Kuru ve sulu şartlarda aspir (Carthamus tinctorius L.)'de farklı sıra üzeri mesafelerin önemli tarımsal ve kalite özellikleri üzerine etkisi
Safflower under dry and irrigated conditions (Carthamus tinctorius L.) the effect of different above intra-row spacing distances on important agricultural and quality characteristics
- Tez No: 822225
- Danışmanlar: PROF. DR. FİKRET AKINERDEM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 107
Özet
Bu çalışma, sulu ve kuru şartlarda yetiştirilen bazı aspir (Carthamus tinctorious L.) çeşitlerinin farklı sıra üzeri mesafelerdeki önemli tarımsal ve kalite özellikleri üzerine etkisi belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Çalışma Yozgat ili, Yerköy İlçesinde 2021 ve 2022 vejetasyon dönemlerinde Tesadüf Bloklarında Bölünen Bölünmüş Parseller Deneme Desenine göre 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Ana parsellerde sulama durumu (sulu-kuru), alt parsellerde çeşitler (Hasankendi, Koç, Linas ve Olas), altın-altı parsellerde sıra üzeri mesafeler (10, 15, 20 cm) yer almıştır. Araştırmada, çıkış süresi, çiçeklenme süresi, fizyolojik olgunlaşma süresi, bitki boyu, bitkide tabla sayısı, ana tabla çapı, ana tabladaki tohum sayısı, bin tohum ağırlığı, tohum verimi, ham yağ verimi, bitki başına taç yaprak verimi, taç yaprak verimi, ham yağ oranı, ham protein oranı ve yağ asitleri kompozisyonu unsurları incelenmiştir. Sulama x çeşit x sıklık interaksiyonu fizyolojik olum süresi, yan dal sayısı, bin tohum ağırlığı ve ham yağ oranında her iki yıl; çiçeklenme süresi, bitkide tabla sayısı ve ham protein oranında birinci yıl; bitki başına taç yaprak verimi, dekara taç yaprak verimi, tohum verimi ve ham yağ veriminde ikinci yıl istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Araştırma sonuçlarına göre; sırasıyla birinci ve ikinci yıl ortalama çıkış süresi 28.8-10.2 gün, çiçeklenme süresi:139.0-80.4 gün, fizyolojik olgunlaşma süresi 185.1-117.3 gün, bitki boyu 62.0-77.3 cm, yan dal sayısı 5.97 adet (yıllar ort.), bitkide tabla sayısı 7.42-7.02 adet, ana tabla çapı 24.01-22.30 mm, ana tabladaki tohum sayısı 36.39-21.49 adet, bin tohum ağırlığı 39.12-38.06 g, tohum verimi 179.6-134.7 kg/da, ham yağ verimi 63.7-50.4 kg/da, bitki başına taç yaprak verimi 0.96-0.57 g, taç yaprak verimi 26.56-15.58 kg/da, ham yağ oranı % 35.51-37.58, ham protein oranı % 15.68-15.44 olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak; tohum verimi en yüksek, birinci yıl kuruda ve suluda çeşitlerden Linas, (kuruda 20 cm'de 190.5 kg/da, suluda 10 cm'de 249.5 kg/da), ikinci yıl kuruda Koç (10 cm de 153.9 kg/da), suluda Hasankendi çeşidinden (10 cm de 219.5 kg/da) elde edilmiştir. Ham yağ oranı; her iki yılda en yüksek Olas (birinci yıl 20 cm de kuruda %37.52, suluda %37.20, ikinci yıl kuruda 20 cm de %41.34, suluda 10 cm de %41.47) çeşidinden elde edilmiştir. İki yıllık olarak yürütülen bu araştırmada sulu koşullarda, kuru koşullara kıyasla daha fazla tohum ve yağ verimi elde edilmiş, bununla birlikte kuru şartlara oranla daha fazla hastalık ve yabancı ot sorunu oluşmuştur. Bu sebeple suluda aspir yetiştiriciliğinde daha titiz davranılması gerekmektedir. Suluda ve kuruda çeşitler farklı sıra üzeri mesafelerde tarımsal ve kalite özellikleri bakımından çevreden etkilenmiştir. Bu yüzden daha uygun tavsiyelerde bulunmak için bu içerikteki araştırmaların daha uzun süre ve farklı ekolojik şartlarda yürütülmesi gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
This study was carried out to determine the effect of safflower (Carthamus tinctorious L.) varieties grown in irrigated and dryland conditions on important agronomic and quality parameters at different intra-row spacings. The study was established in Yerköy, Yozgat in 2021 and 2022 vegetation periods according to randomized complete block split-split plot design with four replications. The main plots were irrigation treatmets (irrigated and dryland), subplots were varieties (Hasankendi, Koç, Linas, and Olas), and the sub-subplots were intra-row spacings distances (10, 15, and 20 cm) both years. In the study, the emergence, full flowering date, physiological maturity date, plant height, number of capitulum per plant, main capitulum diameter, number of seeds per main capitulum, thousand seed weight, seed yield, crude oil yield, petal floret yield per plant, petal floret yield, crude oil ratio, and fatty acids composition were discussed. While the first year, flowering date, number of capitulum per plant, and crude protein ratio were statistically significant, the second year, petal floret yield per plant, petal floret yield, seed yield, and crude oil yield per plant were statistically significant. Each years, irrigation x variety x plant density interaction, physiological maturity date, number of side branches, thousand seed weight, crude protein ratio and crude oil ratio were significant. In both years, the average emergence time was 28.8-10.2 day, flowering time was 139.0-80.4 day, physiological maturity date was 185.1-117.3 day, plant height was 62.0-77.3 cm, number of lateral branches 5.97 pc. (Average of years), number of capitulum per plant was 7.42-7.02 pc, main capitulum diameter was 24.01-22.30 mm, number of seeds per main capitulum was 36.39-21.49 pc, thousand seed weight was 39.12-38.06 g, seed yield was 179.6-134.7 kg/da, crude oil yield was 63.7-50.4 kg/da, petal floret yield per plant was 0.96-0.57 g, floret yield was 26.56-15.58 kg/da, and crude oil ratio was determined 35.51-37.58 %, crude protein ratio 15.68-15.44 %, respectively. The highest seed yield was obtained 190.5 kg/da from Linas (in dryland at 20 cm) and 249.5 kg/da (irrigated at 10 cm) in the first year. The second year, Koç produced the highest seed yield at 10 cm in the dryland 153.9 kg/da and 10 cm in the irrigated land. The highest crude oil content from Olas was obtained in both years (%37.52 in dry at 20 cm in the first year, %37.20 in irrigated land, %41.34 at 20 cm in dry in the second year, %41.47 in 10 cm in irrigated). This two-year study showed that the highest seed yield and oil yield were obtained under the irrigated land rather than dryland. Disease incidence and weed pressure was more under the irrigated plots compare to the dryland plots. Thus, it is necessary to be more meticulous in the safflower cultivation on irrigated land. Under the irrigated and dryland conditions, varieties have been affected by the environment in terms of agronomic and quality parameters at different intra-row spacings. In order to make more appropriate recommendations, similar research should be carried out under different ecological conditions with a long time.
Benzer Tezler
- İnorganik ve organik toprak düzenleyicilerin sulu ve kuruda nohut (Cicer arietinum L.)'un tarımsal özelliklerine etkisi
The effect of inorganic and organic soil conditioners on the agricultural properties of chickpea (Cicer arietinum L.) under dry and irrigated conditions
ENGİN TAKIL
Doktora
Türkçe
2022
ZiraatEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİHAL KAYAN
- Kuru ve sulu yetiştirme şartlarının ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve kalitesine etkisinin belirlenmesi
Determination of effect of rainfed and irrigated growing conditions on the yield and quality of bread wheat varieties
SEYDİ AYDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
ZiraatSelçuk ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN SOYLU
- Şanlıurfa sulu ve kuru koşullarında farklı kökenli bazı buğday çeşitlerinde verim ve verim karakterleri üzerine bir araştırma
A Study of irrigated and arid conditions yield and yield component of some different extraction wheat cultivators in Şanlıurfa, Turkey
ABDULAZİZ AKTACİR
- Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin kuru ve sulu şartlarda performanslarının değerlendirilmesi
Determination of performances of some bread wheat (Triticum aestivum L.) cultivars in dry and irrigated condi̇ti̇ons
ARİFE YASEMİN İSMAİLOĞLU TURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
ZiraatGaziosmanpaşa ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ALİ SAKİN
- Konya ekolojik şartlarında bazı makarnalık buğday genotiplerinin kuru ve sulu şartlardaki performanslarının belirlenmesi
Determination of the performances of some durum wheat genotypes under rainfed and irrigation condition in konya ecological conditions
ERAY TULUKCU