Geri Dön

Yazma eserlerde görülen mürekkep ve boyar madde bozulmalarının tespiti ve koruma onarım önerisi 15. yüzyıla ait el yazması üzerinde incelemeler

Determination of ink and dyeing materials in manuscripts and conservation proposal examination on 15th century manuscript

  1. Tez No: 831263
  2. Yazar: RABİA YOLDAŞ
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. GÜLDER EMRE
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Arkeoloji, Arkeometri, Güzel Sanatlar, Archeology, Archaeometry, Fine Arts
  6. Anahtar Kelimeler: Demir mazı mürekkebi, korozyon, antioksidan, konservasyon, XRF, Raman, Iron gall ink, corrosion, antioxidant, conservation, XRF, Raman
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 170

Özet

Yazma eserlerde görülen mürekkep ve boyar madde bozulmalarının tespiti konulu bu çalışmanın amacı demir mazı mürekkebinin bozulma durumunun araştırılması ve konservasyon yönteminin belirlenmesidir. Bu çalışmada 15. yüzyıla ait olan El-Mebsut adlı yazma eserin bozulmuşluk durumu fiziksel ve kimyasal olarak incelenmiştir. Bu incelemeler, yazma eserin yoğun korozyonlu sayfası üzerinde pH ölçümleri, Bathophenanthroline Gösterge kâğıdı incelemeleri, UV incelemeleri, X-Işınları Floresans (XRF) Spektroskopisi ve Raman Spektroskopisi analizlerinin gerçekleştirilmesiyle yapılmıştır. Hasar derecesine göre gruplandırılan bölümlerin farklı alanlarından alınan yüzey pH'ı hasarlı alanlarda 1,90-2,30; hasarsız alanlarda 5,28-6,02; orta hasarlı alanlarda ise 3,02-4,15 aralığındadır. Selüloz degradasyonunda önemli role sahip olan asit derecesi El-Mebsut'ta kabul edilebilir değerlerin oldukça altındadır. Korozyonun gözle görülebilir olduğu alanlarda Bathophenanthroline Gösterge kâğıdı ile yapılan testte demir iyonlarının test kağıdına transfer olduğu görülmüştür. UV ışık ile yapılan incelemelerde mürekkebin etrafı ve mürekkeple doğrudan temas halinde olan alanlarda görülen floresans kaydedilmiştir. El-Mebsut üzerinde gerçekleştirilen XRF analizi ile demir mazı mürekkebi oluşturan bileşenler tayin edilmiştir. XRF analizi sonucunda mürekkep hattının majör elementi olarak demir (Fe) ve klor (Cl) tespit edilmiştir. Yüksek şiddette tespit edilen demir sinyal şiddetinin mürekkep hattında görülen bozunmadan ötürü olduğu anlaşılmıştır. El-Mebsut'un 640-a sayfasının siyah mürekkep hattında kullanılan pigmentin karakterizasyonu çalışması için Raman Spektroskopi gerçekleştirilmiştir ve sonucunda demir mazı mürekkebi ile karbon siyahının birlikte kullanılmış olduğu anlaşılmıştır. Tüm bu analiz çalışmalarının sonuçları demir mazı mürekkebi korozyonu ile alakalı literatür taramasından elde edilen veriler ile karşılaştırılarak uygun bir koruma önerisi sunulmuştur. Bu öneride demir mazı mürekkebi korozyonu hasarı mevcut olan El-Mebsut yazmasının konservasyonu için Kalsiyum Fitat tedavisinin gerekliliği ve nedenleri açıklanmıştır.

Özet (Çeviri)

The aim of the thesis on the determination of ink and dyestuff deterioration in manuscripts is to examine the deterioration status of the 15th century manuscript called El-Mebsut physically and chemically. pH measurements, Bathophenanthroline Indicator paper examinations, UV examinations, X-Ray Fluorescence (XRF) Spectroscopy and Raman Spectroscopy analyzes were performed on the artifact. Surface pH in the areas grouped according to the degree of damage is between 1.90-2.30 in damaged areas, 5.28-6.02 in undamaged areas, and 3.02-4.15 in moderately damaged areas. In the test performed with Bathophenanthroline Indicator paper in areas where corrosion is visible, it was observed that iron ions were transferred to the test paper. In the examinations made with UV light, the fluorescence seen around the ink and in the areas in direct contact with the ink was recorded. The components that make up the iron gall ink were determined by XRF analysis performed on El-Mebsut. As a result of XRF analysis, iron (Fe) and chlorine (Cl) were determined as the major elements of the ink line. It was understood that the iron signal intensity detected at high intensity was due to the degradation seen in the ink line. Raman analysis was carried out for the characterization of the pigment used in the black ink line of El-Mebsut's 640-a page, and it was understood that iron gall ink and carbon black were used together. Calcium Phytate treatment has been suggested for the conservation of El-Mebsut. The necessity of treatment and its reasons are explained.

Benzer Tezler

  1. Nîsâbûrî'nin (Sa'lebî) 'Kısas-ı Enbiyâ' adlı eserindeki minyatürlerde melek figürü ve özgün tasarımlar

    The angel figure in the illustrations of Nîsâbûrî's (Sa'lebî) Qisas al-Anbiya and unique designs

    SEÇİL SEVER

    Sanatta Yeterlik

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    El SanatlarıDokuz Eylül Üniversitesi

    Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı

    DOÇ. FİLİZ ADIGÜZEL TOPRAK

  2. Tezhip sanatında Sultan III. Selim Dönemi (1789-1807)

    In the art of book illumination, the Period of Sultan Selim III (1789-1807)

    EBRU KARAHAN

    Sanatta Yeterlik

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    El SanatlarıMarmara Üniversitesi

    Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı

    PROF. DR. FATMA ÇİÇEK DERMAN

  3. Safevi dönemine ait yazma eserlerde görülen hayvan üslubu tezyinatı ve özgün uygulamalar

    Animal style decoration and original applications seen in manuscript works of the Safavid period

    ÇAĞLA ÖZDAMAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Güzel SanatlarDokuz Eylül Üniversitesi

    Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı

    DOÇ. GÜL GÜNEY ZİNCİR

  4. Isparta Halil Hamit Paşa İl Halk Kütüphanesi'nden seçilen yazma eserlerde görülen tezyini unsurlar

    The decorati̇ve elements of the handwri̇tten manuscripts elected from Hali̇l Hami̇t Paşa Publi̇c Li̇brary i̇n the ci̇ty of Isparta

    AYŞE FALAK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    El SanatlarıSüleyman Demirel Üniversitesi

    Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı

    DOÇ. DR. SEMA ETİKAN

  5. Kastamonu Yazma Eser Kütüphanesinde korunan 16. yy. a ait el yazması eserlerin ebrularının incelenmesi

    Examining of marbling of manuscripts belonging to the sixteenth, protected in the Kastamonu Manuscript Library

    MERT COŞKUN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    El SanatlarıKastamonu Üniversitesi

    Sanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM MUSTAFA VUSLAT NOYAN GÜVEN