Yer ve zaman arasında bir eşik olarak harabe ve konstantinopolis hipodromu örneği
Ruin as a threshold between place and time the case of the hippodrome of constantinople
- Tez No: 814754
- Danışmanlar: PROF. DR. NEVZAT OĞUZ ÖZER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Harabe, yer, zaman, aura, eşik, Konstantinopolis Hipodromu, Ruin, place, time, trace, aura, threshold, Hippodrome of Constantinople
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bina Bilgisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 245
Özet
Bu tez çalışması, uzun bir yürüyüş ve bu yürüş esnasında yapılan gözlemlerden zihinde kalanların fragmanlar olarak biraraya getirilmesine benzetilebilir. Yürüyüş bir yerden bir yere gitmek için değil, yerin kendisine ve yere ait olana doğru süregider. Rönesanstan başlar, günümüze kadar gelir. Bu yürüyüş esnasında kırlar gezilir, kentler görülür, filmler seyredilir, yapılar incelenir, şiirler okunur, müzikler dinlenir, kitaplar karıştırılır, masallar hayal edilir, resimler, heykeller, rüyalar görülür. Bütün bu görüngüler yazıya dökülmeye çalışılır. Doğadaki entropiye karşı insanın düzen arayışı ya da insanın kalıcılık arzusuna karşın doğanın geçiciliğinin sonucu olarak mimarinin harabeye dönüşümü ve bu dönüşüm sürecinde ortaya çıkan kavramları incelemek tezin ilgi alanıdır. Tez harabeleşmeyi bir eksilme olarak görmektedir. Bu eksilme, insan-doğa arasında bir gerilime neden olmaktadır. Yapının yaşamı süresince eksilen fiziksel varlıkların, kavramlara dönüştüğü gözlemlenir. Bu bir tür“mayalanma”ya benzetilebilir. Üzümün şaraba dönüşmesi gibi, yapı da yaşamının süresine bağlı olarak başlangıçtaki halinden çok farklı bir varlığa doğru geri dönüşü olmayan bir yolculuk yapmaktadır. Yapı yaşamı absorbe ederken işlevi hafızaya, formu izlere, yeri katmanlara, proporsiyonu sürekliliğe, zamanı da auraya dönüştürür. Bu dönüşümle insanın karşılaşmasında bir tür yüzleşme yaşanır. Bu eksilmeyi durdurmak için mimaride“tamirat”adı altında müdahaleler yapılmaktadır. Bu müdahale biçimlerinin incelenmesi ve sınıflandırılması tezin kuramsal yaklaşımının derinleştirilebilmesi için gerekli görülmüştür. Tarihsel/Klasisist Yaklaşım, Fantastik Yaklaşım, Yüceltme, Adapte Etme, Reenkarnasyon olarak 5 farklı harabe müdahale biçimi tanımlanmıştır. Elde edilen müdahale biçimlerinin belirli bir harabe üzerinden gözlemlenebilmesi için İstanbul Tarihi Yarımada'da bulunan“Konstantinopolis Hipodromu Harabesi”seçilmiştir. Yapının harabeleşme sürecinde kentle nasıl bir etkileşimde olduğu, ne tür müdahalelere maruz kaldığı anlaşılmaya çalışılmıştır. Hipodrom yapısı eksilerek kaybolurken, izleri birer fragman olarak“yer”deki sürekliliği devam ettirir. Zamanın geçişi de onun varlığının Aura'sını oluşturur. Bu durum“yer”ve“zaman”arasında bir“eşik”olarak karşımıza çıkar. Hipodrom harabesinin yerdeki fragmanlarının elle tutulur, gözle görülür tanıdık ve günlük yaşantının içinde karşılaşılan izler olmasının yanı sıra, yüzlerce yıllık yaşamı zamanda ulaşılamaz bir uzaklık hissi yaratır. Bu yakınlık ve uzaklık arasında bir eşik oluşur. Bu eşik, yer ve zaman arasında bir geçidin kapısını açar. Bu kapının açılmasıyla birlikte“harabe”yerdeki geçmişi geri çağırabilecek bir nesneye dönüşür. Tezin ilk bölümü“giriş”niteliğinde, tezin çıkış noktası olarak harabe ile“karşılaşma”yı, tezin merakını, arayışlarını ve konusunu anlatmaya çalışır. Tezin içerdiği kavramlar hakkında ipuçları verir. İkinci bölüm“tezin kavramları”ile ilgilidir. Tezin deney nesnesi olan harabenin ne olduğu araştırılır, harabeyle ilgili fiziksel gözlemler yapılır. Harabeleşme süresince eksilen, kaybolan ve dönüşen yaşam, işlev, form, proporsiyon, zaman ve yer alt başlıklarıyla incelenir. Bu eksilmelerle birlikte mimarlık kuramını etkileyen harabeleşmeyle ilgili kavramlar ortaya çıkar.“Harabenin çağrışımları”alt başlığıyla harabe kavramları ortaya saçılır ve bu kavramlar sınıflandırılarak, palimpsest, anıt, hafıza, iz, aura, güzel-yüce-khora, tekinsizlik ve katarsis kavramları alt başlıkları olarak incelenir. Üçüncü bölüm, harabeye yapılan“operasyonlar”ile ilgilidir. Harabeye Rönesans döneminden beri süregelen farklı mimari ve sanatsal bakış açıları, teorik ve pratik bir uygulama alanı olarak adeta bir ölüden yaşam üretme, yeniden doğma ve reenkarnasyon gibi müdahaleler,“Harabe Teknikleri”başlığı altında incelenmiştir. Bu yaklaşımlar, Tarihselleştirme (Klasisizm), Fragmantasyon (Fantastik), Yüceltme (Sublime), Adapte Etme (Katman Ekleme) ve Reenkarne Olma (Spolia) olarak 5 kategoriye ayrılmıştır. Bu bölümde özellikle Andrea Palladio, Giovanni Battista Piranesi, John Ruskin, Albert Speer, Louis Kahn, Peter Zumthor, Carlo Scarpa ve Aldo Rossi'nin yaklaşımları dikkate alınmıştır. Dördüncü bölüm tezin“test”aşaması olarak bir alan çalışmasıdır. Bir harabeyi mikroskoba koymak, ona sorular sormak, onun yaşamının dönüşümünü incelemek, tezin kavramlarını üzerinde denemek, test etmek ve ona farklı açılardan bakabilmek amaçlanır. Alan seçiminde dikkat edilen kriterler ilk üç bölümde merak edilen kavramları somutlaştırmak ve tezin sorularını, harabenin kendisine sorabilmek için belirlenmiştir. Alan seçiminde yer, zaman, yaşam ve mekan arasındaki ilişkileri kurabilmek için şu soru sorulmuştur:“Bu kavramsal çalışma nasıl bir yerle ilişkilendirilirse tezin bağlamıyla güçlü bir ilişki kurabilir?”Soruya cevap olarak İstanbul Tarihi Yarımada'da bulunan“Konstantinopolis Hipodromu Harabesi”uygun bulunmuştur. Tez bir soru sorma biçimi olarak kullanılmıştır.“Sonuç”bölümünde, alan çalışmasıyla birlikte tezin ilk üç bölümünde sorulmuş sorulara cevap aranır ve sonuçlar tartışmaya açılır. Sonuç olarak, mimarinin mayalanmış hali harabedir. Harabede eksiklik vardır ve bu eksiklik onun gücünün kaynağıdır. Bu eksiklikle birlikte harabe fragmanlar halinde yaşama tutunur ve günümüzdeki enformasyonun hızlı akışına karşı hayata karışarak direnen bir hikaye anlatıcısına dönüşür. Anlatılan hikaye ise insanın eve dönüşünün son imkanıdır.
Özet (Çeviri)
The study, is analogously, an endeavor at reunifying the fragmentary recollections and observations of a long walk, one which has no set itinerary from one destination to another but is rather a trajectory towards a place itself and to all that belongs to that place, a walk carried on from the Renaissance to this day across cities and the country, through edifices and works of art, film and poetry, music and dreams. What follows is an attempt to put into writing all those images. The dissertation focuses on the process of, and concepts related to ruination resulting from the human quest for order as opposed to nature's entropy, or, to put it inversely, the impermanence of nature as opposed to the human desire for permanence. In the study, ruination is considered a form of absence that engenders tension between man and nature. During the life span of a structure, material entities gradually deteriorate and metamorphose into conceptual constructs. As grapes turn into wine through the process of“fermentation,”structures on their irreversible journey metamorphose into completely different entities, depending on the life span. In other words, as structures increasingly absorb life, forms gradually convert into traces, places into layers, proportions into continuity and time into aura. Encounter with this metamorphosis is a confrontation for man. A categorical analysis of architectural interventions against deterioration, termed“reparations”, was deemed necessary for the theoretical purposes of the study. Five types of intervention against degradation have been defined under the titles of Historical/Classicist Model, Fantastical Model, Sublimation, Adaptation and Reincarnation. The ruins of the“Hippodrome of Constantinople”have been chosen as a case study with a focus on the interaction of the structure with the city during the ruination process, as well as an analysis of the various types of interventions it had to endure. While the structure of the Hippodrome deteriorates and dissipates, its traces maintain a continuety in space in form of fragments. The passage of time shapes the“aura”of the structure, which presents itself as a“spatial”and“temporal”threshold. The visible, tangible, familiar fragments, which are both readily available within the here-and-now of daily life and expanding back centuries at the same time, create a sense of temporal remoteness, or a threshold embracing both imminence and distance, and opening the gateway to an arcade of time and space: a“ruin”thus metamorphoses into an entity that makes the recollection of the past possible in the here-and-now of the place. The first chapter of the study introduces the“encounter”with a ruin, pointing out the object, interest, and aims of the study, as well as its theoretical framework. The second part deals with the“concepts of the study,”seeking a definition of the ruin and putting forth physical observations. The processes of deterioration, dissipation and metamorphosis in terms of life, function, form, proportion, time, and space are explored under separate titles, followed by a presentation of the conceptualization of ruination in architectural theory. The concepts of palimpsest, monument, memory, trace, aura, beautiful-sublime-khora, uncanny and catharsis are layed out in separate categories under the title“Connatations on the Ruin.”In the third chapter on“interventions,”under the title“Techniques of Ruins,”various approaches to ruins in art and architecture since the Renaissance, such as revival, rebirth and reincarnation in theory and practice, are examined in five categories, namely Historicisation (Classicism), Fragmentation (Fantastical), Sublimation, Adaptation (Layer Addition) and Reincarnation (Spolia), including those suggested by Andrea Palladio, Giovanni Battista Piranesi, John Ruskin, Albert Speer, Louis Kahn, Peter Zumthor, Carlo Scarpa and Aldo Rossi. The fourth part is a case study based on“testing,”aiming for a close-up investigation of a specific ruin by directly posing questions to it, studying it from different views, exploring its evolution during the lifetime, hence trying and testing the conceptual framework of the dissertation on the chosen case. In choosing the location, such criteria were used that would allow an examplification of the points of interest layed out in the first three chapters, as well as a direct questioning of the ruin itself. The question of where could be found such a place that would strongly relate to the conceptual framework of the study was given utmost importance for the establishment of the relations of time, space, life and place, to which the ruins of the Hippodrome of Constantinople, located on the Historical Peninsula of Istanbul, seemed an appropriate answer. The study as a whole has been undertaken as a way of questioning and exploration. In the conclusion, answers to the questions posed in the first three chapters and the case study are sought and outcomes are discussed. To resume, a ruin is fermented architecture and as such, contains absence. Absence is what empowers a ruin that lingers and survives in fragments, metamorphosed into a storyteller resisting the rapid flow of information in our day. Her telling of the story is man's last chance for a return to home.
Benzer Tezler
- Kovulanın izi: Hayaletbilimsel mekan okumaları
Traces of expelled: Hauntological readings of spaces
DAMLA İNCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Felsefeİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İFFET HÜLYA ARI
- Metinden diyagrama mimarlık kuramı:Delirious New York ve yes is more
Architectural theory from text to diagram: Delirious NewYork and yes is more
FATMA ZEYNEP ALTINBAŞLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HALE GÖNÜL
- Development of a modular overset grid based adaptive mesh refinement algorithm
Katmanlı ağ temelli çözüme uyumlu ağ iyileştirme algoritma geliştirmesi
MOHAMAD EL HAJJ ALI BARADA
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Havacılık Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiUçak ve Uzay Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BAYRAM ÇELİK
- Mekansal belleğin ortaöğretim binaları bağlamında irdelenmesi
Analysis of spatial memory in the context of secondary schools
ZEYNEP TARÇIN TURGAY
- Yapay sinir ağlarında öğrenme algoritmalarının analizi
Analysis of learning algorithms in neural networks
SEVİNÇ BAKLAVACI
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiDOÇ.DR. LEYLA GÖREN