Gediz Deltası'nın Holosen paleocoğrafyası ve Panaztepe'nin jeoarkeolojisi
The Holocene paleogeography of the Gediz Delta and the geoarchaeology of Panaztepe
- Tez No: 823321
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SERDAR VARDAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 280
Özet
Bu tez çalışması, Panaztepe Kazı Projesi kapsamında yürütülmekte olan paleocoğrafya araştırmalarının 2019-2023 yılları arasındaki sondaj ve saha çalışmalarına dayanarak hazırlanmıştır. Çalışma özellikle 28 yıllık paleocoğrafya çalışmalarının sağladığı verilerin ışığında Gediz Deltası'nın bütünüyle ele alınmasıyla başlamıştır. Panaztepe antik kenti çevresinde yaşamış eski kültürlere mensup insanların değişen doğal çevreleriyle ilişkilerinin en az 7000 yıllık bir geçmişte aydınlatılması hedeflenmiştir. İnsanların çevreleriyle ilişkilerinin ele alındığı jeoarkeoloji araştırmaları için önce paleocoğrafya koşullarının anlaşılması amaçlanmıştır. Bunun yapılabilmesi amacıyla tezin ilk bölümünde Gediz Deltası çevresinin fiziki coğrafya özelllikleri ele alınmıştır. İkinci bölümde, Gediz Deltası'nın Holosen doğal çevre değişmeleri ele alınmış ve daha sonra değişen doğal çevredeki insanın etkinlikleri Yeni Kazı Alanı ve Liman Kent kazı alanlarının çevresine odaklanarak değerlendirilmiştir. Çalışma kapsamında 23 delgi sondaj yapılarak bunların; tane boyutu, kalsimetre, element ve mikrofosil analizleri de gerçekleştirilmiştir. Eldeki verilerin ışığında Panaztepe kazıları çevresinde özellikle üç profil üzerinde yoğunlaşarak paleocoğrafya ve jeoarkeoloji yorumları yapılmıştır. Deltanın derin sondajlarının log bilgileri toplanarak paleocoğrafya kesitleri hazırlanmış ve Pleyistosen başlarından itibaren delta alanında biriken alüvyal dolgunun katmanları belirlenmeye çalışılmıştır. Holosen dolgularında yapılan sondajların sonucunda Gediz Deltası'nın son 7000 yıldaki doğal ortam ve 6 evreye ait kıyı çizgisi değişmeleri ortaya konulmuştur. Maltepe Sırtları'nın GÖ 7000-5500 yılları arasında bir ada olduğu, 5000 yıl önce tamamen karaya bağlanarak bir yarımadaya dönüştüğü saptanmıştır. Bununla birlikte Yeni Kazı Alanı'nında geçmişi Kalkolitik Döneme kadar inen bir yerleşim yeri ve doğal sedimanlar içindeki kültür katmanları belirlenmiştir. Paleocoğrafya araştırması ile Liman Kent'in bir liman özelliğine sahip olmadığı anlaşılmıştır. Daha çok bir balıkçı barınağı olabileceği ön plana çıkmıştır. Limanın Maltepe Sırtları'nın eteklerinde farklı yerlerde aranması gerektiği düşünülmüştür. Böylelikle, paleocoğrafya-jeoarkeoloji çalışmalarımız, Yeni Kazı Alanı'nda kazıların başlamasına katkı sağlayarak ve arkeolojik soruları yanıtlayarak Panaztepe kazı projesine önemli destekler vermiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis is based on the drilling and field studies conducted between 2019 and 2023 as part of the Panaztepe Excavation Project. The study started with the consideration of the Gediz Delta as a whole, especially in light of the data provided by 28 years of paleogeography studies. It is aimed at illuminating the relationships of the people belonging to the ancient cultures that lived around the ancient city of Panaztepe with their changing natural environment for at least 7000 years. For geoarchaeological research on the relationship between people and their environment, it was first aimed at understanding the paleogeographical conditions. In order to do this, the first part of the thesis deals with the physical geography of the Gediz Delta. In the second part, the Holocene natural environmental changes of the Gediz Delta are discussed, and then human activities in the changing natural environment are evaluated by focusing on the vicinity of the Yeni Kazı Alanı (New Excavation Site) and Liman Kent (Harbor City) excavation sites. Within the scope of the study, 23 drill holes were drilled and analyzed for grain size, calcimeter, elemental, and microfossil analyses. In the light of the available data, paleogeography and geoarchaeology interpretations were made around the Panaztepe excavations, with a particular focus on three profiles. Paleogeography sections were prepared by collecting the log data from the deep soundings of the delta and trying to determine the layers of alluvial fill that had accumulated in the delta area since the early Pleistocene. As a result of the drilling in the Holocene deposits, the natural environment of the Gediz Delta in the last 7000 years and the shoreline changes belonging to six phases were revealed. It has been determined that the Maltepe Ridges were an island between 7000 and 5500 BP and became a peninsula by being completely connected to the land 5000 years ago. In addition, a settlement dating back to the Chalcolithic Period and cultural layers in natural sediments were identified in the excavation area of Yeni Kazı Alanı (New Excavation Site). Paleogeography research revealed that Liman Kent (Harbor City) did not have the characteristics of a harbor. It is more likely to be a fishing shelter. It was thought that the harbor should be searched in different places at the foothills of the Maltepe Ridges. Thus, our paleogeography-geoarchaeology studies provided important support to the Panaztepe excavation project by contributing to the start of excavations in the Yeni Kazı Alanı (New Exacavation Site) and answering archaeological questions.
Benzer Tezler
- İzmir körfezinin çok ışınlı üç boyutlu batimetri haritası ve sığ sedimanter yapısının incelenmesi
3-D multibeam bathymetry map and shallow sedimentary structure of the İzmir gulf
SÜLEYMAN COŞKUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Deniz BilimleriDokuz Eylül ÜniversitesiDeniz Bilimleri ve Teknolojisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DERMAN DONDURUR
- Gediz Deltası'nın(İzmir-Menemen-Batı Türkiye) denizel çökellerinin foraminifer içeriği ve çökelim ortamları
Foraminiferal content and depositional environments of marine sediments in Gediz Delta (İzmir-Menemen-Western Turkey)
EKİN GÖKÇE BENLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Jeoloji MühendisliğiDokuz Eylül ÜniversitesiUygulamalı Jeoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İSMAİL İŞİNTEK
- Gediz havzası bütününde Gediz deltası'nın uzaktan algılama teknikleri uygulanarak alan kullanım kararları ve ekosistem bozunumu ilişkileri üzerine araştırmalar
Research on land use decisions and ecosystem degradation relations to carry out remote sensing on Gediz basin a case study on Gediz delta
OKAN YILMAZ
Doktora
Türkçe
2009
Peyzaj MimarlığıEge ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜMİT ERDEM
- Gediz deltası kuş türlerinin ekoturizm potansiyeli
Ecotourism potential of bird species in Gediz delta
ALİ ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Ormancılık ve Orman MühendisliğiBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiYaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MERİÇ KUMBAŞLI
- Gediz Deltası ekoturizm potansiyelinin araştırılması
Investigation of Gediz Delta's ecotourism potential
GAMZE GÜZEL DEMİRLENK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Turizmİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiEkoturizm Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA CAN