Geri Dön

Enformasyon teknolojilerinin toplumsal cinsiyete bağlı kullanımı: Japonya ve Türkiye örneği

The Gendered use of the information technologies the case study both in Japan and Turkey

  1. Tez No: 81663
  2. Yazar: FERRUH MUTLU BİNARK
  3. Danışmanlar: PROF. DR. AYSEL AZİZ
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Radyo-Televizyon, İletişim Bilimleri, Radio and Television, Communication Sciences
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 1999
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 481

Özet

ÖZET Bu çalışmada, enformasyon teknolojilerinin toplumsal cinsiyete bağlı kullanımı, çalışma yaşamında bilgisayar ve bilgisayar ağlarının kullanılması örneğinde feminist bir bakış açısıyla değerlendirilmiştir. Feminist bakış açısına göre, enformasyon teknolojilerinin kullanımı özellikle toplumsal cinsiyet ve sınıf belirlenimleri bağlamında incelenmelidir. Bu çalışmanın amacı, enformasyon teknolojilerinin toplumsal cinsiyete bağlı kullanımının varolan ataerkil örüntüleri ve cinsiyetçi toplumsal cinsiyet rol tanımlarını yeniden üretip üretmediğini veya bu cinsiyetçi örüntüleri değiştirme gizil gücüne sahip olup olmadığını ve yeni bir humanist yapının inşası için dönüştürücü bir gücü içerip içermediğini saptamaktır. Çalışmanın önemi, alan çalışmasının gerçekleştirildiği üretim sektöründe, enformasyon toplumu olgusunun yapı taşlan olan otomasyon ve enformasyonalizasyon, teknokratik denetim ve toplam kalite yönetimi vb. uygulamaların kadın ve erkek beyaz yakalı işgücü üzerindeki yansımaları irdelenirken, egemen toplumsal cinsiyet ideolojisi görünür kılınmakta böylece hem enformasyon toplumu olgusunu çeşitli açılardan tartışan enformasyon toplumu yazınında“toplumsal cinsiyet”boyutunun öneminin farkına varılmasına hem de feminist bilgi birikimine katkıda bulunulmaktadır. Bu çalışmanın ana varsayımı,“herhangi bir enformasyon teknolojisini kullanan kadın ve erkeğin, bu teknolojiyi egemen toplumsal cinsiyet ideolojisi içerisinde deneyimlemekte”olduğudur. Çalışmanın sorulan şunlardır: -Erkekler enformasyon teknolojileri üzerinde toplumsal bir güce sahipler mi? Eğer sahiplerse, bu gücü toplumsal cinsiyetin kurulması bağlamında nasıl uyguluyorlar/kulllanıyorlar? ^-Enformasyon teknolojilerinin kullanımında erkek egemen toplumsal cinsiyet ideolojisinin araçları nelerdir? -Enformasyon teknolojilerinin kullanımı kadınların çalışma yaşamında ikincil kılınmalarımı yeniden üretimini nasıl destekler/pekiştirir? -Toplumsal cinsiyeti baz alarak enformasyon teknolojilerinin kullanımında farklılık var mıdır? -Enformasyon teknolojileri erkek egemen toplumsal cinsiyet ideolojisini değiştirme gizil gücüne sahip midir? -Enformasyon teknolojileri daha humanist bir toplumun oluşturulmasında kullanılabilir mi? Ve bu nasıl mümkün olur? Bu çalışmada enformasyon teknolojilerinin toplumsal cinsiyete bağlı kullanımı, sadece Türkiye örneğinde değil, Japonya örneğinde de incelenmiş, çalışmanın varsayımı her iki ülkede gerçekleştirilen alan çalışmasında smanmıştır. Gerek Japonya gerek Türkiye'deki alan araştırmasının bulguları, çalışma yaşamında beyaz yakalı işgücünün bilgisayar ve bilgisayar ağlarını kullanma amaç ve biçimlerinin verili toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında gerçekleştiğini ve cinsiyetçi örüntüleri pekiştirdiğini göstermiştir. Her iki ülkede gerçekleştirilen etnografik alan çalışmasıyla, gerek Japon gerek Türk toplumunda toplumsal cinsiyet ile ilgili sorunlara ilişkin olarak enformasyon teknolojilerinin etkileri ve geleceğe yönelik içerimleri gündeme getirilmiştir. Teknoloji ve toplumsal cinsiyetin etkileştiği somut örnekler üzerinden, enformasyon teknolojilerinin toplumsal dönüştürücü amaçlar için kullanılma yollan saptanmıştır. Enformasyon teknoloji ve hizmetlerine erişim, kullanma amaç ve biçimleri, diğer bir deyişle bu teknolojilerin deneyimleniş tarzları egemen toplumsal cinsiyet ideolojisinin izdüşümüdür ve kadın işi/kadın uygun iş ve erkek işi/erkeğe uygun iş şeklindeki cinsiyetçi ayrımından beslenmektedir. Bu ayrım da çevre işlerde kadın yoğun işgücünün istihdam edilmesine yol açmaktadır. 1^15Cinsiyetçi ideolojinin, toplumsal cinsiyet rollerini kurma mekanizması, çeşitli coğrafyalar, kültürler, sınıflar ve ırklar arasında oldukça farklı şekillerde işlemektedir. Ancak her durumun kendi özgüllüğü olsa dahi, ortak bir bölenin olduğu söylenebilir. Bu ortak bölen, cinsiyetçi ideolojinin varlığının kendisidir. Bu araştırma, çalışma yaşamında enformasyon teknolojilerinin toplumsal cinsiyete bağlı kullanımı konusunda, farklı kültürlerde olsa ve farklı mekanizmalar aracılığıyla gerçekleşse de, kadın kimliklerinin erkeğin kimliklerine bağımlı olarak kurulduğunu, kadınların deneyimlerinin önemsizleştirildiğini/ikincil kılındığını göstermiştir. Gerek Japonya'da gerek Türkiye'de kadınlar, enformasyon teknolojilerine erkeklerle eşit koşullarda erişim olanağına sahip değillerdir. Bu teknolojileri ancak çevre işleri yerine getirirken kullanmaktadırlar. Ayrıca, bu teknolojileri kullanma biçimlerini de kadın işi/kadına uygun görülen iş tarafından belirlenmektedir. Kadınlar örneğin sağlık sorunu gibi bu teknolojilerin çalışma yaşamındaki ve yaşamlarında olumsuz etkilerini deneyimlemektedir. Öte yandan, bu araştırma, bilgisayar ve bilgisayar ağlarını kullanma bilgi ve becerileri cinsiyetçi ideoloji tarafından, erkeklere göre önemsizleştirilen kadınların bu araçları kullanma deneyimlerindeM özgünlüğe de dikkat çekmiştir. Enformasyon teknolojilerini kullanma bilgi ve becerisine sahip kadınların çalışma yaşamında verili toplumsal cinsiyet rollerini eşitlikçi ya da kadın lehine bir biçime değiştirme olanağı elde edebilecekleri düşünülmektedir. Çalışmanın sonunda, kadın ve erkek işgücünün enformasyon teknoloji ve hizmetlerine erişme, bu teknolojileri kullanma bilgi ve becerisini kazanma konularında gerekli fırsat eşitliğinin ve eğitim ortamınm/olanağmm sağlanmasında işçi sendikalarına önemli bir görev düştüğü vurgulanmıştır. Bu çalışmada, işçi sendikalarının görevlerinin/misyonlarının yeniden li%tanımlanması, sendikaların işgücüne emek pazarında kapitalist ile pazarlık gücü kazandıracak olan enformasyon teknoloji ve hizmetlerini kullanma bilgi ve becerisi, yani niteliği konusunda mesleki yenileme ve geliştirme seminerleri şeklinde eğitim programlan tasarlaması, uygulaması ve toplu iş sözleşmelerinde benzeri hizmet içi eğitim programlarının işyerinde de düzenlenmesi konusunda baskı yapması önerilmiştir. Böylece, esnek üretim tarzı vb. kapitalist üretim tarzının yeniden yapılanmasını sağlayan uygulamalarla işgücü arasındaki aşındırılan dayanışma yeniden güç kazanırken, enformasyon toplumu olgusunun yeniden ürettiği sınıf, cinsiyet gibi her türlü toplumsal eşitsizlik ihşkilerinin de dönüştürülmesi için, -en azından çalışma yaşamında- somut bir adım atılmış olacaktır. LÇTİ

Özet (Çeviri)

ABSTRACT In this study, the gendered use of information technologies via usage patterns of computers and computer networks at the workplace is evaluated from the feminist perspective. According to the feminist perspective, the uses of the information technologies should be examined in the context of gender and class determinations. The aim of the study is to reveal whether the gendered use of information technologies reproduces the patriarchal system and the existing sexist definitions of gender roles, or at the same time has a potential to change these sexist practices, and contains any transformative power to construct a new humanist structure. The importance of the study derives from the inquiry of the reflections of the procedures such as automation, informatization, technocratic control and total quality management, main elements of information society paradigm, on both women and men white collar workers at the production sector in which the field research was conducted. Throughout this inquiry, the study uncovers the practising mechanisms of the dominant gender ideology, and contributed in both the recognition of the importance of gender determination by the information society literature, and the accumulation of the feminist knowledge. The main hypothesis of the study is that“a woman and a man, using any kinds of information technologies, experience them in the context of the dominant gender ideology.”The main questions of the study are these: 47$-Do men have social power on information technologies? If they have, how do they practice these power on the basis of gender construction? -What are the tools of male-dominated gender ideology on the uses of information technologies? -How do (uses) information technologies support the reproduction of the substituted status of women at the workplace? -Are there differences in the uses of information technologies based on gender? -Do information technologies have a potential to intervene into the male-dominated gender ideology? -Could information technologies be used to create more humanist society? And, how will it be possible? In this study, the gendered use of information technologies is examined both in Japan and Turkey. The field research in both countries shows that at the workplace white collar worker's usage aims and patterns of computers and computer networks have been performed in the context of constructed gender roles, and reinforced the sexist division of labour. By doing an ethnographic study, in Japan and Turkey, on the gendered use of information technologies, the effects and the future implications of information technologies on gender specific problems in society is brought into question. By analyzing concrete cases in which gender and technology actually interact, the study highlights the ways in which information technologies could be used for social transformative ends. The usage aims, patterns of, and the access to the information technologies and services, in other words, the experiencing ways of the information technologies and services are a projection of the dominant gender ideology, and it is rooted in the sexist division of labour, that labels 473both jobs and occupations, as“male ones”and“female ones”by regarding some human characteristics as femine or masculine. The jobs considered as suitable for women are also peripherial jobs. On the other hand, the jobs, suitable for men are central jobs, such as senior or upper management, where the strategic decisions on the management of the firm are taken. Consequently this labelling of the jobs brings about the women-intensive employment at the peripherial jobs, such as secretarial and clerical works. The mechanism of the sexist ideology has been practiced in various ways in different geographies, cultures, races, and each situation has its own characteristic. But, it is possible to say that there is a common divisor of these sexist practices. The common divisor is the existence of the sexist ideology itself. On the subject of the gendered use of information technologies at the workplace, this study brings to light the mechanisms of the sexist ideology which subordinates women's identity, and devaluates their experiences. Women both in Japan and Turkey have an unequal access to the information technologies, or only use these technologies as peripherial workers. They also use these technologies in the ways that are defined proper for women. They also experience the detrimental effects of technology on women's labour and on women's lives, such as health problems and work stress. On the other hand, this study also takes into consideration the uniqueness of women's knowledge and skills related with the uses of computers and computer networks. Here, it is possible to say that women, having Ktibwledge and skills on the uses of computers and computer mnetworks, might change the taken for granted gender roles in women * s favor or in terms of gender equality. At the end of the study, it is suggested that labour unions have the responsibility to provide equal opportunities and the equitable training for both women and men workers regarding with the access to the information technologies and services, and the uses of information technologies. It is also suggested that the missions of labour unions should be redefined. The labour unions should organize the training programs and seminars on the uses of information technologies which will provide the necessary means to the work force while bargaining with the capitalists. Moreover, they should put pressure on the employer to organize the professional renewal seminars for the workers by the collective wrork agreements. Therefore, the solidarity among work force might be empowered, and at least at the workplace, the concrete step will be taken in order to change the existing unequal social order which is reproduced by the information society (itself). 481

Benzer Tezler

  1. Tez No

    698863

    Sosyal medya temelinde suskunluk sarmalı kuramının LGBTİ+ kavramı üzerinden incelenmesi

    Examination of the reticence spiral theory on the basis of social media though the concept of LGBTI+

    MELİKE AYYILDIZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    İletişim Bilimleriİstanbul Arel Üniversitesi

    Medya ve Kültürel Çalışmalar Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜVEN ÖZDOYRAN

  2. Tez No

    786734

    'Kimsenin Müslüman Kadınları' Müslüman kadınların alternatif medya platformları aracılığıyla karşı kamusal alan oluşturmaları: Türkiye ve Almanya örneği

    'Nobody's Muslim Women' construction of Muslim women's counter public sphere through alternative media platforms: The case of Turkey and Germany'

    SÜMEYRA SOYDAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Siyasal BilimlerGalatasaray Üniversitesi

    Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ÖZLEM DANACI YÜCE

  3. Tez No

    616237

    Post-truth dönemde siyasal içerikli bilgi arayışı, içerik teyidi ve sinizm

    Seeking information with political content, fact checking and cynicism in the post-truth era

    RIDVAN KORKUT

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Siyasal BilimlerAydın Adnan Menderes Üniversitesi

    Sosyoloji Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SERDAR ÜNAL

  4. Tez No

    321825

    Bilgisayar oyunlarında toplumsal cinsiyetçi kurgulama

    Gender editing in computer games

    DENİZ KAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    SosyolojiSüleyman Demirel Üniversitesi

    Sosyoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SONGÜL SALLAN GÜL

  5. Tez No

    464477

    Suskunluk sarmalı teorisinin sosyal paylaşım ağları kullanıcılarının üzerindeki etkisinin incelenmesi

    The examining of the effect of spiral of silence theory among social sharing networks users

    ASİYE NURCİHAN ÇOBAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Halkla İlişkilerMarmara Üniversitesi

    Halkla İlişkiler Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. AYŞE GÜL SONCU

Geri Dön