Urfa'da Kâdirîlik
The Qâdiriyyah in Urfa
- Tez No: 821542
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ALİ TENİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Abd al-Qadir Gilani, Dede Osman Avni, Tariqa, Qadirayya, Khalisiyya, Dhikr, Sheikh, The Disciple
- Yıl: 2023
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Harran Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tasavvuf Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 155
Özet
Çalışmamızda İslâm dünyasının ve Anadolu'nun en yaygın ve faal olan tarîkatlarından Kâdirî tarîkatının tarihi süreç içerisinde Urfa'ya gelişini, yerleşmesini ve Kâdirî tarîkatının Urfa kültürü üzerindeki etkilerini aktarmaya çalıştık. Kâdirî Tarîkatı Hâlisiyye Kolu'nun Urfa halifesi Dede Osman Avnî ve Hâlisiyye Kolu'nun kendileri vesilesiyle Anadolu'ya yayılmasının sağlayan Dede Osman Avnî'nin halifelerinden bahsettik. Kâdirî tarîkatının Urfa'ya gelmesini ve yayılmasını sağlayan halifelerini tanıtmayı esas almaktadır. Çalışmamız, bir giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Urfa'nın geçmişini anlatan kısa bir girişten sonra, tarîkatlar öncesi dönemde Urfa'da bulunan ilk dönem zâhidleri ve zâviyelerini ve faaliyetleri bulunan diğer tarîkatları aktarmaya çalıştık. Kâdirî tarîkatı, Abdülkâdir-i Geylânî'nin vefatından sonra mürîdleri ve sevenleri Geylânînin sufî anlayışını ve hâlini yaşatmak için on ikinci yüz yılda Kâdiri tarîkatını kurdular. Kâdirî tarîkatı, İslâm coğrafyasının her bölgesinde müntesib bulan önemli bir tarîkattır. Tarîkatın merkezinin Urfa'ya yakın olması tarîkatın ilk dönemlerden beri Urfa'da varlık göstermesine ve Anadolu'ya Urfa üzerinden girmesine ve yayılmasına vesile olmuştur. Birinci bölümde, Kâdirî Tarîkatı Hâlisiyye Kolu'nun Urfa'ya gelmesine ve yerleşmesine oradan da Anadolu'ya yayılmasını sağlayan Abdurrahmân Hâlis et-Talebânî'nin halifesi Dede Osman Avnî ve halifeleri, Ömer Hüdâyî Baba, Halil Hafız, Antepli Mustafa, Besnili Halil Baba ve Sarı Şeyh Mustafa'ya değindik. Yine Dede Osman Avnî vesilesiyle yüz yıllardır devam eden Dergâh cami zikrine ve icrâ şekline değindik. Yine aynı bölümde Kâdirî tarîkatının Urfa'da faaliyetlerinin yerleşmesine öncülük eden ve Sâkıbiyye Tekkesini kuran, hem Kâdirî tarîkatının Urfa'da yayılmasını hem de Urfa'nın önemli şairlerinin yetişmesini sağlayan Sâkıb Efendi ve Sâkıbiyye Tekkesi'ni, yine Abdurrahmân Hâlis et-Talebânî'nin halifelerinden olup, bir dönem Sâkıbiyye Tekkesi'nde postnişînlik yapan Abdülkâdir Erbilî'yi ve Urfa'da faaliyet gösteren diğer önemli Kâdirî şeyhlerini zikrettik. İkinci bölümde ise çalışmamızın asıl gayesini taşıyan ve günümüzde Urfa'da Kâdirî tarîkat geleneğini devam ettiren temsilcileriyle yaptığımız röportaj, mülakat ve gözlem deneyimleri sonucu elde ettiğimiz bilgileri sunmaya çalıştık. Ayrıca, gerek tez konusu belirlememde ve tez yazım sırasında karşılaştığım zorluklarda bana rehberlik ederek bu zorlukların üstesinden gelmeme yardımcı olan danışmanım Doç. Dr. Ali Tenik hocama, bana güvenen ve beni her koşulda destekleyen değerli aileme teşekkürü bir borç bilirim. Anahtar kelime: Abdülkâdir-i Geylânî, Dede Osman Avnî, Tarîkat, Kâdirîlik, Hâlisiyye, Zikir, Şeyh, Mürîd
Özet (Çeviri)
In our study, we tried to convey the arrival and settlement of the Qadiri tariqa, one of the most widespread and active tariqa of the Islamic world and Anatolia, in Urfa during the historical process and the effects of the Qadiri tariqa on the culture of Urfa. We have mentioned the caliphs of Dede Osman Avnî, the Urfa caliph of the Qadiri Tariqa Khalisiyyah Branch, and Dede Osman Avni, who enabled the Khalisiyyah Branch to spread to Anatolia through them. It is based on introducing the caliphs who enabled the Qadiri tariqa to come to Urfa and spread. Our study consists of an introduction and two parts. After a brief introduction describing the history of Urfa, we tried to convey the first period zahids and lodges in Urfa in the pre-tariqat period and other tariqas with activities. After the death of Abd al-Qadir Gilani, his followers and lovers established the Qadiri tariqa in the twelfth century in order to keep alive the Sufi understanding and state of the Qadiri tariqa. The Qadiri tariqa is an important tariqa that finds its place in every region of the Islamic geography. The fact that the center of the tariqa is close to Urfa has been instrumental in the existence of the tariqa in Urfa since the early periods and its entry and spread to Anatolia through Urfa. In the first part, we touched upon Dede Osman Avni, the caliph of Abdurrahman Khlis et-Talabani, who enabled the Qadiri Tariqa Khalisiyya Branch to come and settle in Urfa and spread from there to Anatolia, and his caliphs, Ömer Hüdayi Baba, Halil Hafiz, Mustafa of Antep, Halil Baba of Besni, and Sarı Sheikh Mustafa. Nevertheless, on the occasion of Dede Osman Avni, we touched upon the Dargah mosque chanting and the form of execution that have been going on for centuries. In the same section, we mentioned Sheikh Sakıb Efendi and Sakıbıyyah Lodge, who pioneered the establishment of the activities of the Qadirî tariqa in Urfa and founded the Sakıbıyya Lodge, which ensured both the spread of the Qadiri tariqa in Urfa and the training of VII the important poets of Urfa, Abd al-Qadir Erbili, who was also one of the caliphs of Abdurrahman Khalis et-Talabani and who was a postmaster in the Sakıbıyya Lodge for a while, and other important Qadirî sheikhs operating in Urfa. In the second part, we tried to present the information we obtained as a result of our interviews, interviews and observation experiences with the representatives who carry the main purpose of our study and who continue the tradition of the Qadiri tariqa in Urfa today. In addition, I would like to thank my advisor Assoc. Prof. Dr. Ali Tenik, who helped me overcome these difficulties by guiding me in my thesis topic and the difficulties I encountered during my thesis writing, and my valuable family who trusted me and supported me under all circumstances.
Benzer Tezler
- 219 numaralı Urfa şer'iyye sicili'nin transkripsiyon ve değerlendirmesi (H. 1311-1312 / M. 1893-1895)
The transcription and evaluation of Urfa Sharia court record numbered 219 (H. 1311-1312 / M. 1893-1895)
HATİCE TEKİN
- 221/1 Numaralı Urfa Şer'iyye Sicili'nin transkripsiyon ve değerlendirmesi
Transcription and evaluation of Urfa Sharia Court Record Numbered 221/1 (H. 1305-1308/ M. 1887-1891)
ZEYNEP DEĞİRMENCİ
- Urfa'da Mevlevîlik ve Mevlevîler
Mevlevi and Mevlevîs in Urfa
İBRAHİM HALİL GÜVENÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinHarran ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULVAHAP YILDIZ
- Urfa'da Halilu'r-Rahman vakıfları (XVI.-XX. yüzyıl başları)
Halilu'r-Rahman waqfs in Urfa (16th- beginning of the 20th centuries)
ENVER KARAKEÇİLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
SosyolojiYıldırım Beyazıt ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET AKİF FİDAN
- Urfa'da asayiş ve güvenlik (1913-1918)
Public order and security in Urfa (1913-1918)
AHMET ASLAN
Doktora
Türkçe
2021
Tarihİstanbul ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. IŞIL ÇAKAN HACIİBRAHİMOĞLU