Türkiye'de mekânsal plan değerlendirmesinde başvurulabilecek bir çerçeve önerisi: Güney Antalya örneği
A framework proposal for spatial plan evaluation in Turkey: The case of Southern Antalya
- Tez No: 826701
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET DORUK ÖZÜGÜL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilir gelişme, planlamada değerlendirme yöntemleri, plan değerlendirme çerçevesi, Türkiye planlama sistemi, Güney Antalya Turizm Bölgesi, Sustainable development, evaluation methods in planning, plan evaluation framework, Turkish planning system, Southern Antalya Tourism Region
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Şehir Planlama Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 249
Özet
Bu tezin amacı, plan değerlendirmesinin önemini ve Türkiye planlama sistemindeki eksikliğini ortaya koyarak, plan hazırlık ve uygulama süreçlerini değerlendirmeye yönelik bir çerçeve sunmaktır. Bu amaç doğrultusunda kuramsal sınıflandırmalar üzerinden başlıca modeller incelenmiş, planlama paradigmasının nasıl dönüştüğü, bu dönüşüme bağlı olarak değerlendirme yöntemlerinin nasıl değiştiği ve hangi tür planlarda, ne tür tekniklerin kullanıldığı incelenmiştir. Uluslararası literatürde yer alan, uyumluluğa dayalı ve performansa dayalı olmak üzere iki ana yaklaşımın benimsediği yöntemler; genel özellikleri, aşamaları, uygun oldukları plan türleri, güçlü ve zayıf yönleri ile uygulanabilirlikleri bağlamında ele alınmıştır. Bu yöntemler, Türkiye mekânsal planlama sistemindeki ana kırılmalarla yapısal dönüşümün nedenleri ve sistemin temel problemleri bağlamında filtrelenmiştir. Türkiye için plan değerlendirmesinin uyumluluk, rasyonalite ve rehberlik olmak üzere üç boyutta ele alınması öngörülmüştür. Sırasıyla bu boyutlar üzerinden yapılan değerlendirmede; değerlendirmeye tabi tutulan planın kendisine, planlayan otoriteye ve planlanan nesneye (çevre, alan, sektör vb.) ilişkin unsurlar ortaya konularak, aralarındaki bağlamsal ilişki üzerinden sistematik bir araç seti önerilmiştir. Önerilen yöntem ulusal bir vizyon projesi ile geliştirilen ve turizm eksenli gelişme merkezi olarak planlanan Güney Antalya Bölgesi'nde, ekonomik büyüme ve doğa koruma ikilemi üzerinden irdelenmiştir. Tüm bu değerlendirmeler sonucunda Güney Antalya Bölgesi'nin plan kararlarından kaynaklı kendine özgü sorunları olsa da asıl belirleyici olanın, planlama sisteminin açmazları olduğu sonucuna varılmıştır. Gerek revizyon plan kararları gerekse diğer yasal ve yönetsel düzenlemeler aracılığıyla, ulusal planlama sistemi her yönüyle gelişmeci bir bakış açısına evrilmektedir. Bu nedenle koruma perspektifini göz ardı etmeksizin koruma-büyüme ekseninde dengeli bir planlama sistemi inşa edilmesine ihtiyaç vardır. Planların hazırlık ve uygulama süreçlerinde, önerilen çok boyutlu değerlendirme setine başvurulması halinde planlama sistemini daha etkin işler hale getirecek bir denetim mekanizması kurulabilir.
Özet (Çeviri)
The purpose of this thesis is to highlight the significance of plan evaluation and the deficiencies within the Turkish planning system, while providing a framework for evaluating the processes of plan preparation and implementation. In pursuit of this aim, the main models have been examined through theoretical classifications. The transformation of the planning paradigm, the consequent alterations in evaluation methods, and the types of plans and techniques used in light of this transformation have been explored. Two primary approaches found in the international literature, namely, conformance-based, and performance-based methods, have been discussed in terms of their general characteristics, stages, suitability for various types of plans, strengths, weaknesses, and applicability. These methods have been filtered through the context of major disruptions in the Turkish spatial planning system, the reasons for structural transformation, and the core issues within the system. For Turkey, plan evaluation is envisioned to cover three dimensions: conformity, rationality, and utilisation. In a systematic evaluation carried out sequentially based on these dimensions, elements related to the evaluated plan, the planning authority, and the planned subject (environment, area, sector, etc.) have been identified, and a structured toolkit has been proposed based on their contextual relationships. The proposed method has been applied in the context of the Southern Antalya Region, which is being planned as a tourism-oriented development center within the economic growth and nature conservation dilemma. Despite the region's unique problems arising from plan decisions, it was concluded that the primary determinants are the impasses within the planning system. The national planning system is evolving towards a growth-oriented perspective through revision plan decisions and other legal and administrative provisions. Therefore, there is a need to establish a balanced planning system along nature conservation-economic growth axis without neglecting the conservation perspective. Utilizing the proposed multidimensional evaluation toolkit in the preparation and implementation processes of plans can provide an effective control mechanism within the planning system, enhancing its overall efficiency.
Benzer Tezler
- Random forest classification of tomato fields with planet satellite image data and accuracy assessment
Planet uydu görüntü verileriyle yüksek doğruluklu domates ürün tipi sınıflandırmasında rastgele orman sınıflandırma yönteminin kullanımı ve doğruluk analizi
BETÜL ŞALLI
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE FİLİZ SUNAR
- Alışveriş merkezlerindeki mağazaların satış yoğunluğunun mekansal dizim yöntemiyle irdelenmesi
The examination ofsales density of stores in shopping malls by space syntax method
ELİF TAVUKÇUOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALPER ÜNLÜ
- Türkiye'de nehir havza yönetim planlarının plan hiyerarşisindeki yeri ve havza yönetiminde halkın katılımının hukuki analizi
Legal analyze of the river basin management plans in the plan hierarchy and public participation on the basin management in Turkey
FERHAT TAZE
Doktora
Türkçe
2022
Hukukİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYNUR AYDIN
- Integrating renewable energy technologies into cities through urban planning: In the case of geothermal and wind energy
Yenilebilir enerji teknolojilerinin planlama yaklaşımı ile kentlere entegrasyonu: İzmir ili jeotermal ve rüzgar enerjisi potansiyelleri örneği
ZEYNEP PEKER
Doktora
İngilizce
2005
Şehircilik ve Bölge Planlamaİzmir Yüksek Teknoloji EnstitüsüŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF.DR. AKIN SÜEL
- Mimarlık yarışmaları için çoklu faktörlere göre entropi tabanlı bir tasarım değerlendirme modeli
An entropy based design evaluation model for architectural competitions through multiple factors
ORKAN ZEYNEL GÜZELCİ
Doktora
Türkçe
2018
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİNAN MERT ŞENER