İstanbul Kadı Sicillerinde esnaf gedikleri ve piyasa ilişkileri: İşleyiş, kurumsal yapı, rekabet ve mülkiyet
Artisan gediks and market relations in Istanbul Kadi Registers: Operation, institutional structure, competition and property
- Tez No: 811688
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SAİM ÇAĞRI KOCAKAPLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Tarih, Economics, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İktisat Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 141
Özet
Çalışmada Osmanlı esnafının, geleneksel ekonomilerin çözülmesinin hız kazandığı 18. ve 19. yüzyıllarda, değişen iktisadi konjonktüre uyum sağlayıp sağlamadığı sorusu gedik kurumu üzerinden analiz edilmiş ve gediklerin dönüşen iktisadi ilişkiler çerçevesinde nereye konumlandırılabileceği tartışılmıştır. Bu süreçte ortak anlatı oluşturma çabası ile modern-geleneksel, ileri-geri gibi genellemeye dayalı“modernleşme”varsayımlarının yerine, tez içerisinde tekil bir konu üzerinde, esnafın değişen koşullar karşısında gösterdiği“direnç”ve/veya“esneklik”ortaya konulmaya çalışılmıştır. Tezde İSAM, İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi kuruluşlarının titiz çalışması sonucu araştırmacılara sunulan yüz adet İstanbul Kadı Sicil defteri incelenmiştir. Yaklaşık yüz yılı kapsayan süreçte Kadı Sicillerine yansıyan işlemlere ait tüm veriler toplanarak; alım satım, kira, miras, borç, ortaklık, nöbetleşe kullanım, emanet, hasarlı dükkanlar, nakil ve kayıt işlemleri başlıkları altında gruplandırılarak analiz edilmiştir. İncelenen davalar üzerinde genel kabul gören ve norm olarak belirlenen işleyiş dinamiklerinin ortaya konulmasının ardından fiili durumda ortaya çıkan tezat uygulamalara da yer verilmiş ve norm-fiili durum çatışması olarak karşılaştırılmıştır. Yapılan incelemeler neticesinde literatürde gedikler ile ilgili ahilikten gediğe geçiş iddiası, gediklerin sağladığı hak sınırlılıklarının genişlemesi nedeniyle mülkiyet biçiminin karmaşık hale gelmesi, kalfalık mertebesindeki sıkışmalar, yatırım amaçlı gediklerin kullanılması ve gedik piyasalarında alım satımlar sonucu ortaya çıkan spekülatif fiyat hareketlilikleri gibi temel problemlerin tartışılmasının yanı sıra Osmanlı esnaf yapısı hakkındaki zihniyet, kurallar, özerklik, değişimlere karşı adaptasyon sağlayıp sağlayamadığı gibi genel argümanlar da gedik kurumunun işleyiş dinamikleri üzerinden yorumlanmıştır. Piyasa, özel mülkiyet, rekabet ve kredi işlemleri gibi kapitalist ekonomilerin temel argümanlarının, gedik işlemlerine yansıyan davalar üzerinden okunması ile Osmanlı esnafına ait özgün bir adaptasyon deneyimi olup olmadığı tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
In the study, the question of whether the Ottoman tradesmen adapted to the changing economic conjuncture in the 18th and 19th centuries when the disintegration of traditional economies accelerated is analyzed through the gedik institution and the positon of gediks in the transforming economic relations is discussed. In this process, instead of“modernization”assumptions based on generalizations such as modern-traditional and forward-backward with the effort to create a common narrative, the“resistance”and/or“flexibility”of the tradesmen in the face of changing conditions is examined on a singular subject in the thesis. In the thesis one hundred Istanbul Kadı Registers presented to the researchers as a result of the meticulous study of ISAM, İBB Kültür A.Ş. and Medipol University institutions is examined. All the data of the gedik transactions reflected in the Kadı Registerers in a period of approximately hundred years is collected and analyzed by grouping them under headings which are purchase sale, rent, inheritance, pledge, partnership, rotational use, escrow, damaged shops, transfer and registration transactions. After revealing the functioning dynamics generally accepted and determined as the norm on the records which is examined, the contrasting practices that emerged in the actual situation is also included and compared as a norm-actual situation conflict. As a result of the examinations carried out, in the literature, basic problematics such as the claim of transition from ahilik to gedik, the complexification of the property form as a result of the expansion of the rights limitations provided by the gedik, pressure at the level of journeyman, the use of gedik for investment purposes and the speculative price movements that arise as a result of trading in the gedik markets, as well as the discussion of Ottoman tradesmen general arguments such as mentality, rules, autonomy, adaptation to change is also interpreted through the working dynamics of the gedik institution. By reading the basic arguments of capitalist economies such as the market, private property, competition and credit transactions through the records about gediks reflected in the Kadı Registers, whether original adaptation experience of the Ottoman tradesmen is discussed.
Benzer Tezler
- İstanbul Kadılığı 213 nolu ferman defterine göre 1831-1863 senelerinde sosyal ve iktisadi hayata dair kararlar
Başlık çevirisi yok
AHMET ERYÜKSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
1990
Tarihİstanbul ÜniversitesiTürk İktisat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. HÜSEYİN ÖZDEĞER
- Kümelenmenin gelişimi açısından dünden bugüne Kapalıçarşı kuyumculuk mesleğinin incelenmesi
Examination of the Grand Bazaar jewelry profession past to today in terms of the development of the cluster
BURAK AYDEMİR
- 18. yy'ın ilk yarısında Üsküdar'da Müslim-gayrimüslim ilişkileri: Şeriyye sicilleri ve müdevvel kaynaklar ışığında
The relationships between Muslim and Non-Muslim in Üsküdar in the first half of the 18th century in the light of kâdi records and contemporary sources
NEVZAT ERKAN
Doktora
Türkçe
2012
TarihMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZİYA KAZICI
- Türk idare tarihi açısından şer'iyye sicilleri (İstanbul mahkemelerindeki XVI-XVIII. yüzyıllara ait şer'iyye sicilleri ışığında)
Sharia court records in terms of turkish administrative history (inthe light of the sharia court records of the XVI-XVIII. centuries in courts of İstanbul)
ERSİN GÖKÜŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Kamu YönetimiTrakya ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NALAN DEMİRAL
- XIX. yüzyılın ilk yarısında Şer'iyye sicillerine göre Karahisar-ı Sahib Sancağı
Başlık çevirisi yok
ZÜBEYDA TİRYAKİOĞLU KAZAK