Geri Dön

Türkçede uyum olgusu ve özellik kalıtı

Agreement in Turkish and feature inheritance

  1. Tez No: 817159
  2. Yazar: RABİA MELEK ÇETİN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. MURAT ÖZGEN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Dilbilim, Linguistics
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Genel Dilbilim Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Genel Dilbilim Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 186

Özet

Türkçede özne-yüklem uyumu 1. ve 2. kişi ve sayı değerlerinde zorunludur. Üçüncü kişi çoğul değeri ise çeşitli nedenlerle seçimlik olabilir (Durum I) (Kornfilt, 1997, 2000; Göksel ve Kerslake, 2005; Corbett, 2000, 2006; Uzun, 2000 ve diğ.). Yüklem konumunda bir adıl bulunduğunda yüklem özne yerine özne tümleciyle uyuma girer (Durum II) (Göksel ve Kerslake, 2005). Temel tamlayan-iyelik uyumunda tamlayan ve iye üzerinde uyum görünür. Buna karşın bazı tamlamalarda iye üzerindeki iyelik belirticisi düşürülebilir (Durum III) (Özsoy, 1994). Karşıt bir durum olarak ilgileştirilen iyelik yapılarında iyelik eki kimi durumlarda seçimlik olabilir (Durum IV). Çalışmamız Türkçedeki (i) üç temel uyum görünümünü ve (ii) dört tuhaf uyum durumunu Ouali (2008)'in önerdiği üç Özellik Kalıtı ('ÖK') seçeneği ile açıklamanın mümkün olup olmadığını ve (iii) Ouali (2008)'de sunulan hiyerarşik ÖK sıralamasının dillerarası geçerliliğini tespit etmeyi amaçlamıştır. ÖK, uyum olgusunu açıklamayı amaçlayan bir mekanizmadır (Chomsky, 2000, 2001, 2004, 2008, 2013; Richards, 2007; Inokuma 2007, 2013; Miyagawa, 2010, 2017; Ouali, 2008 ve diğ.). Ouali (2008), ÖK için üç seçenek önerir: T yorumlanamaz özellikleri Z'ye aktarabilir (BAĞIŞLA), aktarmayıp kendisinde tutabilir (TUT) veya hem Z'ye aktarıp hem de bir kopyalarını da kendisinde tutabilir (PAYLAŞ). Çözümlememiz kapsamında öncelikle Ouali (2008)'in ÖK önerilerinin Türkçede üç temel uyum yapısına uygulanabildiğini tespit ettik. Ardından, çözümlememiz ile dört 'tuhaf' uyum görünümünün de aynı şekilde Ouali (2008)'in üç seçenekten oluşan ÖK modeli açıklanabileceğini önerdik. Son olarak, söz konusu ÖK seçeneklerinin Berberice için önerilen hiyerarşik sıralamasının Türkçe için de geçerli olduğunu belirledik.

Özet (Çeviri)

In Turkish, the subject-verb agreement is compulsory for the first- and second-person values but optional for the third person plural due to various reasons (Case I) (Kornfilt, 1997, 2000; Corbett, 2000, 2006; Göksel & Kerslake, 2005; Uzun, 2000). When a pronoun is in the predicate position, the target for agreement becomes the subject complement instead of the subject (Case II) (Göksel & Kerslake, 2005). In the canonical genitive-possessive agreement, the possessor and the possessee are marked for possession. However, in some cases, the agreement suffix on the possessed can be dropped (Case III) (Özsoy, 1994). Contrary to this, an extra possessive marker might appear in some relativized genitive-possessive constructions (Case IV). Our study aimed to find out whether it is possible to explain (i) the three canonical agreement constructions and (ii) the four 'odd' cases of agreement in Turkish based on Ouali's (2008) three options of Feature Inheritance (FI), and whether the hierarchy of the options proposed for Berber corresponds with that of Turkish. FI is a mechanism that aims to explain the agreement phenomenon (Chomsky, 2000, 2001, 2004, 2008, 2013; Richards, 2007; Inokuma, 2007, 2013; Miyagawa, 2010, 2017; Ouali, 2008). Ouali (2008) suggests a three-partite FI model: C might transfer the uninterpretable features to T (DONATE), retain them on itself (KEEP) or transfer them to T but also keep a copy of them on itself (SHARE). We found that Ouali's (2008) proposals could account for our study's canonical and odd agreement constructions. Finally, we found out that the proposed hierarchical ordering of the FI options suggested for Berber is also valid for Turkish.

Benzer Tezler

  1. Cohesion in Turkish a survey of cohesive devices in prose literature

    Başlık çevirisi yok

    FUAT ALTUNKAYA

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    1987

    DilbilimHacettepe Üniversitesi

    DOÇ. DR. AHMET KOCAMAN

  2. Arapçadan Türkçeye geçen siyaset terimlerinin fonetik ve semantik analizi

    Phonetic and semantic analysis of political terms transmitted from Arabic to Turkish

    MERYEM FARUK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    DilbilimGazi Üniversitesi

    Yabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ERDİNÇ DOĞRU

  3. A study of argumentation in Turkish within a Bayesian reasoning framework: Arguments from ignorance

    Türkçede savlamanın Bayes uslamlama teorisi çerçevesinde değerlendirilmesi üzerine bir çalışma: Bilmezlik kanıtı kusuru

    HATİCE KARAASLAN

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2012

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Bilişsel Bilim Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ANNETTE HOHENBERGER

    YRD. DOÇ. DR. HİLMİ DEMİR

  4. Anomaly detection using machine learning techniques: A comparative study on first payment default prediction in retail loans

    Yapay öğrenme yöntemleriyle anomali saptanması: Bireysel kredilerde ilk ödemede batma tahmini üzerine karşılaştırmalı bir çalışma

    AHMET TALHA YİĞİT

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2022

    Bankacılıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ALP ÜSTÜNDAĞ

  5. Psikolojik ve dini yaklaşımlar çerçevesinde huşu yaşantısının incelenmesi

    Analyzing the experience of al-khoshoo within the scope of psychological and religious approaches

    ZEYNEP SOYSAL BODUR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Dinİstanbul Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. GÜLÜŞAN GÖCEN