Sosyal medya bağımlılığı eğilimlerinin takıntılı özçekim davranışı ve sosyal görünüş kaygısı değişkenleri açısından incelenmesi
Investigation of social media addiction tendencies in terms of obsessive selfie behavior and social appearance anxiety variables
- Tez No: 824944
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HALİL İBRAHİM ÖZOK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Bilim ve Teknoloji, Science and Technology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilişim Teknolojileri ve Bağımlılık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bilişim Teknolojileri ve Bağımlılık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 181
Özet
Bedensel görünümün ve buna ilişkin tutumların kadın-erkek, genç-yaşlı hemen her kitle tarafından önemsendiği; yaşam biçimlerinin bu hedef çerçevesinde şekillendiği ve bireylerin bedensel görünümlerine yönelik ciddi anlamda maddi yatırımlar yaptıkları, sürekli büyüyen kozmetik, estetik ve fitness sektöründen anlaşılmaktadır. Toplumun her demografisinde az çok bireylerin gündemini işgal eden sosyal görünüş kaygısı, onları bu kaygının etkilerini azaltacak çözümlere yöneltmektedir. Bu çözümlerin belki de en pratik ve masrafsız olanı ise sanal dünyada kendini göstermektedir. Sosyal görünüşüyle alakalı sorun yaşayan bireylerin gerçek kimliklerini gizleyebildikleri, sanal profiller kurgulayabildikleri ve sayısız efekt ve görsel düzenleme araçlarıyla manipüle ettikleri özçekimleriyle kendilerine yer bulabildkileri bir ortam haline gelmiştir, sosyal medya. Sosyal medya kullanımının dünya genelinde giderek yaygınlaşması ve insanların sosyal hayatlarını yeniden şekillendirmesi, sosyal hayatın önemli bir unsuru olan sosyal medyanın problemli kullanımı ile buna neden olan etkenlerin araştırılması, sosyal bilimler alanının önemli bir misyonu haline gelmiştir. Bu misyon doğtultusunda bu çalışma, sosyal görünüş kaygısı ile bunun doğal bir sonucu olarak görülen takıntılı özçekim davranışı değişkenlerinin birbirleri arasındaki ve sosyal medya bağımlılığı arasındaki ilişkilerini değerlendirmiş; sosyal görünüş kaygısı ve takıntılı özçekim davranışının bireylerin problemli sosyal medya kullanımını pozitif yönde etkileyebileceğini, dolayısıyla daha yüksek sosyal görünüş kaygısının, özçekim davranışı aracılığıyla daha fazla problemli sosyal medya kullanımına yol açacağı hipotezini araştırmıştır. Ayrıca, cinsiyete bağlı olası farklılıklar göz önüne alındığında ve literatürdeki önceki bulgulara göre, özçekim pratiğinin, sosyal görünüş kaygısının ve sosyal medya kulanımının altında yatan beklentilerin, kadınlarla erkekler arasında ne tür yönelim farklılıkları olşuturduğu araştırmanın konusu olmuştur. Bununla birlikte kullanıcıların sosyal görünüş kaygısı, takıntılı özçekim davranışı ve sosyal medya bağımlılığı düzeylerinin en sık kullandıkları sosyal medya uygulamasına göre anlamlı değişimler gösterip göstermediği de bu çalışmayla ortaya konmuştur. Çalışmanın konusu olan davranış yönelimlerini ölçmek amacıyla Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği, Takıntılı Özçekim Davranışı Ölçeği, BERGEN Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği ve kişisel bilgi formundan oluşan anket formu online ortamda 18 – 62 yaş arası sosyal medya kullanıcılarından oluşan çalışma grubuna (n= 502) uygulanmış ve elde edilen veriler IBM SPSS programı ile Hayes tarafından geliştirilen Process Makro uygulaması aracılığıyla analiz edilmiştir. Analizler sonucunda elde edilen veriler, kadınlarla erkeklerin Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeğinden, Takıntılı Özçekim Davranışı Ölçeğinden ve BERGEN Sosyal Medya Bağımlılığı ölçeğinden aldıkları puanlarda istatistiksel olarak anlamlı farklar olmadığını göstermiştir (p > .05). Bununla birlikte sosyal medya bağımlılığı ve takıntılı özçekim davranışı düzeylerinin en sık kullanılan sosyal medya uygulamasına göre anlamlı farklılıklar gösterdiği (p < .05); sosyal görünüş kaygısının ise anlamlı bir farklılık göstermediği (p= .184) yapılan analizler sonucunda ortaya konmuştur. Yapılan regresyon analizleri sonucunda ise sosyal görünüş kaygısının, hem sosyal medya bağımlılığını hem de takıntılı özçekim davranışını istatistiksel olarak pozitif yönde anlamlı bir şekilde yordadığını göstermiştir (p < .001). Aracılık modeline uygun olarak yapılan analizler sonucunda takıntılı özçekim (selfitis) davranışıyla buna ait tüm alt faktörlerin (sosyal uyum, özgüven, duygudurum değişikliği, ilgi çekmeye çalışma, sosyal rekabet, çevre geliştirme), sosyal görünüş kaygısı ile sosyal medya bağımlılığı arasında anlamlı bir şekilde aracılık rolünde olduğu sonucuna ulaşılmıştır (p < .001). Sonuç olarak bu çalışmanın ortaya koyduğu bulgular, sosyal görünüş kaygısı yüksek olan ve beden imajlarını sunma noktasında daha fazla motivasyona sahip olan bireylerin, bu ihtiyaçlarını yoğun özçekimler aracılığıyla sosyal medyada aktif olarak göstermeleri nedeniyle sosyal medya bağımlılığı risklerinin yüksek olduğunu göstermektedir.
Özet (Çeviri)
Physical appearance and related attitudes are considered important by almost every segment of society, including both genders and different age groups. Lifestyles are shaped within this framework, and individuals make significant material investments in their physical appearances, as evident from the continuously growing cosmetic, aesthetic, and fitness industries. The concern for social appearance, which occupies the agenda of individuals to some extent in every demographic, directs them towards solutions that can reduce the impact of this concern. One of the most practical and cost-effective solutions may be to showcase oneself in the virtual world. Social media has become an environment where individuals experiencing problems related to their social appearance can conceal their true identities, construct virtual profiles, and find a place for themselves through selfies manipulated with numerous effects and visual editing tools. The increasing global use of social media and its reshaping of people's social lives have made it an important mission for social sciences to investigate problematic usage of social media and the factors contributing to it. In line with this mission, this study evaluates the relationships between social appearance concerns, the perceived outcome of this concern, which is obsessive selfie behavior, and social media addiction. It explores the hypothesis that higher social appearance concerns can positively influence individuals' problematic use of social media through selfie behavior, thus leading to increased social media usage. Additionally, considering possible gender differences and previous findings in the literature, the study examines the orientation differences that selfie practice, social appearance concerns, and expectations underlying social media usage create between women and men. Furthermore, the study investigates whether users' levels of social appearance concerns, obsessive selfie behavior and social media addiction show significant changes based on the most frequently used social media application. To measure the behavioral orientations addressed in this study, the Social Appearance Anxiety Scale, Selfitis Behavior Scale, BERGEN Social Media Addiction Scale and a personal information form were administered online to a study group consisting of social media users aged 18-62 (n=502). The collected data were analyzed using the IBM SPSS software and the Process Macro developed by Hayes. The analysis results indicated no statistically significant differences in the scores obtained from the Social Appearance Anxiety Scale, Obsessive Selfie Behavior Scale, and BERGEN Social Media Addiction Scale between women and men (p > .05). However, significant differences were observed in the levels of social media addiction and obsessive selfie behavior based on the most frequently used social media application (p < .05), while social appearance concerns did not show a significant difference (p= .184). Regression analysis revealed that social appearance concerns significantly predicted both social media addiction and obsessive selfie behavior in a positive direction (p < .001). According to the mediation model analysis, it was found that obsessive selfie behavior, along with all its sub-factors (social adjustment, self-confidence, mood alteration, seeking attention, social competition, environmental enhancement), played a significant mediating role between social appearance concerns and social media addiction (p < .001). In conclusion, the findings of this study indicate that individuals with high social appearance concerns and greater motivation to present their body images are at a higher risk of social media addiction due to actively showcasing these needs through intensive selfie practices on social media.
Benzer Tezler
- Üniversite öğrencilerinde algılanan sosyal destek düzeyinin sosyal medya bağımlılığına etkisinde kişiler arası problem çözme becerilerinin rolü
The role of interpersonal problem-solving skills in the effect of perceived social support level of university students on social media addiction
BÜŞRA ERSOY KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Psikolojiİstanbul Okan ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ PINAR ARSLANTÜRK
- Sosyal medya bağımlılığı ile narsistik eğilimler arasındaki ilişki
The relationship between social media addiction and narcism propensity
AYLİN DAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Psikolojiİstanbul Gelişim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CANAN TANIDIR
- Lise öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı ve şiddet eğilimi ilişkisi: Spor lisesi öğrencileri üzerine bir çalışma
The relationship between social media addiction and violence tendency of high school students: A study on sports high school students
RAMİZ TUNAHAN KURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
SporSelçuk ÜniversitesiSpor Yöneticiliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT ERDOĞDU
- Algılanan sosyal destek ve genel aidiyet düzeyinin sosyal medya bağımlılığı üzerine etkisinin incelenmesi
Examining the effect of perceived social support and general belonging level on social media addiction
ŞEVVAL YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
İletişim BilimleriKarabük Üniversitesiİletişim Ana Bilim Dalı (Disiplinlerarası)
DOÇ. DR. DOĞAN AYDOĞAN
- Sosyal medyayı çok kullanan gençlerde narsistik kişilik yapılanması
Constructing narcissistic personality in young people who use social media too much
SELEN ÖZKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
PsikolojiMaltepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HACER NERMİN ÇELEN