Prizren'i okumak: Tarihsel süreçte mekansal gelişimin izlerini sürmek
Reading prizren: Tracking the spatial development in historical process
- Tez No: 814380
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EMİNE SİBEL SÖĞÜT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Koruma ve Yenileme Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 129
Özet
Medeniyetin fiziksel karşılığı olarak yaşamın merkezinde konumlanan kentler, bünyelerinde barındırdıkları izlerle, anılarla, bilgilerle kendilerine has bir kültür oluşturur ve diğer kentlerden ayrışırlar. Özgün bir karaktere işaret eden bu durum, kentsel bellek, kimlik, ruh gibi tanımlamalarla ele alınır ve kentleri tam olarak hangi niteliklerin farklı kıldığı bu yaklaşımlarla tartışılır. Öte yandan, Lynch'in öne sürmüş olduğu 'imgelenebilirlik' kavramı da bu noktada önemli bir yol gösterici konumundadır. Kentleri imgelenebilir kılan nitelikler, aynı zamanda onları farklılaştıran ve daha doğru bir ifadeyle özgünleştiren öğelerin biraradalığı ile şekillenir. Dolayısıyla, kent imgesini oluşturan öğelerin incelenmesi, kentleri özgünleştiren özelliklerin de tanımlanabilmesine olanak verir. Bu bağlamda, kentleri mekansal okuma üzerine yoğunlaşan bu çalışmada kentler Lynch'in öne sürmüş olduğu kent imgesi ve imgelenebilirlik çerçevesinde nasıl okunabilir sorusuna cevaplar aranmıştır. Bu doğrultuda, çalışmada, kentleri özgün kılan nitelikler bağlamında öncelikle kolektif bellek, kentsel bellek, kentin ruhu/genius loci, kent kimliği gibi kavramlar üzerinden bir değerlendirilmeye gidilmiş, ardından 'kent imgesi' kavramına yoğunlaşılmıştır. Bu incelemeler ve değerlendirmeler neticesinde kentleri okuma noktasında benimsenecek yaklaşım bağlamında bir tanımlamaya gidilmiştir. Çalışmada, kentleri okuma noktasında Lynch'in öne sürmüş olduğu beş öğe üzerinden hareket edilmiş, öğeler haritaların üzerinde işaretlenmeye çalışılmış ve bu yaklaşım kentlerin farklı gelişim evreleri özelinde tekrarlanmıştır. Başka bir ifadeyle, kentleri özgün ve imgelenebilir kılan yollar, bölgeler, sınırlar, odak noktaları ve işaret ögeleri gibi kentsel öğeler, kentlerin tarihsel süreçte yaşamış oldukları farklı kırılma noktaları özelinde ele alınmıştır. Böylelikle, geriye dönük bir bakış açısıyla kentlerin gelişim süreci üzerinden bir okuma yapılmış, bu süreçte kentsel öğelerin nasıl dönüşümler yaşadıkları, hangi anlam kaymalarına maruz kaldıkları ve hangi toplumsal veya kültürel olayların kentleri ne şekilde dönüştürdükleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda, çalışmada örnek çalışma alanı olarak Kosova'nın Prizren kenti seçilmiştir. Son yüzyılda sürekli bir dönüşüm halinde olan Balkanlar ve özellikle Kosova'da, çeşitli toplumsal olayların kentsel mekanı dönüştürme gücü düşünüldüğünde, Kosova kentlerinin ve özellikle tarihi ve kültürel miras değerleriyle öne çıkan Prizren'in önemli veriler barındırdığı ve kentsel okuma yapma noktasında da güçlü bir örnek olduğu açıktır. Bu nedenle, çalışmada Prizren kenti ilk kentsel izlerin ortaya çıkışından günümüze kadar yaşanan farklı kırılma noktaları ve özellikle savaşlar çerçevesinde incelenmiş, yaşanan bu önemli tarihsel olaylar ve toplumsal dönüşümlerin kentin mekansal niteliklerini nasıl dönüştürdüğü, Lynch'in beş öğesi üzerinden okunmaya çalışılmıştır. Bu noktada, haritalama yöntemi dışında, perspektfif kolaj yöntemi de kullanılarak Lynch'in kentsel okuma yöntemi özgün bir yaklaşımla zenginleştirilmeye çalışılmıştır. Çalışmada, farklı medeniyetlerin ve yaşanan toplumsal olayların kenti her dönem önemli ölçüde bir dönüşüme maruz bıraktığı, bu süreçlerde, bazı kentsel bileşenlerin anlamsal dönüşüme maruz kaldıkları, anlamlarını yitirdikleri ya da yeni anlamlara büründükleri, bazı öğelerin yok olurken yenilerinin eklendiği de ortaya çıkmıştır. Ancak, bütün dönüşümlere ve müdahalelere rağmen Prizren'in önemli yapı taşları olarak sayılabilecek kentsel öğeleri günümüze kadar taşıyarak özgünlüğünü korumayı başardığı gözlemlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Cities, which are in the center of daily life as the physical counterpart of civilization, create a unique culture with the traces, memories and information they contain and these unique elements distinguish them from other cities. This situation, which points to a unique character, is handled with definitions such as urban memory, identity, and spirit, and what exactly makes cities different is discussed with these approaches. On the other hand, the concept of 'imaginability' suggested by Kevin Lynch is an important guide at this point. The qualities that make cities imaginable are also shaped by the coexistence of elements that differentiate them and, more accurately, make them specific. Therefore, examining the elements that make up the image of the city allows to define the features that make cities unique. In this context, in this study, which focuses on reading cities, answers are sought to the question of how cities can be read within the framework of image of the city and imaginability, which Lynch suggested. In this direction, in this study, in the context of the qualities that make cities unique, an evaluation has been made on concepts such as collective memory, urban memory, the spirit of the city / genius loci, urban identity, and then the concept of image of the city has been concentrated. As a result of these examinations and evaluations, a definition has been made in the context of the approach to be adopted at the point of reading the cities. In the study, at the point of reading the cities, five items suggested by Lynch were used, the items were tried to be marked on the maps, and this approach was repeated for different development phases of the cities. In other words, urban elements such as roads, regions, borders, focal points, and landmarks that make cities unique and imaginable have been handled in the context of different breaking points that cities have lived through in the historical process. Thus, a reading was made on the development process of cities from a retrospective point of view, and it was tried to reveal how urban elements underwent transformations, what meaning shifts they were exposed to, and how social or cultural events transformed cities. In this context, the city of Prizren was chosen as a sample study area in the study. Considering the power of various social events to transform the urban space in the Balkans and especially in Kosovo, which has been in a state of continuous transformation in the last century, the cities of Kosovo and especially Prizren, which stands out with its historical and cultural heritage values, contain important data and are a strong example for making urban reading. It is open. For this reason, in this study, the city of Prizren has been examined in the context of different breaking points and especially wars, from the emergence of the first urban traces to the present, and how these important historical events and social transformations transform the spatial qualities of the city, through Lynch's five elements. At this point, besides the mapping method, Lynch's reading method was tried to be enriched with a unique approach by using the perspective collage method as well. In the study, it has also been revealed that different civilizations and social events experienced a significant transformation in the city in every period, that some urban components were subjected to semantic transformation, lost their meanings or took on new meanings, and while some elements disappeared, new ones were added. However, despite all the transformations and interventions, it has been observed that Prizren has managed to preserve its originality by carrying urban elements that can be considered as important building blocks until today.
Benzer Tezler
- On altinci yüzyıl şairlerinden prizrenli Şem'i'nin divani'nin edisyon kritigi ve ıncelenmesi
The study and edition-critique of the divan of Şem'i of Prizren one of the poets of the sixteenth century
MURAT ALİ KARAVELİOĞLU
Doktora
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN BİLGİN
- XVIII.-XIX. yüzyıllarda prizren:Siyasi ve sosyo-ekonomik tarihi
Prizren between XVIII.-XIX. century, political and socio-economic history
FETNAN DERVİŞ
- Kosova'da I. ve II. basamak sağlık kuruluşlarında görev yapmakta olan sağlık çalışanlarının obezite önyargı düzeylerinin saptanması
Determining the obesity prejudice levels of healthcare professionals working in I. and II. stephealth institutions in kosovo
SEZEN IBRAIMI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Beslenme ve DiyetetikTrakya ÜniversitesiBeslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYDAN ERCAN
- 1844 tarihli nüfus defterlerine göre Prizren kazası
Populaton census of Prizren district in the first half of 19th century
VALA SYLEJMANI
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DemografiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN KIZILTOPRAK