İktisadi kamu kuruluşlarının vergilendirilmesi
Taxation of public economic institutions
- Tez No: 827581
- Danışmanlar: PROF. DR. SALİM ATEŞ OKTAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: İktisadi kamu kuruluşu, vergi, kamu sektörü, özel sektör, muafiyet, istisna, Public economic institutions, tax, public sector, private sector, exclusion, exemption
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 227
Özet
Devletler ölçü ve niteliği değişmekle birlikte, asli fonksiyonları dışında piyasalara ve genel olarak da ekonomiye müdahalelerde bulunmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın“Piyasaların Denetimi ve Dış Ticaretin Düzenlenmesi”başlıklı 167. maddesinin“Devlet, para, kredi, sermaye, mal ve hizmet piyasalarının sağlıklı ve düzenli işlemelerini sağlayıcı ve geliştirici tedbirleri alır; piyasalarda fiili veya anlaşma sonucu doğacak tekelleşme ve kartelleşmeyi önler”şeklindeki birinci fıkrası hükmü ile devlete bu görev verilmiştir. Devlet bu müdahalelerde kamu idareleri aracılığı ile doğrudan bulunduğu gibi, gerekli görülen alanlarda piyasa işletmelerine benzer iktisadi kuruluşlar oluşturarak da ağırlıklı olarak sosyal amaçlı faaliyetler yürütmektedir. Çatı kavram olarak,“iktisadi kamu kuruluşu”şeklinde adlandırılan bu işletmelerin, piyasa işletmelerinden, sermaye yapıları ile kâr amacını öncelememeleri dışında önemli bir farkı yoktur. Bu işletmeler, vergi ayrıcalıkları da dahil olmak üzere kamusal ayrıcalıklardan yararlanmazlar. Ayrıcalıklar genel olarak, özel ya da kamusal mülkiyet kriterine göre değil, sektör ayırımı yapılmaksızın faaliyet konusuna göre tanınmaktadır. İktisadi kamu kuruluşları, sermayesinin tamamı ya da yarısından fazlası kamuya ait olan ve kâr amacı olsun ya da olmasın özel sektör anlayışı ile faaliyet gösteren iktisadi işletmelerdir. Devletler çeşitli nedenlerle bu işletmeleri kurmuşlardır. İktisadi kamu kuruluşlarının ekonominin kurallarına uygun olarak, rekabet eşitliği ortamında faaliyette bulunmaları zorunludur. Rekabet eşitliğinin bozulmaması, etkin kaynak dağılımının ve dolayısıyla genel ekonomik etkinliğin sağlanması için de önemlidir. Vergi politikalarının iktisadi kamu kuruluşlarına ayrıcalıklar sağlayacak şekilde oluşturulması, etkin olmayan kaynak dağılımına neden olarak ekonominin genel dengesini bozabilecektir. İktisadi kamu kuruluşları bazı hallerde, kurumlar vergisi ile diğer bazı vergilerden muaf tutulmakla beraber, aynı veya alternatif muafiyetlerin özel kurum ve kuruluşlara da sağlanması nedeniyle, bazı istisnalar hariç olmak üzere, özel sektör işletmeleri ile aralarında önemli bir vergi yükü farkı ortaya çıkmamaktadır.. İktisadi kamu kuruluşlarının özel sektör işletmeleri ile benzer vergisel sorumluluklara tabi olmaları gerekliliğinin yanı sıra iktisadi kamu kuruluşlarının da serbest piyasa şartlarına uygun olarak faaliyette bulunmasını güçleştiren idari, hukuki ve bürokratik engellerin olabildiğince azaltılması gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
Governments intervene in markets and the economy in general in various ways, in addition to their primary functions, although the extent and nature of such interventions may vary between countries. The Constitution of the Republic of Turkey, under Article 167 titled“Regulation of Markets and External Trade,”assigns the state the responsibility of taking measures to ensure the healthy and orderly functioning of money, credit, capital, goods, and services markets, as well as preventing monopolization and cartelization that may arise from actual or agreed actions in these markets. The state engages in these interventions both directly through public administrations and, where necessary, by establishing economic entities similar to market enterprises to primarily carry out activities with social objectives. As an umbrella concept, these enterprises referred to as“public economicinstitutions”do not significantly differ from market enterprises, except in terms of their capital structures and profit-seeking priorities. These entities do not benefit from public privileges, including tax exemptions, which are generally granted based on the nature of their activities rather than distinguishing between private or public ownership. Public economicinstitutions are economic enterprises operating under private sector principles, regardless of whether all or more than half of their capital belongs to the public sector, and whether they pursue profit-oriented goals or not. States have established these institutions for various reasons. For public economicinstitutions to function within the rules of the economy and in an environment of equal competition is essential. Maintaining competition equality ensures effective resource allocation and, consequently, general economic efficiency. Designing tax policies to provide privileges to public economicinstitutions could disrupt competition equality and lead to an inefficient allocation of resources, thus upsetting the overall economic balance. While public economicinstitutions may be exempt from corporate tax and certain other taxes in some cases, the significant differences in tax burdens between these institutions and private sector enterprises, except for specific exceptions, are minimized due to the provision of similar or alternative exemptions to private institutions. Therefore, it is essential for public economicinstitutions to be subject to similar tax responsibilities as private sector enterprises. In addition to the necessity of public economicinstitutions being subject to similar tax responsibilities as private sector enterprises, efforts should be made to reduce administrative, legal, and bureaucratic obstacles that hinder these institutions from operating in line with free market conditions.
Benzer Tezler
- İktisadi kamu kuruluşlarının vergilendirilmesi
Taxation of state-owned economic enterprises
ELİF TOSUN
- Dernek, vakıf ve iktisadi kamu kuruluşlarının vergilendirilmesi
The taxation of associations, pious foundations and public service organizations
EMRAH AĞIN
- Türk hukukunda kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait iktisadi işletmelerin vergilendirilmesi
Taxation of economic enterprises having to the professional organizations in the nature of public institution in Turkish law
FEHMİ GÜNAY
- Üniversite döner sermaye işletmelerinin vergilendirilmesi
Taxation of universıty revolving capital enterprises
HAKAN BÜTÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MaliyeErciyes ÜniversitesiMaliye Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KADİR AYYILDIRIM
- Durağan durum ekonomisi: Ekolojik sürdürülebilirlik ve sosyal adalet için parasal ve mali politikalar
Steady-state economy: Monetary and fiscal policies for ecological sustainability and social justice
YUSUF POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
BankacılıkHasan Kalyoncu Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEHRA VİLDAN SERİN