Hâkim el-Cüşemî'nin fırka tasnifi ve mezheplere bakışı
Hakim al-Jushemi's classification of denominational groups and his views on the sectarian divisions
- Tez No: 810556
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHYETTİN İĞDE
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gaziantep Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 124
Özet
Mutezilî 'Hâkim el-Cüşemî'nin İslam Mezheplerine Bakışı' adlı tezimizde; İslam mezheplerinin ortaya çıkış nedenleri, mezheplerin görüş ve özellikleri ile fırka tasnifini Cüşemî'nin nasıl aktardığını inceledik. Temel amacımız Cüşemî'nin 'Mutezile Fırak Edebiyatına' olan katkısını ortaya koymaktır. Araştırmamızın kapsamını Cüşemî'nin mezhep tasnifi ve mezheplere dair verdiği bilgiler yanında Cüşemî'nin mezhebi kimliğinin ortaya konulabilmesi için imamet ve usûlü hamse hakkındaki görüşleri oluşturmaktadır. Tezimizde, İslam Mezhepleri Tarihi'nin kullanmış olduğu deskriptif (betimsel) yöntem temel alınarak, temel kaynakların taranması ve karşılaştırılması yanında olgu ve fikirlerin anlaşılması için siyasi ve sosyal tarih ile kıyaslanarak ulaşılan sonuçlar objektif bir şekilde ortaya konulmuştur. Sonuçta Cüşemî'nin Zeydî-Mutezilî kimliği bulunmaktadır. Temel konularda Mutezilî tavrı açıktır. Hz. Ali'ye ve Şia tarihindeki imamlara yönelik vurguları, eserlerindeki imamete dair aktarımlarındaki farklı yansımalar Zeydiyye'nin fikirlerine sempati duyduğunu ya da etkilendiğini göstermektedir. Cüşemî, İslam toplumlarının kendi dönemine kadar olan sürecini mezhepler tarihi açısından Mutezile, Şia, Hâricîler, Mürcie, Cebriyye, Âmme, Haşeviyye olarak yedi ana kola ayırmaktadır. Bu yedi fırkanın temel görüşlerine, kısmen oluşum ve olgunlaşma safhasına, alt fırkalarına, yayıldıkları coğrafyaya ve mezheplerin görüşlerini savunmak adına yazılan eserler ve yazarlarına değinmektedir. Cüşemî, mezhep tasnifini belirli bir sayı ile sınırlandırmamaktadır. Mezheplerle ilgili bilgi aktarırken kullandığı temel yöntem klasik fırka merkezli mezhepleri tarihi yazıcılığıdır.
Özet (Çeviri)
In our thesis titled the Mutazilian 'Hakim al-Jushamī's View of Islamic Sects', we examined the reasons for the emergence of Islamic sects, the views and characteristics of sects, and how al-Jushamī conveyed the classification of sects. Our main aim is to reveal al-Jushamī's contribution to the 'Mutazilian Sect Historiography Literature'. The scope of our research includes al-Jushamī's classification of sects and the information he gave about sects, as well as his views on imāmah and usul al-hamsa in order to reveal al-Jushamī's sectarian identity. In our thesis, based on the descriptive method used by the History of Islamic Sects, the results obtained by comparing the political and social history in order to understand the facts and ideas as well as scanning and comparing the basic sources are presented objectively. As a result, al-Jushamī has a Zaydī-Mutazilite identity. His Mutazilite attitude on basic issues is clear. His emphasis on the Ali and the imams in the history of Shia and the different reflections in his works on imamate show that he sympathised with or was influenced by the ideas of Zaydiyya. In terms of the history of sects, al-Jushamī divides the Islamic societies until his time into seven main branches: Mutazila, Shia, Kharicis, Murjiya, Jabriyya, Amma, and Hashawiyya. He touches upon the basic views of these seven sects, their partial formation and maturation phase, their sub-sects, the geography of their spread, and the works written in defence of the views of the sects and their authors. Al-Jushamī does not limit his classification of sects to a certain number. The main method he uses to convey information about sects is the classical sect-centred historiography of sects. Accordingly, he analyses the sects through their basic views and generally does not mention their formation processes.
Benzer Tezler
- Hâkim el-Cüşemî'nin et-Tehzî'b fi't-Tefsî'r adlı eseri çerçevesinde Mu'tezilenin Kur'ân tasavvuru
The Mu'tazila's perception of the Qur'an in the framework of Hakim al-Jushami's Work, al-Tahzib fi' al-Tafsir
FATİH PAMUK
Doktora
Türkçe
2023
DinBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLAL GÖKKIR
- Hâkim el-Cüşemî'nin et-Tehzîb fi't-Tefsîr adlı eserinin Mu'tezilî kaynakları
Mu'tazılah Sources of Ḥākim al-Jushamī's work Called al-Tahdhīb fī al-Tafsīr
HALİL SARI
Doktora
Türkçe
2025
DinÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. FERİHAN ÖZMEN
- أثر الاعتزال عند الحاكم الجشمي في تفسيره( سورة البقرة أنموذجا )
Hâkim el-Cüşemî'nin tefsirinde Mu'tezilenin etkisi (Bakara Sûresi örneğinde)
AZZAM ALGHARIB
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ZÜLFİ CENNET
- Hâkim el-Cüşemî'nin et-Tehzîb fi't-Tefsîr eserinde peygamberlerin ismeti anlayışı
The concept of the ismah of prophets in Hâkim al-Jushami's al-Tahdhîb fî al-Tafsîr
MUCHAMMAD ABDUR ROCHMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET EMİN GÜNEL