Keten (Linum usitatissimum L.) genotiplerinin morfolojik ve fenolojik karakterizasyonu
Fiber flax (Linum usitatissimum L.) morphological and phenological characterization of genotypes
- Tez No: 810950
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ŞAHANE FUNDA ARSLANOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Endüstri Bitkileri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 102
Özet
Keten (Linum usitatissimum L.), lif ve tohum amacıyla yetiştirilen, tekstil, yağlı boya, kağıt, gıda ve ilaç sanayisi gibi çok yönlü kullanımı olan bir bitkidir. Bu çalışma ile bazı keten genotiplerinin morfolojik ve fenolojik özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada 118 keten genotipi ve 4 standart çeşit (Rolin, Crista, Giza-11, Giza-12) yer almıştır. Sera koşullarında yürütülen bu araştırmada, incelenen morfolojik ve fenolojik özellikler UPOV (International Union For The Protection of new Plant Varieties) ve IPGRI (International Broad For Plant Genetic Reseurces) kriterlerine göre değerlendirilmiştir. Keten genotipleri arasında bitki boyu 49.5-110.0 cm, teknik sap uzunluğu 36.5- 86.6 cm aralığında değişmiş, genotiplerin teknik sap uzunluğu varyansı (%87.08), standart çeşitlerin varyansından (%36.97) yüksek bulunmuştur. Genotiplerin vejetatif periyodu 60-118 gün arasında dağılım gösterirken, standart çeşitlerin vejetatif periyodu, 86-92 gün aralığında yer almıştır. Araştırmada bitki boyu ile; teknik sap uzunluğu (r=0.808**), sap çapı (r=0.469**), yan dal sayısı (r=0.265**) ve kapsül sayısı (r=0.256**) arasında pozitif ve çok önemli korelasyon belirlenmiştir. Araştırmada incelenen 118 keten genotip arasında 3 genotip beyaz, 20 genotip beyaz-mavi, 37 genotip mavi, 35 genotip mavi- viole, 19 genotip viole, 4 genotip koyu viole petal renginde belirlenmiş, 20 keten genotipi serbest, 28 genotip orta, 70 genotip üst üstte petal şekline sahip bulunmuştur. Keten genotipleri yaprak dizilişi ve yaprak uzunluğu bakımından önemli farklılıklar göstermiştir. Bu farklılığın bitki boyu ve tohum verimi üzerine etkisinin ileri çalışmalarda incelenmesinin yararlı olabileceği düşünülmektedir. Yapılan temel bileşen analizinde morfolojik özellikler bakımından PC1 (%36.02) ve PC2 (%20.29) ekseninde yer alan, bitki boyu, teknik sap uzunluğu, sap çapı, yan dal sayısı, kapsül sayısı, kapsül çapı, tohum sayısının ileri ıslah çalışmaları için seleksiyon kriteri olarak kullanılabileceği görülmüştür. Bitki boyu, teknik sap uzunluğu, sap çapı, yan dal sayısı, bitkide kapsül sayısı, kapsülde tane sayısı, kapsül çapı bakımından kümeleme analizi sonucunda birbirine benzeyen ve lif tipi keten ıslahı için arzu edilen 47 genotip ıslah çalışmaları için gen havuzuna aktarılmıştır. Ayrıca fenolojik karakterler bakımından varyansın yüksek olduğu, PC1 (%16.65) ve PC2 (%12.89) bileşenlerinde çiçeklenme süresi, yaprak eni, yaprak uzunluğu, petal rengi, petal şekli, çiçek şekli, korolla rengi ve korolla büyüklüğünün ileri keten ıslah çalışmaları için seleksiyon kriteri olarak kullanılabileceği ve bununla ilgili detaylı çalışmalara ihtiyaç olduğu sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
Flax (Linum usitatissimum L.) is a all- purpose plant cultivated for its fiber and seeds, with wide-ranging applications in industries such as textiles, oil paint industry, paper, food, and pharmaceuticals. In the study was aimed to determine the morphological and phenological characteristics of some flax genotypes, and 118 flax genotypes and 4 standard cultivars (Rolin, Crista, Giza-11, Giza-12) were included. In this study carried out under greenhouse conditions, the morphological and phenological characteristics examined were evaluated according to UPOV (International Union for The Protection of new Plant Varieties) and IPGRI (International Broad For Plant Genetic Resources) criteria. Among the flax genotypes, plant height ranged from 49.5 cm to 110.0 cm, and technical stem length varied from 36.5 cm to 86.6 cm. The variance of technical stem length among genotypes (87.08%) was found to be higher than that of the standard varieties (36.97%). While the vegetative period of the genotypes varied between 60 and 118 days, the vegetative periods of the standard varieties determinened between 86 and 92 days. A significant positive correlation was determined between plant height and technical stem length (r=0.808**), stem diameter (r=0.469**), lateral branch number (r=0.265**), and capsule number (r=0.256**). Among the 118 flax genotypes examined in the study were determined 3 genotypes white, 20 genotypes white-blue, 37 genotypes blue, 35 genotypes blue-violet, 19 genotypes violet, 4 genotypes dark violet. Moreover, among flax genotypes were found 20 flax genotypes free petals, 28 genotypes medium petals, and 70 genotypes overlapping petals. Flax genotypes showed significant differences in terms of leaf arrangement and leaf length. It is thought that it may be useful to examine the effect of this difference on plant height and seed yield in further studies. In the principal component analysis, plant height, technical stem length, stem diameter, number of lateral branches, number of capsules, capsule diameter, number of seeds, which are located in the PC1 (36.02%) and PC2 (20.29%) axis in terms of morphological characteristics, were determined to be used as the selection criteria for further breeding studies. The 47 flax genotypes that are similar to each other in terms of plant height, technical stem length, stem diameter, number of lateral branches, number of capsules per plant, number of seed in the capsule, capsule diameter as a result of cluster analysis and desired for fiber type flax breeding were transferred to the gene pool for flax breeding studies. Furturemore, in PC1 (16.65%) and PC2 (12.89%) components, where the variance in terms of phenological characters is high, flowering time, leaf width, leaf length, petal color, petal shape, flower shape, corolla color and corolla size can be selected for further flax breeding studies, and It has been concluded that it can be used as a criterion and there is a need for detailed studies on this subject.
Benzer Tezler
- Türkiye'nin farklı lokasyonlarından elde edilen keten (Linum usitatissimum L.) çeşit ve genotiplerinin morfolojik ve moleküler karakterizasyonu
Morphological and molecular characterization of flax (Linum usitatissimum L.) cultivars and genotypes from different locations in Turkey
MEHMET ZEKİ KOÇAK
Doktora
Türkçe
2021
ZiraatIğdır ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET METİN KUMLAY
PROF. DR. MEHMET HAKKI ALMA
- Agrobacterium tumefaciens aracılığıyla herbisitlere toleranslı keten (Linum usitatissimum L.)genotiplerinin geliştirilmesi üzerine araştırmalar
Studies on improving flax (Linum usitatissimum L.) genotypes resistant to herbicides via agrobacterium tumefaciens
OUSMANE SADOU
Doktora
Türkçe
2016
BiyoteknolojiAnkara ÜniversitesiTemel Biyoteknoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA YILDIZ
- Diyarbakır koşullarında farklı zamanlarda ekilen keten (Linum usitatissimum L.) genotiplerinde agronomik ve teknolojik özelliklerin belirlenmesi
Determination of agronomic and technological properties of flax (Linum usitatissimum L.) cultivars planted at different time in Diyarbakir conditions date
NURCAN HAN
- Uşak ili ekolojik koşullarında bazı yurtdışı kökenli keten hat ve çeşitlerinin verim ve verim özelliklerinin belirlenmesi
Determination of yield and yield components of some flax cultivars and lines from abroad in ecological conditions of Uşak province
ÖZLEM ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
ZiraatUşak ÜniversitesiTarım Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERCÜMENT OSMAN SARIHAN
- Bazı keten genotiplerinin agronomik ve kalite özellikleri üzerine araştırmalar
A Research on agronomic and quality characteristics of some lium genotypes
R. REFİKA AKÇALI CAN