Harîrîzâde Mehmed Kemâleddin ve tasavvuf anlayışı
Harîrîzâde Mehmed Kemâleddin and his sufi thoughts
- Tez No: 817250
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN KAMİL YILMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Tasavvuf, Harîrîzâde, insan, varlık, bilgi, insan-ı kâmil, seyr u sülûk, Sufism, Harîrîzâde, human, existence, knowledge, perfect human being, seyr u süluk
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 317
Özet
Son dönem Osmanlı âlim ve mutasavvıflarından Harîrîzâde Mehmed Kemâleddin Efendi, 1850-1882 yılları arasında İstanbul'da yaşadı. Tasavvufî açıdan mümbit bir çevrede yetişen Harîrîzâde, genç yaşlarında girdiği tasavvuf yolunda çok sayıda tarîkattan icâzet alma imkânı buldu. Harîrîzâde'nin tasavvufî şahsiyetinin ve görüşlerinin oluşmasında en büyük etken, kendisinin üçüncü dönem Melâmîliğin pîri olarak tanıttığı hocası Muhammed Nûrü'l-Arabî (1813-1888) ve hocası vasıtasıyla mensubu olduğu Ekberî gelenektir. Çalışmamızda Harîrîzâde'nin, otuz dört eserini yazma eserler kütüphanelerinde tespit edip inceleyerek onun tasavvuf anlayışını ortaya koymaya çalıştık. Harîrîzâde'nin tasavvufî hayata dair görüşlerini belirlerken, tasavvufî kavramları nasıl açıkladığını inceledik. Telifleri üzerinde yaptığımız okumada onun vahdet-i vücûd görüşünü kabul ettiğini ve tasavvufun hem nazarî hem amelî konularını tevhid merkezli ele aldığını gördük. Tasavvufî kavramları açıklarken temel dayanak noktasının varlık anlayışı ve varlık anlayışına bağlı şekillenen bilgi anlayışı olduğunu tespit ettik. Varlığın bir olduğu ve mertebeler hâlinde tezahür ettiği ilkesinden hareket eden Harîrîzâde, âlemde Hak'tan, O'nun esmâ, sıfât ve ef'âlinden başka bir şey olmadığı görüşündedir. İnsanın yaratılış gayesi bu hakîkati idrak ederek mârifetullaha ermektir. İnsanların Allah Teâlâ'yı tanımaları, varlık mertebelerindeki konumlarına göre derecelidir. Bilgide kemâl, varlıkta kemâle bağlıdır. Allah Teâlâ'yı en yüksek seviye olan hakka'l-yakîn bilmede müellif, varlıkta kemâlin gerçekleşeceği seyr u sülûkü gerekli görür. Seyr u sülûk ile insan, dünyaya gelirken indiği kemâl basamaklarını çıkarak Hak'ta fâni olur. Bakâ billâh ile geldiği yere tekrar inerek kendisi gibi yolculuğa çıkma talebinde olanları irşad eder. Harîrîzâde eserlerinde bu yolculuğun merhalelerini anlatarak mürîdlerine yardımcı olmayı ve onların seyr u vi sülûklerini kolaylaştırmayı gaye edinir. Tasavvufun insanı, insan-ı kâmile dönüştüren yöntemlerinin; onun teliflerinde en güzel şekilde açıklandığı görülmektedir.
Özet (Çeviri)
Harîrîzâde Mehmed Kemâleddin Efendi, one of the last period Ottoman scholars and sufis, lived in Istanbul between 1850-1882. Harîrîzâde, who grew up in a fertile environment in terms of Sufism, had the opportunity to get permission from many sects on the way of Sufism, which he entered at a young age. The most important factor in the formation of Harîrîzâde's mystical personality and views is the Ekberi tradition, to which he was a member through his teacher Muhammed Nûrü'l-Arabî (1813-1888). In one of his writings, Harîrîzade introduces his teacher as the sage of the third period Melâmî tradition. In our study, it was aimed to reveal the understanding of Sufism by identifying and examining the thirty-four works of Harîrîzâde that have survived to the present day in manuscripts libraries. While determining Harîrîzâde's views on the mystical life he actually lived in, how he explained mystical concepts was examined. In the reading of the author's works, it was seen that he accepted the idea of unity of existence and that he dealt with both the theoretical and practical issues of Sufism in the center of tawhid. While explaining Sufi concepts, it has been determined that the basic premise is the understanding of being and the understanding of knowledge shaped by the understanding of being. Starting from the principle that existence is one and manifests in degrees, Harîrîzâde is of the opinion that there is nothing in the world other than Allah, His names, attributes and actions. The purpose of man's creation is to realize this truth and attain knowledge. People's recognition of Allah is gradual according to their position at the degree of existence. Perfection in knowledge depends on perfection in existence. In order to know Allah as the highest level of truth, the author deems it necessary to conduct a course in which perfection will occur in existence. With seyr u sulûk, a person ascends the steps of perfection that he descended when he was born, and becomes ephemeral in the Truth. He goes back to the place where he came with God and guides those who want to go on a journey like him. In viii his works, Harîrîzâde aims to help his followers by explaining the stages of this journey and to facilitate their navigation. The methods of Sufism that transform man into a perfect human being; it is seen that it is best explained in his works.
Benzer Tezler
- Bursalı Mehmed Tahir'in Osmanlı Müellifleri adlı eserinin tashihi: Tarikatlar ve Meşayıh faslı
The correction of Bursalı Mehmed Tahir's work entitled 'Osmanlı Müellifleri': Chapter of tariqas and sufi masters
HATİCE YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinBursa Uludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURREZZAK TEK
- Mehmed Elif Efendi ve Farsça şiirleri
Mehmed Eli̇f Efendi and his Persian poems
PELİN SEVAL ÇAĞLAYAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
Doğu Dilleri ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VEYİS DEĞİRMENÇAY
- Hasırizade Mehmed Elif Efendi' nin hayatı, eserleri ve tasavvufi görüşleri
The life, works and sufi way of Hasırizade Mehmed Elif Efendi
HÜSEYİN KURT
Doktora
Türkçe
2003
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ETHEM CEBECİOĞLU
- Hasîrîzâde Elif Efendi ve En-Nûru'l-Furkan isimli Kur'an sözlüğü (Elif ve Bâ Babları)
The dictionary of Qur?an named Hasîrîzâde Elif Efendi and en-Nûru?l-Furkan (Elif and Bâ parts)
ABDULLAH GÜRCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YUNUS EKİN
- Yeni İlm-i Kelâm bağlamında Darvinizm'e yazılan reddiyeler
Refutations on Darwinism in the context of New Science of Kalam
RAMAZAN AKGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Dinİbn Haldun ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET SÜRURİ