Modern sonrası tiyatroda mimesis-diegesis ilişkisinin dönüşümü
The transformation of the mimesis-diegesis relationship in the post-modern theater
- Tez No: 814873
- Danışmanlar: PROF. DR. ASLIHAN ÜNLÜ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Mimesis, diegesis, landscape text, physical language, rhizomatic reception
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sahne Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 207
Özet
Bu tez, Antik Yunan'dan 20.yy.'a kadar tiyatro sanatında 'gösterme, biçim' ile işaretlenen mimetik ve 'anlatma, dil' ile işaretlenen diegetik temsil kiplerinin 20.yy. sonrası dönüşümünü araştırmayı amaçlamaktadır. Her iki temsil kipi de Antik çağdan 20.yy.'a kadar 'anlamın' tek yönlü aktarılmasına hizmet eder. 20.yy. sonrası gerçekliğin algılanma ve ifade biçiminin değişimi temsiliyetin ifade biçimini de değiştirmiş, temsil kiplerinin işlevini dönüştürmüştür. Bu tezin temel tartışması bu iki temsil kipinin neye ve nasıl dönüştüğüdür. Tartışma, diegesis bağlamında Artaud'nun 'Fiziksel Dil' ve Derrida'nın 'Yinelenebilirlik' teorisi; mimesis bağlamında Geştalt Kuramı ve Rizomatik biçimleniş eşliğinde yürütülmüştür. Eklemli dil kullanımını reddeden Fiziksel Dil Teorisi, sahnede bilinçdışını devreye sokarak seyirci kitlesini pasif konumdan aktif konuma kanalize etmeyi amaçlar. Böylelikle dil başka bir şeyin temsili, anlatanı olmaktan çıkar ve gösteren vasfı kazanır. Dilin gösteren vasfı kazanması, Derrida'nın gösteren-gösterilen ilişkisinin sürekli değiştiği ve böylelikle anlamın saçılarak çoğullaştığı iddiasıyla kesişir. Bu durum dilin, diegesisin performatif niteliğine, yani edimselliğine yol açar. Diegesisin bu dönüşümü, mimesisin dönüşümüne zemin hazırlar. Artık sahnede çizgisel zaman eşliğinde takip edilebilecek bir olay yoktur. Birbiriyle eş zamanlı meydana gelen, izleyicisine çoklu bakış açısı sunan olgusallıklar vardır. Olgusallıklar, 'bütüncül olarak meydana gelen' ve 'teşekkül eden' anlamları taşıyan Geştalt Kuramıyla açıklanır. Geştalt Kuramı, her bir parçanın bütünü taşıdığını ve dilin edimselliğiyle oluşan olguların bütüncül kavrayışla algılanabileceğini savunur. İzleyicinin aktif katılımıyla zihninde biçimlendirdiği bu yeni mimesis, Deleuze ve Guattari'nin botanik biliminden ödünç alıp felsefi düşünceye uyarladıkları rizomatik kavrayışla incelenmiştir. Böylelikle edimsel nitelik kazanan dilin tiyatral yansıması olarak yeni bir mimesis ortaya çıkar. Diegesis-mimesis dönüşümü için varılan sonuç, Gertrude Stein'ın oluşturduğu peyzaj metnin kuruluş stratejileri kapsamında somutlanmıştır. Öznenin parçalanışı, sürekli şimdiki zaman kullanımı ve ilişkisellik özellikleriyle öne çıkan dönüşümün kapsayıcılığı, 20.yy. sonrası yeni metinlerdeki temsil kiplerinin dönüşümünü de göstermesi bakımından Heiner Müller'in ve Samuel Beckett'in 1970 sonrası metinleri üzerinden örneklendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
This dissertation explores the post-20th century transformation of mimetic mode of representation marked by 'showing, form' and diegetic mode of representation marked by 'narration, language' in the art of theatre from Ancient Greece to the 20th century. Both modes of representation serve to convey 'the meaning' in one and only direction from the Antiquity to the 20th century. The change in the course of perception and expression of reality in the post-20th century has also changed the form of expression of representation and transformed the function of representational modes. The main discussion of this dissertation is to what and how these two modes of representation transform. The discussion has been carried out within theories of Artaud's 'Physical Language' and Derrida's 'Iterability' in the context of diegesis and within Gestalt Theory and Rhizomatic Formation in the context of mimesis. Physical Language Theory which rejects the use of articulated language, aims to channelize the viewer from passive position to active position by activating the unconscious on stage. In this way, language ceases to be the representation and narration of something else and acquires the characteristic of a signifier. The fact that language acquires the characteristic of signifier intersects with Derrida's claim that the signifier-signified relation constantly changes and thus the meaning is scattered and pluralized, This leads to the performative quality of language, the performativity of diegesis. It is this transformation of diegesis which prepares the ground for the transformation of mimesis. There is no longer a story line on the stage that can be followed in linear time. There are phenomena that occur simultaneously and offer multiple perspectives to the spectator. Phenomena are explained in terms of Gestalt Theory which carries the meaning of 'holistically occurring' and 'forming'. The Gestalt Theory argues that each part carries the whole and that the phenomena formed by the performativity of language can be perceived with a holistic understanding. This new mimesis which is shaped in the mind by the active participation of the spectator, is examined by the rhizomatic conception that Deleuze and Guattari borrowed from botany and adapted to philosophical thought. In this way a new mimesis emerges as the theatrical reflection of language that has acquired a performative quality. The conclusion reached for diegesis-mimesis transformation has been embodied within the scope of the establishment strategies of the 'landscape text' created by Gertrude Stein. The inclusiveness of the transformation which stands out with the fragmentation of the subject, the continuous use of the present tense and its relationality has been exemplified through the post- 1970 texts of Heiner Müller and Samuel Beckett in terms of showing the transformation of the representational modes in the post-20th century.
Benzer Tezler
- Modern sonrası tiyatroda ironi ve bir örnek olarak Tom Stoppard tiyatrosu
Irony in postmodern theatre and a case study: The theatre of Tom Stoppard
B. BELİZ GÜÇBİLMEZ
Doktora
Türkçe
2002
Sahne ve Görüntü SanatlarıAnkara ÜniversitesiTiyatro Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. N. SELDA ÖNDÜL
- Antik Yunandan modern sonrasına 'Myth' kavramının evrimi
The evolution of the concept 'Myth' from ancient greek to post-modernity
TÜLAY YILDIZ AKGÜL
Doktora
Türkçe
2012
Sahne ve Görüntü SanatlarıDokuz Eylül ÜniversitesiSahne Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT TUNCAY
- Modern ve modern sonrası tiyatroda karakterin evrimi
The evolution of character in modern and postmodern theatre
YASEMİN SEVİM
Doktora
Türkçe
2010
Sahne ve Görüntü SanatlarıDokuz Eylül ÜniversitesiSahne Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. MURAT TUNCAY
- Duyguların kültürel politikası bağlamında modern sonrası tiyatroda katharsisin dönüşümü
The transformation of catharsis in postmodern theatre in the context of the culturel politics of emotions
BERKAY ERDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Sahne ve Görüntü SanatlarıDokuz Eylül ÜniversitesiSahne Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. BANU AYTEN AKIN
- Tiyatroda oyunsuluk ve bir örnek metin incelemesi; Oğuz Atay'ın 'Oyunlarla Yaşayanlar'ı
Game-like fiction in theatre and a sample text review; 'Oyunlarla Yaşayanlar' (Those who live by games) by Oğuz Atay
RABİA İLKNUR ŞAŞMAZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Sahne ve Görüntü SanatlarıHaliç ÜniversitesiTiyatro Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. FATMA KEÇELİ