Arkeolojik veriler ışığında Urartu-Batı etkileşimi
Urartu-West interaction in the light of archaeological data
- Tez No: 827621
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ERKAN KONYAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eskiçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 331
Özet
'Arkeolojik Veriler Işığında Urartu Batı Etkileşimi' başlığını taşıyan bu tezde, MÖ IX. yüzyılın sonlarından itibaren merkezi bir yapı oluşturan Urartu Devleti'nin, batı komşuları ile olan kültürel etkileşimleri, yazılı belgeler de göz ardı edilmeden, zanaat eserleri, mimari gibi taşınamayan kültür envaterine ait eserler incelenerek ele alınmıştır. Somut kavramların yanı sıra soyut bir kavram olan din konusuna da yer verilmiştir. Özellikle batı dünyasında ele geçmiş ve Urartu atıfı almış eserlerin sistemli bir kazı verisi mi yoksa menşei belirsiz satın alma müze eserleri mi olduğu, bununla birlikte, ilgili eserlerin Urartu Coğrafyası'ndaki karşılıklarının aynı kriter üzerinden değerlendirilerek, yoğunluklarının gözlemlenmesi ve sanatsal nüanslarının detaylı incelenmesi bu tezin amaçları içindedir. Bahsi geçen konuların aydınlatılabilmesi için tez içerisinde kültürel etkileşime zemin hazırlayan dinamikler de ele alınmıştır. Bu bağlamda birinci bölümde; Urartu Coğrafyası'nda ve batı komşularında ele geçmiş olan çıngırak, tunç kazanlar ile eklentileri, fildişi, fibula ve iğne gibi zanaat ürünlerinin detaylı analizleri yapılarak, eserler üzerindeki stil kritiklerine dayalı bölgeler arası kültürel alışverişlerin izleri saptanmaya çalışılmıştır. İncelenen eserler birer harita üzerinde de gösterilmiştir. İkinci bölümde; kaya işçiliği ele alınarak bu alana ait olan kaya işaretleri ve tek odalı kaya mezarlar batı benzerleri de ele alınarak incelenmiştir. Üçüncü bölümde; somut verilerin yanı sıra soyut bir alan olan din konusu ele alınmıştır. Bu bölümde Urartu Pantheonu'nda ilk üç sırada yer alan, Tanrı Haldi, Tanrı Teišeba ve Tanrı Šivini, ilişikli olduğu kentler bağlamında ele alınarak, bu tanrıların Urartu'ya nasıl adapte edildiği, kültürel bir etkileşim veya farklı bir dinamik vasıtasıyla mı bu coğrafyada yerleştiği sorusu irdelenmiştir. Dördüncü bölümde ise; kültürel etkileşime zemin hazırlayan en önemli dinamiklerden bir tanesi olan tehcir uygulamaları ele alınmış ve bu uygulama ile bu coğrafyaya taşınmış bazı kültürel ögelerin, hiyeroglif, mimari, tarım gibi alanlarda yansımaları ele alınmıştır. Bu bölüm ayrıca, varlığını Assur yazılı belgelerinden bildiğimiz, içinde Urartu'nun da var olduğu Orta Anadolu'daki ittifakların kültürel etkileşimdeki rolü tartışmasını da içermektedir.
Özet (Çeviri)
In this dissertation titled 'Urartu-West Interaction in The Light of Archaeological Data' cultural interactions of the Urartian State, which has formed a central structure since the end of the 9th century BC, with its western neighbors, are discussed by examining the artifacts belonging to the immovable cultural inventory, such as craft works and architecture, without ignoring the written documents. In addition to concrete concepts, the abstract subject of religion is also included. The aims of this dissertation include observing the density of artefacts found in the Western World and attributed to Urartu, whether they are systematic excavation data or museum artefacts of uncertain origin, evaluating the equivalents of the related artefacts in the Urartian geography through the same criteria, and to examine their artistic nuances in detail. In order to illuminate the aforementioned issues, the dynamics that prepare the ground for cultural interaction are also discussed. In this context, in the first chapter; traces of interregional cultural exchanges based on style critiques on the artefacts were tried to be determined by making detailed analyses of craft products such as rattles, bronze cauldrons and their attachments, ivory, fibulae and needle found in the Urartian geography and its western neighbours. The analysed artefacts are also shown on a map. In the second chapter; the rock signs and single- room rock-cut tombs belonging to this region were examined with considering the stone craftsmanship by taking their western counterparts in consideration. In the third chapter; in addition to concrete data, the abstract subject of religion is discussed. In this chapter, Gods Haldi, Teišeba and Šivini, the deities that take the first three places in the Urartian Pantheon, are discussed in the context of the cities they are related to, and the question of how these gods were adapted to Urartu, whether they settled in this geography through cultural interaction or a different dynamic is discussed. In the fourth chapter; deportation practices, which is one of the foremost important dynamics that pave the way for cultural interaction, were discussed and the reflections of some cultural elements carried to this geography with this practice in areas such as iv hieroglyphics, architecture and agriculture were discussed. This chapter also includes the discussion of the role of alliances in Central Anatolia which Urartu was part of and whose existence we know from Assyrian written documents, regarding cultural interactions.
Benzer Tezler
- Arkeolojik veriler ışığında Doğu Anadolu Geç Demir Çağı (M.Ö. 6. -4. yy.) çanak çömleği
Pottery of Eastern Anatolia in Late Iron Age (B. C. 6-4. ) in the light of archaeological datas
DAVUT YİĞİTPAŞA
Doktora
Türkçe
2010
ArkeolojiYüzüncü Yıl ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KARAOSMANOĞLU
- Yazılı kaynaklar ve arkeolojik veriler ışığında Urartu mimarisi
Urartu architecture in the light of written sources and archaeological data
MUSTAFA KARABAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TarihMuş Alparslan ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜLYA KAYA HASDEMİR
- Tarihî ve arkeolojik veriler ışığında Aşağı Karasu Havzası
Karasu (Lower) Basin in the light of historical and archaeological data
TUĞRUL BATMAZ
- Demir çağlarının başlangıcından Roma döneminin sonuna Trabzon ve çevresindeki arkeolojik kalıntıların değerlendirilmesi
Evaluation of the archaeological ruins in Trabzon and its surroundings from the beginning of the Iron ages to the end of the Roman period
HÜSEYİN ERCUMER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
ArkeolojiIğdır ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUNCAY ÇİÇEK
- Anadolu Demirçağ toplumları'nın sosyal, siyasal, dinsel hayatlarında at
Horse in social, political and religious lives of Iron-Age Anatolian civilizations
SEVGİ HAYRİYE TEMİZ