Yenikapı 6 batığı'nın bozulma nedenlerinin araştırılması ve konservasyon önerisi
Investigation of degradation causes of Yenikapı 6 shipwreck and conservation proposal
- Tez No: 810361
- Danışmanlar: PROF. DR. UFUK KOCABAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeoloji, Arkeometri, Sanat Tarihi, Archeology, Archaeometry, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sualtı Kültür Kalıntılarını Koruma Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 101
Özet
Yenikapı Marmaray ve Metro inşaat alanlarında 2004 yılında başlayan arkeolojik kazılar 2014 yılında tamamlanmıştır. Kazı alanında mimari kalıntılar ve binlerce buluntu ile birlikte MS 5.-11. yy arasına tarihlenen 37 adet gemi kalıntısı ortaya çıkmıştır. Yenikapı dünyada en fazla batık gemi kalıntısına sahip kazıdır. Bulunan batıklar gemi yapım teknolojisi ve bu teknolojinin gelişimi bakımından eşsiz bilgiler sunmaktadır. Ayrıca bu kazı Türk bilim insanları tarafından karada gerçekteştirilen ilk tekne ve gemi arkeolojisi çalışmasıdır. 31 adet batığın belgeleme, kaldırma ve konservasyon çalışması“İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sualtı Kültür Kalıntılarını Koruma Anabilim Dalı”nda Prof. Dr. Ufuk Kocabaş başkanlığında yürütülmektedir. Koruma ve onarım çalışmaları tamamlandıktan sonra batıkların kurulacak bir müzede sergilenmesi planlanmaktadır. Yenikapı 6 batığı, MS 10. yüzyıla tarihlendirilen küçük bir ticaret veya balıkçı teknesi olarak tanımlanmaktadır. Yenikapı batıkları Theodosius Limanı'nın dolmasıyla birlikte yüzyıllar boyunca ıslak toprak altında kalmıştır ve bu koşullardaki ahşaplar“suya doymuş ahşap”olarak nitelendirilmektedir. Ahşap yapısında gömülü kaldığı süre boyunca çeşitli sebeplerle bozulmalar meydana gelmektedir. Bozulmanın tip ve boyutu konservasyon malzemesinin seçilmesinde önemli bir unsurdur. Bu sebeple ahşapların bozulma durumunun tespitinde ileri teknik, kimyasal ve mikroskobik analizler gerçekleştirilmektedir. Bu tez kapsamında Yenikapı 6 batığına ait suya doymuş ahşaplar incelenmiş ve bozulma meydana getiren sebepler araştırılmıştır. 62 adet ahşap örneği üzerinde gerçekleştirilen cins/tür tayini çalışması sonucu 22 adet kestane, 29 adet meşe, 7 adet gürgen, 2 adet kavak ve 2 adet ceviz ağacı odunu teşhis edilmiştir. 23 adet ahşap örneği üzerinde gerçekleştirilen maksimum su içeri tespiti sonucu Umax değerleri meşelerde ortalama 824, kestanelerde ortalama 661 ve gürgenlerde ortalama 843 olarak hesaplanmıştır. Ahşapların hepsi birinci seviye bozulmuşluk durumundadır. Ahşapta meydana gelen bozulmuşluğun başlıca sebebi ise mikrobiyolojik etmenlerdir. 6 adet ahşap örneği üzerinde gerçekleştirilen hh-XRF analizi sonuçlarında %0,74-3,85 arası değişken oranlarda demir (Fe), %5,46-7,26 arası değişken oranlarda kükürt (S) ve %3,65-9,75 arası değişen oranlarda kalsiyum (Ca) elementleri tespit edilmiştir. Eldeki veriler değerlendirilerek Yenikapı 6 batığı için PEG ile konservasyon yöntemi önerilmiştir.
Özet (Çeviri)
Archaeological excavations started in 2004 at the Yenikapı Marmaray and Metro construction areas were completed in 2014. Along with architectural remains and thousands of finds, 37 shipwrecks dated to the 5th-11th centuries AD emerged from the excavation area. The Yenikapı excavations have the largest number of shipwreck remains in the world. These shipwrecks provide unique information about shipbuilding technology and the development of this technology. This excavation is the first boat and ship archaeology study carried out on land by Turkish scientists. The documentation, removal, and conservation studies of 31 shipwrecks are carried out by the Istanbul University Faculty of Letters, Department of Conservation of Marine Archaeological Objects, under the direction of Prof. Ufuk Kocabaş. After the conservation and restoration process, it is planned that the shipwrecks will be exhibited in a museum to be established. Yenikapı 6 is a small trade or fishing boat dated to the 10th century AD. Over the centuries, Yenikapı shipwrecks remained under the wet soil. The wood in this condition is defined as“waterlogged wood.”The wooden structure undergoes deterioration for various reasons when it is buried. The type and extent of deterioration is an essential factor in choosing the conservation material. For this reason, advanced technical, chemical, and microscopic analyses are carried out to determine the deterioration of wood. In this thesis, the waterlogged woods of the Yenikapı 6 shipwreck were examined and the causes of deterioration were investigated. As a result of the wood type/species identification of 62 wood samples, 22 chestnut, 29 oak, 7 hornbeam, 2 poplar and 2 walnut tree woods were identified. As a result of the maximum water content determination carried out on 23 wood samples, the Umax average values were calculated as 824 in oaks, 661 in chestnuts and 843 in hornbeams. All of the woods are in a first level degraded state. The main cause of this type of deterioration in wood is microbiological factors. In the results of hh-XRF analysis performed on 6 wood samples, variable rates of iron (Fe) between 0.74-3.85%, sulfur (S) at variable rates between 5.46-7.26% and calcium (Ca) at variable rates between 3.65-9.75% have been detected. Conservation method with PEG was suggested for Yenikapı 6 shipwreck by evaluating the available data.
Benzer Tezler
- Yenikapı 16 batığının fiziksel, kimyasal ve biyolojik bozulmalarının değerlendirilmesi ve koruma önerisi
Evaluation of physical, chemical, and biological degradation of Yenikapı 16 shipwreck and the conservation proposal
SEDEF ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Arkeolojiİstanbul ÜniversitesiTaşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NAMIK KILIÇ
- Yenikapı 29 batığının bozulma durumunun araştırılması ve koruma önerisi
The investigation of degradation degree of Yenikapı 29 shipwreck and conservation proposal
CEM AKGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Arkeolojiİstanbul ÜniversitesiTaşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NAMIK KILIÇ
- Yenikapı 12 batığında kullanılacak konservasyon yönteminin araştırılması ve koruma uygulaması
A research for the conservation treatment to be used on yenikapi 12 shipwreck, and the conservation application for the shipwreck
NAMIK KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Arkeolojiİstanbul ÜniversitesiTaşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. UFUK KOCABAŞ
- Yenikapı 6 Batığı'nın konstrüksiyon özellikleri ve yapım tekniği önerisi
Construction proposal and construction techniques of Yenikapı 6 Shipwreck
CAN CİNER
Doktora
Türkçe
2023
Arkeolojiİstanbul ÜniversitesiKoruma-Yenileme ve Restorasyon Bilim Dalı
DOÇ. DR. HATİCE IŞIL KOCABAŞ
- Yenikapı 16 batığının 3 boyutlu dijital modelleme çalışması
3D digital modeling of Yenikapı 16 shipwreck
HİLAL SÜMEYYE GÜLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Arkeolojiİstanbul ÜniversitesiTaşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. IŞIL ÖZSAİT-KOCABAŞ