Üstün yetenekli bir çocuğun ebeveyni olmak: Ebeveynlik stresine ilişkin algılar
Being a parent of a gifted child: Perceptions regarding parenting stress
- Tez No: 822144
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ALİ SERDAR SAĞKAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Aile Danışmanlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Aile Danışmanlığı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 87
Özet
Birçok ebeveyn tarafından, çocuk sahibi olmak oldukça stresli bir yaşantı olarak ifade edilmektedir. Bununla birlikte, üstün yetenekli bir çocuğa ebeveynlik yapma deneyimi ise beraberinde farklı süreçlerden kaynaklanan zorlanmaları da getirmektedir. Ebeveynler gerek çocuğun üstün yetenekli olmasından kaynaklanan özellikleri gerek eğitim koşulları gerekse kişisel hayatlarındaki zorlanmalarla çeşitli şekillerde ebeveynlik stresi deneyimleyebilmektedirler. Bu bağlamda, ilgili alanyazına bakıldığında üstün yetenekli çocukların ebeveynlerine yönelik çalışmaların daha çok uluslararası alanyazında yapıldığı, Türkiye'de yapılan çalışmaların birçoğunun ise üstün yetenekli çocukların eğitimi ile ilgili olduğu görülmektedir. Mevcut araştırmada, Türkiye'de üstün yetenekli bir çocuğa ebeveynlik yapma deneyimlerine ilişkin ebeveynlik stresi ve baş etme süreçlerine dair deneyimler incelenerek ulusal alanyazına katkı sağlamak amaçlanmaktadır. Araştırmanın amacı, üstün yetenekli bir çocuğa sahip olan anne ve babaların ebeveynlik stresi deneyimleri ve bu stresle başa çıkma yollarının incelenmesidir. Ebeveynlik stresi olgusunun doğasını anlamak amacıyla, mevcut araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik yaklaşım kullanılmıştır. Amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örnekleme tekniği kullanılmış olup ölçütleri karşılayan 13 çift (26 ebeveyn) ile görüşme sağlanmıştır. Araştırmanın verileri, üstün yetenek tanısı almış en az bir çocuğu olan anne ve babalardan, araştırmacı tarafından oluşturulan Demografik Bilgi Formu ve Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu kullanılarak elde edilmiştir. Bir ebeveyn ile yüz yüze, diğer ebeveynler ile çevrimiçi görüşme kanalları aracılığıyla gerçekleştirilen görüşmeler içerik analizi yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Bu kapsamda analiz süreci, verilerin kodlanması ile başlamış olup yapılan kodlamanın ardından kodlar arası benzerlikler bulunarak tematik kodlama yapılmıştır. Kodların ve temaların düzenlenmesinin ardından elde edilen bulgular araştırmacı tarafından yorumlanarak içerik analizi süreci tamamlanmıştır. Mevcut çalışmanın güvenirliğini belirlemek amacıyla, iki hafta ara ile gerçekleştirilen tek-kodlayıcı güvenirliği hesaplanmıştır. Analizlerde güvenirlik katsayısı % 94.31 olarak bulunmuştur. Araştırma bulgularına bakıldığında, katılımcıların çoğunun, çocuklarının üstün yetenekli olarak tanılanmasının ardından çocuk yetiştirme süreçlerinde bir değişiklik olmadığını ifade ettiği ancak aynı zamanda ebeveynlik stresi penceresinden bakıldığında, üstün yetenekli çocuğun özelliklerinden kaynaklı ebeveynlik stresini yoğun olarak deneyimledikleri görülmektedir. Bununla birlikte, baba katılımcıların ebeveyn yetersizlik algılarına dair söylemlerinin fazla olduğu; anne katılımcıların ise çocuklarından yüksek beklentilerine ilişkin söylemlerinin daha fazla olduğu görülmektedir. Aile içi ilişkiyi ve iletişimi güçlendirmenin, kişisel zaman ayırmanın ve üstün yeteneklilik konusunda bilgiler edinmenin ise ebeveynlik stresiyle başa çıkmayı kolaylaştıran unsurlar olduğu ifade edilmiştir. Elde edilen araştırma bulguları, alanyazın doğrultusunda tartışılarak araştırmacılara ve alanda çalışan uzmanlara yönelik önerilerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Having a child is described by many parents as a very stressful experience. However, the experience of parenting a gifted child brings challenges arising from different processes. These parents may experience parenting stress in various ways due to the characteristics of the child's giftedness, educational conditions, and personal life challenges. In this context, the relevant literature indicates that studies on the parents of gifted children are primarily conducted in the international literature, while most of the studies conducted in Turkey are related to the education of gifted children. Hence, the current study aims to contribute to the national literature by examining the experiences of parenting a gifted child in Turkey regarding parenting stress and coping processes. This study aims to examine the experiences of parents of gifted children with parenting stress and their ways of coping with this stress. In order to understand the nature of the phenomenon of parenting stress, a phenomenological approach from qualitative research methods was used in the current study. The maximum variation sampling technique, one of the purposive sampling methods, was used, and 13 couples (26 parents) who met the criteria were interviewed. The data were collected from parents with at least one child diagnosed with giftedness using the Demographic Information Form and Semi-Structured Interview Form designed by the researcher. Interviews conducted face-to-face with one parent and with the other parents through online interview channels were analyzed using the content analysis method. In this context, the analysis process started with the coding of the data, and after the coding, thematic coding was done by finding similarities between the codes. After the codes and themes were organized, the findings obtained were interpreted by the researcher, and the content analysis process was completed. In order to determine the reliability of the current study, intra-rater reliability was calculated at two-week intervals. The reliability coefficient was found to be 94.31%. The research findings suggest that most of the participants stated that there was no change in their child-rearing processes after their children were identified as gifted, but at the same time, from the perspective of parenting stress, it was found that they intensely experienced parenting stress due to the characteristics of the gifted child. Besides, fathers were more likely to report perceptions of parental inadequacy, while mothers were more likely to report high expectations from their children. Strengthening the relationship and communication within the family, allocating personal time, and learning about giftedness were reported as factors that facilitated coping with parenting stress. The findings of the study were discussed in line with the literature, and suggestions were provided for researchers and experts working in the field.
Benzer Tezler
- Üstün yetenekli öğrencilerin psikolojik danışma ve rehberlik ihtiyaçları, psikolojik danışma yaşantıları ve rehber öğretmenlerin üstün yeteneklilerle ilgili yeterlik düzeyleri
Counseling needs and experiences of gifted/talented students, and school counselors' professional competence related to gifted/talented students
FATMA ALTUN
Doktora
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimKaradeniz Teknik ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİKMET YAZICI
- Üstün yetenekli çocuklara sahip ailelerin danışmanlık ihtiyaçlarının saptanması
Identification of the requirements for counseling for the families with gifted and talented children
ŞULE IHLAMUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Eğitim ve Öğretimİstanbul Ticaret ÜniversitesiAile Eğitimi ve Danışmanlığı Ana Bilim Dalı
PROF. OYA ÖZKARDAŞ
- Okul öncesi dönem üstün yetenekli çocuklar ile normal gelişim gösteren çocukların sosyal beceri düzeyleri ve anne baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi
Study on relationship between social skill levels and parental attitudes of gifted children and normally developing children in preschool period
CANSU BOZAN DENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiOkul Öncesi Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP KURTULMUŞ
- Üstün yetenekli olan ve olmayan çocukların anne babalarının ebeveynliğe ilişkin yeterlik algıları ile stres düzeylerinin karşılaştırılması
Comparison of stress level and perceptions of competence related to parenting of parents with gifted and non-gifted children
RIDVAN SÖĞÜT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimGaziantep ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ ÇEKİÇ
- Üstün yetenekli çocuklarda aile ortamının bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi: İstanbul bilsem örneği
Study of the family environment of gifted children in relation to some demographic variables perspectives: İstanbul bilsem
ALEV BAŞAK ATAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Eğitim ve ÖğretimYeditepe ÜniversitesiEğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalı
DR. MUSTAFA OTRAR