Mutahhar b. Tâhir el-Makdisî'nin ulûhiyet anlayışı
Mutahhar b. Tahir al-Maqdisi's understanding of divinity
- Tez No: 825951
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜSNÜ TURGUT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Ulûhiyet, Bilgi, Varlık, Mutahhar b. Tâhir el-Makdisî, Divinity, Knowledge, Being, Mutahhar b. Tahir al-Maqdisi
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bingöl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 167
Özet
Bu tezde h. IV / m. X yüzyılda yaşamış, tarih yazımında özgün bir üslubun ve anlayışın öncülerinden sayılan Mutahhar b. Tâhir el-Makdisî'nin (ö. 355/966'dan sonra) ulûhiyet anlayışı Kitâbü'l-Bed' ve't-târîḫ adlı eseri üzerinden ele alınmıştır. Makdisî'nin yaşadığı dönemin karakteristiğini ve yapılan teolojik tartışmaların dinamiklerini belirlemek, araştırmanın konusunu oluşturan Makdisî'nin ulûhiyet anlayışını çözümlemede önemli katkı sunmuştur. Ayrıca yaşadığı dönemin siyasi, sosyal ve kültürel hayatın, fikri oluşumlara etkilerinden yola çıkarak onun kelamî- mezhebî ekollerle olan bağı ve mezhebî konumu tespit edilmeye gayret edilmiştir. Çalışmamız iki bölümden meydana gelmektedir. Söz konusu bir düşünürün ulûhiyet anlayışını sağlıklı bir biçimde ortaya koyabilmek için öncelikle onun bilgi ve varlığa dair yaklaşımını ortaya koymak gerekir. Dolayısıyla çalışmamızın birinci bölümünü Makdisî'nin bilgi ve varlık hakkındaki görüşleri oluşturmaktadır. Bilgi bahsinde onun bilgitanımı, bilginin dereceleri ve elde ediliş yolları ile doğru bilgiye ulaşmak için nasıl bir yöntem kullanması gerektiği hakkında bilgiler verilmiştir. Bilginin bir tanımının yapılamayacağını söyleyen bazı mütekellimlerin aksine müellifimiz bilginin tanımını yapmaktadır. Özellikle de müellifimiz, kelamcıların haber, akıl ve duyular şeklinde olan bilgi edinme yollarını alışılanın dışına çıkarak kendine has bir yöntemle yorumlamıştır. Ayrıca bilginin imkânsızlığını savunan Sofistler başta olmak üzere tevhit inancına muhalif görüşlere karşı müellifimiz sağlıklı ve tutarlı bilgiyle hakikati göstermeye yönelik bir yöntem sergilemiştir. Makdisî varlık bahsinde ise“şey, cevher, araz, cisim”gibi ontolojik kavramların tanımlarını yaparak varlık konusunu temellendirmeye çalışmıştır. O, bilgi ve varlık konusunu sağlam bir zeminde temellendirdikten sonra ulûhiyete yönelik görüşlerininodağında yer alan Allah'ın varlığı, birliği, isim ve sıfatları hakkındaki değerlendirmelere geçmiştir. Çalışmamızın ikinci bölümünde ise Makdisî, İslam toplumu başta olmak üzere diğer din ve inanç sistemlerinin ulûhiyetle alakalı ileri sürdükleri görüşler çerçevesinde yaşanan tartışmaları aktarmıştır. Makdisî, gerek Müslümanların kendi aralarındaki tartışmalarını gerekse tevhit inancına aykırı“politeist, düalist ve antropomorfist”inanç sistemlerinin tanrı tasavvurlarını merkeze alarak eleştirmektedir. Onun tevhide aykırı inanç ve sistemler karşısındaki tavrı, ulûhiyet merkezli anlayışı ve izlediği yöntem aktarılmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak Makdisî'nin ulûhiyet anlayışı başta olmak üzere kelamî-mezhebî ekoller ile ilişkisi ve aidiyeti problemi hakkında varılan genel perspektif aktarılmıştır.
Özet (Çeviri)
In this thesis h. IV/m. who lived in the 10th century and is considered one of the pioneers of a unique style and understanding in history writing. Tâhir elMaqdisi's (d. after 355/966) understanding of divinity was discussed through his work Kitâbü'l-Bed' ve't-târîḫ.Determining the characteristics of the period in which Maqdisi's lived and the dynamics of the theological discussions made a significant contribution to analyzing Maqdisi's understanding of divinity, which is the subject of the research. In addition, an effort has been made to determine his connection with theological-sectarian schools and his sectarianposition, based on the effects of the political, social and cultural life of the period he lived in on the intellectual formations. Our study consists of two parts. In order to reveal a thinker's understanding of divinity in a healthy way, it is necessary to first reveal his approach to knowledge and existence. Therefore, the first part of our study consists of Maqdisi's views on knowledge and existence. In the topic of knowledge, information is given about the definition ofknowledge, the degrees of knowledge and the ways of obtaining it, and what method should be used to reach the correct knowledge. Contrary to some scholars who say that knowledge cannot be defined, our author makes a definition of knowledge. In particular, our author has interpreted the theologians' ways of obtaining information in the form of news, reason and senses, with a unique method, going beyond the ordinary. In addition, our author has demonstrated a method to show the truth with healthy and consistent information againstthe views opposing the belief in monotheism, especially the Sophists who defend the impossibility of knowledge. In the topic of existence, Maqdisi tried to ground the issue of existence by defining ontological concepts such as“thing, substance, accident, body”. After establishing the subjects of knowledge and existence on a solid basis, he moved on to evaluations about the existence, unity, names and attributes of Allah, which are at the center of his views on divinity. In the second part of our study, Maqdisi conveyed the discussions within the framework of the views of other religions and belief systems, especially the Islamic society, regarding divinity. Maqdisi criticizes both the discussions among Muslims and the“polytheist, dualist and anthropomorphist”belief systems that are contrary to the belief in monotheism, centering on their conceptions of God. His attitude towards beliefs and systems contrary to monotheism, his divinity-centered understanding and the method he followed were tried to be conveyed. As a result, the general perspective reached about Maqdisi's understanding of divinity, his relationship with theological-sectarian schools, and the problem of his belonging is conveyed.
Benzer Tezler
- Mutahhar b. Tâhir el-Makdisî ve kelâmî görüşleri
Mutahhar b. Tahir al-Maqdisi and His Kalami/Theological Views
BETÜL ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLYAS ÇELEBİ
- Ebû Nasr el-Mutahhar b. Tâhir el-Makdisî'nin (ö. 355/966) Kitâbü'l-Bed' ve't - Tarih'ine Göre Hz. Peygamber'in hayatı (Siyer-i Nebî)
The Life of the Prophet According to Ebu Nasr el-Mutahhar b. Tahir el-Makdisi's (355/966) Kitabu'l-bed' ve't-Tarih (Sira of Nebi)
HASAN ÇİFTÇİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
TarihHarran Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT AKGÜNDÜZ
- İbn Sînâ sonrası İslam felsefesinde cisim teorisi: Hikmetü'l-'Ayn ve şerhleri çerçevesinde
The theory of body in Islamic philosophy after Ibn Sīnā: In the context of Hikmat al-'Ayn and its commentaries
MEHMET SAMİ BAGA
Doktora
Türkçe
2018
Felsefeİstanbul ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER MAHİR ALPER
- Murtaza Mutahhari'de ilahi adalet
Divine justice in the view of Murtaza Mutahhari
TAHİR KARAÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
FelsefeVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAKAN HEMŞİNLİ
- Murtaza Mutahharî'de metafizik düşünce
Murtaza Motahhai's metaphysical thought
WAHİD AHMAD MAHDİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
FelsefeNecmettin Erbakan ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TAHİR ULUÇ