Geri Dön

Beş faktör kişilik özellikleri ile bilişsel özellikler arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi

Evaluation of the relationship between five-factor personality traits and cognitive aspects

  1. Tez No: 816148
  2. Yazar: HACER CANBAZOĞLU
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. ÖZGE KILIÇ, PROF. DR. ERDEM DEVECİ
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Psikoloji, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Bezm-i Alem Vakıf Üniversitesi
  10. Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Sinir Bilimi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Sinirbilim Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 95

Özet

Bilişsel özelliklerin kişilikle ilişkileri farklı boyutlarda ve farklı araçlarla araştırılmış ancak alan yazında tutarlı sonuçlara bağlanamamıştır. Bu çalışmanın birincil amacı özdenetim, motivasyon, bilişsel kontrol ve bilişsel esneklik, yaratıcı düşünme, duygu düzenleme bilişsel özellikleriyle kişilik arasındaki ilişkiyi; ikincil amacı bilişsel özelliklerle yaş, cinsiyet ve eğitim arasındaki ilişkiyi incelemektir. Çalışma ve 18 yaş ve üzeri okuma bilen 65'i erkek, 238'i kadın 303 bireyle çevrimiçi olarak yapılmıştır. Katılımcılara sosyodemografik form; kişiliği değerlendirmek için Büyük Beş Kişilik Testi (BBKT); bilişsel özellikleri değerlendirmek için Öz-denetim Ölçeği, Yetişkin Motivasyon Ölçeği, Stresli Durumlarda Bilişsel Kontrol ve Esneklik Ölçeği, Marmara Yaratıcı Düşünme Eğilimleri Ölçeği, Duygu Düzenlemede Zorluklar Ölçeği- Kısa Form'u uygulanmıştır. BBK ilk özelliği dışadönüklükle; özdenetim arasında pozitif (r=0.24); Stresli Durumlarda Bilişsel Kontrol ve Esneklik ölçeğinin duygular üzerinde bilişsel kontrolü (r=0.27) ve değerlendirme ve başa çıkma alt puanlarıyla arasında pozitif (r=0.20); Duygu Düzenlemede Zorluklar Ölçeği alt boyutlarından açıklıkla arasında negatif (r=-0.15); motivasyonla pozitif (r=0.28) ve yaratıcı düşünme eğilimiyle arasında pozitif (r=0.24) ilişki gözlenmiştir. BBK uyumluluk kişilik özelliğinin özdenetimle pozitif (r=0.26); duygular üzerinde bilişsel kontrolle pozitif (r=0.16) ve değerlendirme ve başa çıkmayla pozitif (r=0.20); duyguları düzenlemede zorluklar alt boyutu dürtüyle negatif (r=-0.13); motivasyonla pozitif, (r=0.28) yaratıcı düşünme eğilimleriyle pozitif (r=0.26) ilişkileri gözlenmiştir. BBK sorumluluk kişilik özelliğiyle özdenetim arasında pozitif (r=0.53); duygular üzerinde bilişsel kontrol (r=0.33) ve değerlendirme başa çıkma ile pozitif (r=0.44); duygu düzenleme güçlüğüyle negatif (r=-0.18); motivasyonla pozitif (r=0.31); yaratıcı düşünmeyle pozitif (r=0.31) ilişki bulunmuştur. BBK duygusal dengelilik kişilik özelliğiyle özdenetim arasında pozitif (r=0.50); stresli durumlarda bilişsel kontrol ve esneklik alt boyutlarından duygular üzerinde bilişsel kontrol (r=0.66) ve değerlendirme ve başa çıkma arasında pozitif (r= 0.37); duygu düzenlemede zorluklar alt boyutlarından açıklık arasında negatif (r=-0.52) ilişki; yaratıcı düşünmeyle arasında pozitif (r=0.22) ilişki bulunmuştur. Son olarak deneyime açıklık özdenetim arasında pozitif (r=0.37); duygular üzerinde bilişsel kontrol arasında pozitif (r=0.23); duygu düzenlemede zorluklar alt boyutlarından stratejiler arasında negatif (r=-0.13); yaratıcı düşünme arasında pozitif (r=0.36) ilişki bulunmuştur. Bilişsel özellikler cinsiyete göre incelendiğinde erkeklerin özdenetim (p=0.046) ve yaratıcı düşünme eğilimleri puanları daha yüksek (p=0.049) kadınların duygu düzenleme güçlüğü amaçlar alt puanı daha yüksek bulunmuştur (p=0.015). Motivasyonun cinsiyetten etkilenmediği gözlenmiştir. Yaşa göre bilişsel işlevler incelendiğinde de sadece stresli durumlarda bilişsel kontrol ve esnekliğin duygular üzerinde bilişsel kontrol alt boyutuyla pozitif yönde ve zayıf bir ilişki bulunmuştur. Kişilik ve yaşamın pek çok alanını etkileyen kişilik ve bilişsel özellikler arasındaki bu yakın ilişki konuya farklı yönleriyle gelecek araştırmalara zemin hazırlayabilir.

Özet (Çeviri)

The relationships between cognitive traits and personality have been investigated in different dimensions and with different tools, but consistent results could not be found in the literature. The primary aim of this study is to determine the relationship between examine the relationship between personality and self-control, motivation, cognitive control and cognitive flexibility, creative thinking and emotion regulation. Our secondary aim is to examine the relationship between cognitive traits and gender, age and education level. The study was conducted online with 303 individuals (65 male, 238 female), who are literate and over the age of 18. Sociodemographic form, Big Five Personality Test (BFPT) to assess personality, Self-Control Scale, Adult Motivation Scale, Cognitive Control and Flexibility Scale in Stressful Situations, Marmara Creative Thinking Tendencies Scale, Difficulty in Emotion Regulation (DER) ScaleShort Forms to assess for cognitive functions were applied. The relationship between the first of BFPT' s five traits – extraversion- and self-control was positive (r=0.24). Its correlation between Cognitive Control and Resilience in Stressful Situations' subgroup cognitive control over emotions (r=0.27) and assessment and coping were (r=0.20). It was negatively associated with openness (r=-0.15), one of the subdimensions of DER. Positive correlations were observed with the motivation (r=0.28) and creative thinking (r=0.24). The second BFP trait, agreeableness was positively correlated with self-control (r=0.26); with cognitive control over emotions (r=0.16) and with assessment and coping (r=0.20). The relationship of agreeableness with DER subdimension impulsivity was negative (r=-0.13) and positive with motivation (r=0.28). A positive correlation was observed with creative thinking (r=0.26). The relationship between the third personality trait, conscientiousness Contientiousness and self-control was positive (r=0.53) cognitive control over emotions positive (r=0.33) assessment coping positive (r=0.44) with DER negative (r=-0.18) with motivation positive (r=0.31) with creative thinking positive (r=0.31). The relationships between the Fourth BFP trait, neuroticism was positively correlated with self-control (r=0.50) with cognitive control over emotions (r=0.66) and assessment and coping positive (r= 0.37). It was negatively correlated with openness sub-dimension of DER (r=-0.52) and positively correlated with creative thinking (r=0.22). Finally, fifth BFP trait, openness had a positive correlation between self-control (r=0.37) cognitive control over emotions (r=0.23) creative thinking (r=0.36). It was negatively correlated with DER, strategies subscale (r=-0.13). Cognitive functions were examined in relation to gender. Males scored higher on self-control (p=0.046) and creative thinking compared to women (p=0.049) Women scored higher on DERS 'goals' subdimension compared to men (p=0.015). Motivation Scale was not affected by gender. From cognitive functions, age only had a weak and positive correlation with cognitive control over emotions sub-dimension. Our results may create a ground for future studies by showing the very close relationship between personality and cognitive traits that are crucial aspects of life.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    64040

    İş kazaları ile stres, kaygı ve öfke kavramları arasındaki ilişkinin incelenmesi: 9 Türk ve 2 İngiliz tekstil fabrikasında yapılan bir araştırma

    The relations between work accidents and stress, anxiety and anger: A survey at 9 Turkish and 2 English textile factories

    M. HÜLYA ÜNAL KARAGÜVEN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1997

    Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriİstanbul Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYŞE CAN BAYSAL

  2. Tez No

    502722

    Örgütlerde mobbing (Psikolojik yıldırma) davranışı ile mağdurların kişilik tipleri arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma

    A research for determining the correlation between mobbing behaviors in organizations and personality types of the aggrieved

    NESLİHAN KAVALCI CANBULDU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    İşletmeCelal Bayar Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    DOÇ. ASENA GÜLOVA

  3. Tez No

    496412

    Ücretli çalışan mimarların işyeri mutluluğu ve farklı kariyer evrelerinde iş tatminini etkileyen faktörler

    Workplace happiness of wage worker architects and the determinants of job satisfaction at different career stages

    SEZER SAVAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. EMRAH ACAR

  4. Tez No

    835726

    Özel yetenekli öğrenciler için tasarlanmış fen bilimlerine ilişkin yaratıcılık değerlendirme envanterinin geçerlik ve güvenirlik çalışması

    Validity and reliability study of creativity assessment inventory for science designed for gifted students

    ADNAN AKYÜZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Eğitim ve ÖğretimZonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi

    Matematik ve Fen Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ÖZLEM KORAY

    PROF. DR. MUSTAFA SERDAR KÖKSAL

  5. Tez No

    282012

    Bayraklı İlçesi Cengizhan Mahallesi 18-49 yaş kadınlarda aile planlaması yöntem kullanımı ve ilişkili erişim faktörlerinin değerlendirilmesi

    Bayraklı Country Cengizhan Flag district in women age 18-49 use of family planning methods and evaluation of factors associated access

    FUNDA ÖZLEM BALLI

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    Aile PlanlamasıEge Üniversitesi

    Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MELTEM ÇİÇEKLİOĞLU

Geri Dön