Çevre yönetim sistemi ve ISO 9001-ISO 14001 entegrasyonuna yönelik bir uygulama
Environmental management system and an application in ISO 9001-ISO 14001 integration
- Tez No: 83107
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ALPASLAN FIĞLALI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Industrial and Industrial Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 129
Özet
ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ VE ISO 9001-ISO 14001 ENTEGRASYONUNA YÖNELİK BİR UYGULAMA ÖZET Bu yüksek lisans tezi beş bölümden oluşmaktadır. Ük bölümde, temel olarak tezde yapılan çalışmanın bir tanıtımı ve amacı kısaca anlatılmıştır. İkinci bölümde, Çevre Yönetim Sistem Standartlarının gelişimi, ISO 14001 standartının detaylı bir tanıtımı ve ISO 14001 'den beklenen yararlar konularına detaylı yer verilmiştir. Tezin üçüncü bölümü olan“Çevre ve Kalite Yönetim Sistemlerinin İlişkisi”bölümünde, iki sistem arasındaki ilişki açıklanmıştır. ISO 9001 ve ISO 14001 standartlarının ortak maddeleri incelenmiştir. Dördüncü bölüm olan“Uygulama”kısmında da Türk Elektrik Endüstrisi 'nde yürütülen Çevre Yönetim Sistemi kurma çalışmaları üzerine odaklanılmıştır. Bu bölümde, bu çalışmalara başlayacak şirketlere yol gösterici olacağını düşündüğüm Çevre Yönetim Sistemleri konusundaki bilgi ve tecrübelerim aktarılmıştır. Ayrıca uygulama anlatılırken, Kalite ve Çevre Yönetim Sistemlerinin entegrasyonuna da değinilmiştir. Sonuç bölümünde de, çalışmaların sonucu ve önerilere yer verilmiştir. Çevre Yönetim Sistemleri Standartlarının Geliştirilmesi 1992 yılında Rio'da yapılan Dünya Çevre Zirvesi'nden itibaren, sürdürülebilir kalkmma konusu tüm dünyada araştırılmaktadır. Ekonomik gelişme ve çevre korumanın arasındaki çelişki sona erdirilip, ortak bir amaca yönelme fikri kabul edildiğinden bu durum hem şimdiki nesil hem de gelecek nesiller için faydalı olmuştur. Her tipteki kuruluşta bu konu hakkında pratik çözümler bulmak için büyük çabalar sarfedilmektedir. ISO 14001 standartı bunun için gerekli çözüm yollarını içerir. 1996 yılında ISO 14001 standardı ISO tarafından yayımlanmıştır. Kuruluşun diğer yönetim sistemleriyle bütünleştirilebilecek yapıdaki bu standart etkin bir çevre yönetim sisteminin tüm elemanlarım sağlar. ISO 14000 serisi standartları çevre yönetim sistemleri (ÇYS), çevre denetimi, çevre ile ilgili etiketleme, çevresel performansın değerlendirilmesi, ve hayat çevrimi analizi konularında hazırlanmış standartlar topluluğudur. Bu uluslararası standartlar, bu konularda genel bir yaklaşım içeren, gönüllülük esasına dayalı standartlardır. Bunlar, şirketin çevre programlarını yönetmek, ve bu programlan uluslararası bir tanmırlığı olan çerçeve içinde ölçülmesini, değerlendirilmesini ve denetlenmesini sağlamak amacım taşırlar. Uygulanmaları durumunda bu standartlar çevre yönetimi uygulamalarında tutarlılığı garanti altına almış, ulusal çevre standartlarını uluslararası bir çatı altında harmonize etmiş, yasaları ve bir takım gereksinimleri basitleştirmiş ve mükemmel bir çevre yönetimi için belirli kılavuzları sunmuşoluyorlar. Bu standartlar spesifik bir performans seviyesini şart koşmazlar, çevresel performansda sürekli bir gelişmeyi isterler. ISO 14000 standartları ve kılavuzları gerek üretim gerekse de hizmet sektöründeki her büyüklükteki şirkette uygulanabilri özelliktedir. Bu standartlar serisi içinden ISO 14001 üçüncü taraf belgelendirme için kullanılan bir standarttır. ISO 1400' in Uygulanması ISO 14001 standartı aşağıdaki beş ana bölümden oluşur:. Çevre Politikası. Planlama. Uygulama ve İşletme. Kontrol ve Düzeltici Faaliyet. Yönetimce Yürütülen Gözden Geçirme Bu bölümlerin alt bölümleri maddeleri aşağıda kıaca açıklanmıştır: Standartın 4.1 maddesi olan“Çevre Politikası”kuruluşun bir çevre politikasını oluşturmasını ve bu politikayı üst yönetimin taahhüt etmesini gerektiriyor. Buradaki en önemli konular; politikada yürürlükte olan çevreyle ilgili mevzuat ve yasalara uyum, çevre kirliliğini önlenmesi ve ÇYS'nin sürekli geliştirilmesi yönünde taahhütleri içermesi gerektiğidir. 4.2 maddesi olan“Planlama”kuruluşun ÇYS'nin temelini oluşturan bu dört önemli faaliyeti yerine getirmesini istiyor:. Kuruluşun faaliyetleri, ürünleri ve/veya hizmetlerinin çevresel unusurlanm/yönlerini ( çevreyle etkileşimi olan faaliyet, ürün veya hizmet) tanımlaması (4.2. 1). Kuruluşun faaliyet, ürün ve hizmetlerine doğrudan uygulanabilecek olan yasa ve diğer yükümlülüklerim tesbit ve elde edebilmesi (4.2.2). Çevre amaç ve hedeflerini oluşturması (4.2.3). Amaç ve hedeflerine ulaşmak için bir Çevre Yönetim Programı oluşturması (4.2.4) 4.3 maddesi,“Uygulama ve İşletme”yedi alt maddeye bölünmüştür:. ÇYS içindeki görev, sorumluluk ve yetkilerin tanımlanması, ilgililere duyurulması ve ÇYS'nin uygulanması için gerekli kaynakların sağlanması (4.3.1). Görevleri, çevre üzerinde önemli etkiler yaratabilecek personele uygun eğitimlerin verilmesi (4.3.2). Kuruluş çevre yönetim sistemi ile ilgili olarak iç ve dış haberleşmeyi sağlaması ve dökümante etmesi (4.3.3). Kuruluş çevre yönetim sisteminin ana unsurlarını ve bunların etkileşimlerini açıklaması, ilgili dokümanlara yönlendirmesi ve bunları kağıt üzerinde veya elektronik ortamda saklaması (4.3.4). ÇYS dokümantasyonu kontrolü, gözden geçirilmesi, güncelliği ve onaylanması ile ilgili yöntemlerin tesbiti (4.3.5). Kuruluşun çevre politikasına, amaç ve hedeflerine uygun olarak tesbit edilmiş ve çevre unsurlarıyla da bağlantılı olan işlem ve faaliyetlerin belirlenmesi (4.3.6). Kaza veya olası acil durumlar için operasyonel yöntemlerini tanımlaması, gözden geçirmesi ve güncelliğini sağlaması (4.3.7) xi4.4 maddesi,“Kontrol ve Düzeltici Faaliyet”dört alt kısmdan oluşuyor:. Kumlusun çevreyle etkileşimli faaliyetlerini ve çevresel performansını ölçmede kullandığı ekipmanın kalibrasyonunu düzenli bir şekilde izlemesi (4.4.1). Uygunsuzluk durumlarını ele alması, incelemesi ve sonuçlandırması (4.4.2). Çevreyla ilgili kayıtların belirlenmesi ve saklanması ile ilgili yöntemlerin tesbiti (4.4.3). ÇYS'nin standarta uygunluğunu garantiye almak için belirli aralıklarda iç denetimlerin yapılması (4.4.4) 4.5 maddesi,“Yönetimce Yürütülen Gözden Geçirme”ISO 14001'in son maddesidir ve üst yönetime kendisinin tayin ettiği aralıklarda ÇYS'yi gözden geçirme görevini yüklemektedir. Yönetim kapsamlı bir değerlendirme için gerekli olan tüm bilgiyi toplanmasını sağlamalı ve sonuçların kayıtlarını tutmalıdır. ÇEVBE POLİTİKASI PLANLAMA Çevresel Unsurlar Yasal yükümlülükler Amaç ve hedefler Çevre Yönetim Programı UYGULAMA Yapı ve Sorumluluklar Bilinçlendirme ve Eğitim ÇYS Dokümantasyonu Doküman Kontrolü Acil Durum Hazırlığı ve Yapılması Gerekenler Operasvonel Kontrol Şekil 1. Çevre Yönetim Sistemleri Elemanları xuISO 14001 standardının en belirgin yaran, çevre yönetimine dünya çapında bir odaklanma sağlamasıdır. Aynı zamanda ISO 14001;. Ulusal kural ve yöntemlerin bir harmonizasyonunu sağlar.. Uluslararası ticarette oluşabilecek ticari bariyerleri minimuma indirir.. Çevresel performansın iyileştirilmesini sistematik bir şekilde sağlar.. Bazı yasal gereklere uyumun ötesine geçmek için bir çerçeve oluşturur.. Kuruluşun bu konuya olan inancım ve taahhütünü göstermesine yardımcı olur.. Toplum önündeki imajını arttırır.. Çevresel konulara hassasiyeti artmış bir kurum kültürü yaratılmasını sağlar. ISO 9000 Standartları ile İlişkisi ve Her İki Standardın Entegrasyonu ISO 9000 standartları da ISO 14000 standartları gibi yönetim sistem standartlarıdır, performans spesifikasyonlan değildirler. Her iki standartta pazarda kuruluşlara büyük bir etki sağlayan gönüllü standartlardır. ISO 14000 standartları içerdiği yaklaşımlar, sahip olduğu yapı açısından ISO 9000'e benzer. ISO 9000 ve ISO 14000 yönetim sistem standartları ortak yönetim prensipleri ve felsefesi üzerine kurulmuştur. TEE A.Ş'de çevre yönetim sistemi kurulurken bu iki sistemi entegre etmek öncelikli amacımız olmuştu. Benzer ilkeler ve yaklaşımlara sahip yönetim sistem standartlarındaki bu artış, çok yakın bir gelecekte birleşeceği ve entegre edileceğini gösteriyor. Özellikle, ISO 9000 ve ISO 14000'nin entegrasyonuna yönelik denemeler yapılıyor ve konuşuluyor. Her ne kadar bu standartların entegrasyonunu sağlamak çok zor olsa da, organizasyonları sadece bir yönetim sistemleri vardır ve kuracakları her sistemi de bunun üzerine inşa etmeleri kuruluşun başarısını, verimliliğini arttıracaktır. Bu yönde karşılaşılabilecek problemler için, ÇYS kurma çalışmalarında potansiyel karışıklığı ve duplikasyonlan önlemek için başlangıçta bütünleşik bir sistem anlayışım oluşturmak ve korumak en iyi yoldur. ÇYS kurma çalışmalarına öncelikle her iki standartın gereklerini nasıl entegre edeceğimizi yorumlayabilmek için ISO 14001 maddelerini inceleyerek başladık. Her iki standartta da bulunan spesifik gerekleri belirledik. Duplikasyonlan ve karmaşıklığı azaltmak için yeni alt sistemler veya uygulamalar kullanmadık. Sadece ISO 9001 kapsamında kullanılan prosedürlerin, yürütülen uygulamalann kapsamım genişletilmiştir. ÇYS'nin ISO 9001 KGS'ne paralel olarak kurma çalışmalan ile ilgili TEE'de yapılan faaliyetler detaylı olarak Bölüm 4'de anlatılmıştır. xnı
Özet (Çeviri)
ENVIRONMENTAL MANAGEMENT SYSTEM AND AN APPLICATION IN ISO 9001-ISO 14001 INTEGRATION SUMMARY This master thesis consists of five chapters. The first chapter summarizes fundamentally the introduction of the study and the purpose of these study. In the second chapter, the developments of the Environmental Management Systems (EMS) standards, what ISO 14001 is, and what the benefits anticipated from ISO 14001 are explained in detail. In the third chapter, the relation between EMS and Quality Management Systems(QMS) are discussed. The common clauses of ISO 9001 and ISO 14001 standards are examined. The fourth chapter focuses on the establishment studies of Environmental Management System carried out in Türk Elektrik Endüstrisi A. S. In this chapter, I shared my experiences and knowledge about the EMS that will guide the companies who will start to establish an EMS with compliance to ISO 14001. It is also mentioned the integration of EMS and QMS. In the last chapter, the results of the study and the suggestions are given. Below the main headings of my thesis are summarised. The Developments of Environmental Management Systems Standards Since the Rio Earth Summit in 1992, the concept of sustainable development has been unfolding throughout the world. Businesses have recognised that there should be a common goal, not a conflict, between economic development and environmental protection, both now and for future generations. Organisations of all types have been, however, struggling to find a set of practical tools to implement strategies supporting this concept. The ISO 14001 standard provides just a set of tools. In 1996, the International Organisation for Standardisation issued the first standard for environmental management systems (EMS), ISO 14001. This standard provides for elements of an effective environmental management system that can be integrated with the other management systems of an organisation. The ISO 14000 series addresses environmental management systems (EMS), environmental auditing, environmental labelling, environmental performance evaluation, and life cycle assessment. These International standards are voluntary standards for the establishment of a common worldwide approach to management systems that will lead to the protection of the earth's environment while spurring international trade and commerce. They will serve as tools to manage corporate environmental programs and provide an internationally recognised framework to measure, evaluate, and audit these XIV '^programs. When implemented, these standards will ensure consistency in environmental management practise, harmonise national environmental standards within an international framework, simplify registrations, labelling and conflicting requirements, provide a single system for all transnational subsidiaries, and offer guidelines for environmental management excellence. Even though the standards do not prescribe performance levels, performance improvements will invariably be achieved by any business if its commitment to environmental care is emphasized and employees are trained and aware of policies in place to protect the environment. The ISO 14000 voluntary environmental management standards and guidelines are intended to be practical, useful and useable for companies or organisations of all sizes, in both manufacturing and service industries. And ISO 14001 is the standard that will be used for third-party registration. Implementing ISO 14001 ISO 14001 involves five sequential phases:. commitment and policy;. planning;. implementation;. measurement and evaluation; and. review and improvement. The subsections and clauses follow these steps: Clause 4.1“Policy”requires a company to define its environmental policy and seek out upper level management commitment to it. The most important are: commitment to complying with current environmental legislation, commitment to preventing pollution, and continuous improvement of the EMS. Clause 4.2“Planning”lists the next major EMS step, and breaks it down into four tasks:. identify environmental aspects (elements of organisation's activities, products and/or services that can interact with the environment)of the organisation's activities, products and services (4.2.1);. identify and maintain access to legal and all other requirements that apply to the environmental aspects of the activities, products, and services (4.2.2);. establish objectives and targets (4.2.3); and. establish EMS program (4.2.4). Clause 4.3,“Implementation and Operation”is devoted to the processes for instituting the EMS. The clause is divided into seven parts:. define, record and clarify EMS roles and provide all necessary resources for doing so (4.3.1);. furnish all employees whose work may create a significant impact upon the environment“ with the training necessary to ensure a successful EMS (4.3.2);. create, document and maintain internal and external communications regarding organisation's EMS (4.3.3); XV. establish documentation and generate them either on paper or electronically, descriptions of ”the core elements of the management system and their direction“ (4.3.4);. concentrate on the control of EMS documentation, mandating distinct procedures for legible, orderly, complete, and approved documents that can be located, are periodically reviewed and updated (4.3.5);. Establish, specify and maintain procedures associated with the identified significant aspects in line with its policy, objectives, and targets (4.3.6); and. identify, review, and revise its operational procedures for any such emergency (4.3.7). Clause 4.4, ”Checking and Corrective Action“ involves four parts:. monitor on a regular basis, organisation's environmental operations and control the equipment calibration (4.4.1);. handle and investigate nonconformance (4.4.2). appropriate records must be maintained legible, identifiable, retrievable and protected to demonstrate that the organisation is meeting the standard's requirements (4.4.3); and. carry out internal audits to ensure the EMS' s conformance to the standard (4.4.4). Clause 4.5, ”Management Review" is ISO 14001 's final process, charging top management with the task of reviewing the EMS whenever deemed appropriate. Management must gather all information necessary for an extensive evaluation and keep accurate records of the results. XVI
Benzer Tezler
- Otomotiv yan sanayinde ISO:9001 kalite ve ISO:14001 çevre yönetim sistemlerinin entegrasyonu
ISO 9001 quality?ISO 14001 enviromental management system integration, an application in automotive supplier industry
ELİF GÖKÇE
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Çevre Mühendisliğiİstanbul ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BURCU ONAT
YRD. DOÇ. DR. İLDA VERGİLİ
- İşletmelerde entegre yönetim sistemlerinin kurulması ve buna yönelik bir uygulama
Integrated management systems for enterprises and an application
TUBA DURU
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
İşletmeYıldız Teknik Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. HAYRİ BARAÇLI
- Implemantation of ISO 14001 environmental management system in an electonic factory
ISO 14001 çevre yönetim sisteminin bir elektronik fabrikasında kurulması
BİLAL UZUN
Yüksek Lisans
İngilizce
1999
Çevre MühendisliğiDokuz Eylül ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE FİLİBELİ
- TS EN ISO 9001:2000 kalite yönetim sistemi, TS 13001 HACCP, TS 18001 iş sağlığı ve güvenliği, TS EN ISO 14001 çevre yönetim sistemi entegrasyonu ve bir gıda işletmesinde uygulama
The integration of TS EN ISO 9001:2000 quality management system, TS 13001 HACCP, TS 18001 occupational health and safety management system, TS 14001 environmental management system and an application in a food company
ALPER YÜKSEL
- Kalite, çevre iş sağlığı ve iş güvenliği yönetim sistemlerinin entegrasyonu
Integration of quality, environmental, occupational health and safety systems
BÜLENT GÖK