Geri Dön

İslâm hukukunda boşanmaya ilişkin uyuşmazlıklarda alternatif çözüm yolları

Alternative resolutions for divorce disputes in Islamic law

PDF İndir

  1. Tez No: 820981
  2. Yazar: MUSTAFA AKTÜRK
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET KILINÇ
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Din, Hukuk, Religion, Law
  6. Anahtar Kelimeler: İslâm Aile Hukuku, Aile Arabuluculuğu, Aile Hakemliği, Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları, Islamic Family Law, Family Mediation, Family Arbitration, Alternative Dispute Resolution Methods
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 199

Özet

Çalışmanın konusu, boşanmaya ilişkin uyuşmazlıklara yönelik İslâm aile hukuku kapsamında sunulan alternatif çözüm yollarının hukuki tahlilidir. Türk hukuk tarihimize bakıldığında yüz yıl öncesine kadar İslâm hukukundaki haliyle etkin olarak kullanılan ayrıca İslâm hukukuyla yönetilen ülkelerde de güncel olarak uygulanmakta olan söz konusu yöntemlerin, evlilik birliklerini koruma noktasında önemli olduğu görülmektedir. Özellikle Türkiye'de artan boşanma sayıları neticesinde toplumun temelini oluşturan aile kurumunun dağılmasıyla ortaya çıkan sorunların çözülmesi zaruri bir ihtiyaçtır. Gerek ilgili ihtiyacın giderilmesi gerekse de mahkemelerin iş yükünün azaltılması, hızlı ve ekonomik çözümler sunulması nedeniyle aile arabuluculuğu ya da hakemliği kurumlarının iç hukukumuzda düzenlenmesi elzemdir. Çalışmada, İslâm aile hukukundaki sulh temelli alternatif uyuşmazlık çözüm yolları, pozitif hukuktaki emsalleriyle mukayeseli olarak incelenmiştir. Bu kapsamda Türk aile hukukunda uygulanması planlanan aile arabuluculuğu veya hakemliği gibi yöntemlere, İslâm aile hukuku perspektifinden bakılarak konu farklı bir hukuk sistemi olan İslâm hukukunun yaklaşımıyla ele alınmıştır. Konuya ilişkin teorik bilginin yanı sıra çağdaş İslâm hukuku uygulamalarına da yer verilerek uyuşmazlık çözüm süreçlerinin pratiği de incelenmiştir. Çalışmada fıkıh, hadis ve tefsir kitapları, hukuki metinler bağlamında şer'iye sicilleri, fetva mecmuaları ve hukuk müktesebatımızda yer alan kanuni düzenlemeler gibi kaynakların kullanımına özen gösterilmiştir. Ayrıca güncel İslâm hukuku uygulamalarını incelemek adına farklı mezhepleri takip eden İslâm ülkelerinin konuya ilişkin hukuki düzenlemelerinden de istifade edilmiştir. Üç bölümden oluşan çalışmanın ilk bölümünde boşanma ağırlıklı olmak üzere evliliğin sona erme sebepleri güncel İslâm hukuku uygulamalarıyla ele alınmıştır. Zira eşleri ilgili uyuşmazlık çözüm süreçlerine götüren ve aile arabuluculuğu ya da hakemliği uygulamalarının başlatılması noktasında boşanma kavramının incelenmesi zaruri görülmüştür. İkinci bölümde ise ilk olarak genel anlamıyla alternatif çözüm yollarının neler olduğu, kavramların izahı, konunun tarihsel gelişimi ve aile arabuluculuğu ile aile hakemliği kurumları Türk ve İslâm hukuk sistemleri mukayese edilerek izah edilmiştir. Üçüncü bölümde ise boşanmanın hukuki sonuçlarından hangilerinin ilgili yöntemlere elverişli olduğu hususu yine Türk ve İslâm hukuku özelinde ayrı ayrı tahlil edilmiştir. Çalışmada altı farklı İslâm ülkesinin Anayasa ve aile kanunu metinlerinde yer alan konuya ilişkin hükümler de incelenmiştir. Konuya dair teorik bilgilerin yanı sıra yaşayan İslâm hukuku uygulamalarının da ele alınmasıyla konuyu daha özgün bir şekilde değerlendirme imkânı bulunmuştur. Güncel İslâm hukuku uygulamalarını kapsayarak özgünlük kazanan çalışma vesilesiyle söz konusu uygulamaların başarı oranları da ortaya konmuştur. Bu bağlamda Türk hukukunun konuya dair ihtiyaç duyduğu hukuki düzenlemelere, İslâm hukuku tarafından sunulması muhtemel katkılar daha somut bir şekilde ortaya konmuştur. Türk hukuku özelinde boşanmanın hukuki sonuçlarından olup kamu düzenini ilgilendiren ve tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyecekleri hususlarda alternatif çözüm yollarına başvurulamamaktadır. Bu noktada Türk hukukunun İslâm hukuku uygulamasına benzerliğine dikkat çekilmiştir. Boşanmaya dair uyuşmazlıklara ilişkin Türk hukukunda uygulanması muhtemel alternatif çözüm yollarının batılı emsallerinden ziyade İslâm hukuk sistemindeki modele daha uygun olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Özet (Çeviri)

The subject of the study is the legal analysis of alternative dispute resolution methods offered within the framework of Islamic family law concerning disputes related to divorce. When looking at the history of Turkish law, it can be observed that these methods, which were effectively used in their original form in Islamic law until a hundred years ago and are still applied in countries governed by Islamic law, are significant in terms of preserving marital unions. Especially in Türkiye, where the number of divorces has been increasing, resolving the problems arising from the dissolution of the fundamental institution of society, the family, is a necessary need. Establishing institutions such as family mediation or arbitration within our domestic law is essential both for meeting this need and for reducing the workload of the courts and providing fast and economical solutions. In this study, alternative dispute resolution methods based on reconciliation in Islamic family law are examined comparatively with their counterparts in positive law. In this context, methods such as family mediation or arbitration that are planned to be applied in Turkish family law are approached from the perspective of Islamic family law, considering the approach of Islamic law as a different legal system. In addition to theoretical knowledge, the practice of dispute resolution processes is also examined by including contemporary Islamic law practices. The study has taken care to utilize sources such as fiqh, hadith, and tafsir books, as well as legal texts such as Sharia registers, fatwa compilations, and legislative regulations in our legal heritage. Furthermore, the legal regulations regarding the subject matter in Islamic countries following different schools of thought have been utilized in order to examine contemporary Islamic law practices. The study consists of three parts. The first part focuses on the reasons for the termination of marriage, primarily divorce, through the lens of contemporary Islamic law practices. Since the concept of divorce is essential in understanding the operation of family mediation or arbitration institutions and their management, the examination of the concept of divorce was deemed necessary. In the second part, the general meaning of alternative dispute resolution methods, the explanation of concepts, the historical development of the subject, and the institutions of family mediation and family arbitration were explained by comparing Turkish and Islamic legal systems. In the third part, it was analyzed separately in the context of Turkish and Islamic law, which of the legal consequences of divorce are suitable for the respective methods. The study also provided an opportunity to examine the provisions regarding the subject matter in the constitutions and family law texts of six different Islamic countries. By including both theoretical knowledge and living Islamic law practices, the study allowed for a more original evaluation of the subject matter. With the inclusion of contemporary Islamic law practices, the success rates of these practices were also revealed. In this context, the possible contributions of Islamic law to the necessary legal regulations in Turkish law were concretely demonstrated. Accordingly, attention was drawn to the similarity between the prohibition of resorting to alternative dispute resolution methods in Turkish law and Islamic law when it comes to issues concerning public order and matters on which the parties cannot freely dispose. In terms of disputes related to divorce, it was concluded that the alternative dispute resolution methods that are likely to be applied in Turkish law are more suitable for the model in Islamic law rather than Western counterparts.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    744225

    أثر العرف فى القوانين العراقية فى نطاق فقه الأسرة الإسلامي

    İslam aile hukuku bağlamında örfün Irak hukukuna etkisi / Custom and its impact on Islamic jurisprudence and law in Iraq

    MOHAMMED YASEEN MAHMOOD AL-DOORI

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2022

    DinErzincan Binali Yıldırım Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET GAYRETLİ

  2. Tez No

    766060

    Bir mecliste verilen üç talakın İslam hukuku açısından tahlili

    An assessment of the three talaks given in one assembly in terms of Islamic law

    SERAP ERARSLAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    DinErzincan Binali Yıldırım Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ MÜCAHİT ÇOLAK

  3. Tez No

    172836

    İslâm Hukuku'nda muhâlaa

    Muhâlaa at the Islamic Law

    SÜMEYRA EROL AVCI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2006

    DinCumhuriyet Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ.DR. HAKKI AYDIN

  4. Tez No

    387016

    İsmail Hakkı Bursevi'nin Aile Hukukuna İlişkin Ayetleri Yorumu

    İsmail Hakkı Bursevi's comments on the verses of The Quran about the family law.

    ÖMER BAŞKAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1998

    Dinİstanbul Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SÜLEYMAN ATEŞ

  5. Tez No

    808645

    Fas aile hukukunda boşanma ve şikâk

    Başlık çevirisi yok

    ELİF EVDÜZEN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Hukukİstanbul 29 Mayıs Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. HATİCE BOYNUKALIN ŞENKARDEŞLER

Geri Dön