk edilmiş Rum yerleşimlerindeki yer kurma süreçleri ile aidiyet ilişkisi ve mübadil kimliğinin inşası, bu aidiyetin ve mübadil kimliğinin kuşaklar arası aktarımında mekansal belleğin etkisinin açığa çıkartılması bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. 30 Ocak 1923 tarihli 'Türk ve Rum Ahalinin Mübadelesine Dair Mukavelename ve Protokol'ünün Lozan Barış Konferansı'nda imzalanmasıyla Türkiye ve Yunanistan arasında mübadele gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada, mübadillerin mekansal belleğinin, kolektif eylemlerin gerçekleştirildiği kamusal mekanlar üzerine etkisine odaklanılmıştır. Çalışma kapsamında, Bursa Apolyont Metropoliti'nden, metropolit merkezi Apolyont Kenti (günümüzde Gölyazı Köyü) ve bu kente bağlı Kouvouklia Köyü (günümüzde Görükle Mahallesi) alan çalışması için seçilmiştir. Mübadele üzerinden yaklaşık bir asırlık bir sürenin geçmesi ve birinci kuşak mübadillerin hayatta olmaması sebebiyle, ikinci ve üçüncü kuşak mübadillerle 'anı görüşmeleri' ve 'rehberli geziler' gerçekleştirilmiştir. Katılımcılara düğünler, dini bayramlaşmalar, resmi bayram kutlamaları, hıdrellez, asker uğurlamaları, cenazeler, kötü haberlerin duyurulması ve mevsimsel faaliyetler olmak üzere sekiz kolektif eylem verilerek yapılan anı görüşmeleri ve ardından gerçekleştirilen rehberli gezi yöntemleri ile mübadil kimliğinin görünür olduğu kolektif eylemlerin gerçekleştirildiği kamusal mekanların bilgisine ulaşmak amaçlanmıştır. Çalışmanın sonucunda, Görükle mübadillerinin, Rum kamusal mekanlarını kolektif eylem mekanları olarak kullandıkları ve kendi kültür ve kimliklerine göre yeniden yorumladıkları görülmüştür. Görükle yerleşiminde Rum kamusal mekanları, kuşaklar arası mekansal belleğin devamlılığı ve kolektif eylemlerin bu mekanlarda uygulanmaya devam etmesiyle günümüze kadar korunmuştur. Gölyazı'da aynı köyde Rumlarla birlikte yaşayan Türklerin kolektif belleğinde flaş bellek olayı olan Yunan işgalinin yer ettiği, mübadil kolektif belleğini etkilediği ve Osmanlı yerleşikleri ve mübadillerin Rum kamusal mekanlarını tedirgin edici kültürel miras olarak değerlendirip kullanmadığı, bu mekanların zaman içince yıkıldığı ve hatırlanmadığı açığa çıkartılmıştır. Her iki yerleşimde, birinci kuşak mübadillerin kendi kültür ve kimliklerine göre kolektif eylemler için oluşturduğu mekansal kurgu günümüze ulaşmıştır. Çalışma ile bir toplumun yer değiştirme ile kültürünün başka bir yere aktarımı ve kuşaklar arasında bu kültürün devamlılığının, mekansal bellek ile gerçekleştirilebildiği ortaya koyulmuştur.
Özet (Çeviri)
The Lausanne refugees were forced to replace from their homeland in Greece with the population exchange. The aim of this study is to reveal the effect of spatial memory in the intergenerational transfer of this belonging and the exchanged identity, the relationship of belonging and the construction of the exchange identity with the process of establishing a place in the abandoned Greek settlements in Anatolia where the refugees settled. A forced exchange and migration between Türkiye and Greece were carried out with the signing of 'The Agreement and Protocol on the Exchange of Turkish and Greek People' on January 30, 1923 at the Lausanne Peace Conference. The focus of the study is to reveal the effect of spatial memory of the participants on the public places where collective actions are carried out. Within the scope of this study, Apolyont Metropolitan which was a metropolis in Bursa Apolyont City (Nowadays the Village of Gölyazı), which is the metropolitan centre, and Kouvouklia Village (Nowadays the neighborhood of Görükle), of this city were selected for the field study. Since about a period of a century has passed after the population exchange and the first-generation emigrants are not alive, 'memory interviews' and 'commented city walks method' have been conducted with the second- and third-generation exchangees. Participants were given memory interviews including eight collective actions such as weddings, religious holidays, official holiday celebrations, hıdrellez, military send-offs, funerals, announcing bad news and seasonal activities followed by guided sightseeing methods in order to get information about public places where collective actions are carried out and where the identity of exchangees is visible. As a result of the study, it was revealed that the exchangees in Görükle used Greek public places as collective action places and reinterpreted these places according to their own culture and identity. The Greek public places in the settlement of Görükle have been preserved by the continuity of intergenerational spatial memory and the continuation of carrying out collective actions in these places and have reached the present day. It has been revealed that the Greek invasion, which is a flash memory event in the collective memory of Turks living with Greeks in the same village in Gölyazı have imprinted on their minds; affected exchangee collective memory; and Ottoman settlers and exchangees regarded Greek public places as an unsettling cultural heritage, and therefore; did not employ them; and that these places were demolished and were not remembered over time. In both settlements, the spatial fiction created by the first-generation exchangees for collective actions according to their own culture and identity has reached the present day. It has been concluded that the places have an effect on the intergenerational transfer of the exchangee identity. With the study, the importance of the transfer of the culture of the society to another place through relocation and the continuity of this culture between generations, which can be realized with spatial memory, have been revealed.
Benzer Tezler
- Energy aware endurance framework for mission critical aerial networks
Güdümlü havasal ağlar için enerji farkında endürans modeli
YUSUF ÖZÇEVİK
Doktora
İngilizce
2019
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BERK CANBERK
- Kente mümkün bakışlar: 'Tarihi Yarımada' üzerine çizgisel olmayan bir kent anlatısı
Potential/possible perspectives to the city: A non-linear urban narrative on 'Historical Peninsula'
EMİRHAN KURTULUŞ
- Zaman-mekan sıkışmasının gündelik mekan kullanımına etkisinin yüksek hızlı trenler üzerinden okunması
Examining the effects of time space compression on the daily space practices through high speed trains
BÜŞRA ÖZAYDIN ÇAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İPEK AKPINAR AKSUGÜR
- Cognitive differences between multilinguals and monolinguals in terms of motor learning
Motor öğrenimi açısından çok dilli ve tek hoparlörler arasındaki bilişsel farklar
SARA ZAKARIA
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
NörolojiBahçeşehir ÜniversitesiNörobilim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SELEN GÜR ÖZMEN
- Bir uzlaşma ortamı olarak tuval-mekan
Canvas-space as a medium of reconciliation
ATIL AGGÜNDÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN LÜTFÜ KAHVECİOĞLU