Yazma eserlerde görülen mürekkep ve boyar madde bozulmalarının tespiti ve koruma onarım önerisi 15. yüzyıla ait el yazması üzerinde incelemeler
Determination of ink and dyeing materials in manuscripts and conservation proposal examination on 15th century manuscript
- Tez No: 831263
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÜLDER EMRE
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeoloji, Arkeometri, Güzel Sanatlar, Archeology, Archaeometry, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Demir mazı mürekkebi, korozyon, antioksidan, konservasyon, XRF, Raman, Iron gall ink, corrosion, antioxidant, conservation, XRF, Raman
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 170
Özet
Yazma eserlerde görülen mürekkep ve boyar madde bozulmalarının tespiti konulu bu çalışmanın amacı demir mazı mürekkebinin bozulma durumunun araştırılması ve konservasyon yönteminin belirlenmesidir. Bu çalışmada 15. yüzyıla ait olan El-Mebsut adlı yazma eserin bozulmuşluk durumu fiziksel ve kimyasal olarak incelenmiştir. Bu incelemeler, yazma eserin yoğun korozyonlu sayfası üzerinde pH ölçümleri, Bathophenanthroline Gösterge kâğıdı incelemeleri, UV incelemeleri, X-Işınları Floresans (XRF) Spektroskopisi ve Raman Spektroskopisi analizlerinin gerçekleştirilmesiyle yapılmıştır. Hasar derecesine göre gruplandırılan bölümlerin farklı alanlarından alınan yüzey pH'ı hasarlı alanlarda 1,90-2,30; hasarsız alanlarda 5,28-6,02; orta hasarlı alanlarda ise 3,02-4,15 aralığındadır. Selüloz degradasyonunda önemli role sahip olan asit derecesi El-Mebsut'ta kabul edilebilir değerlerin oldukça altındadır. Korozyonun gözle görülebilir olduğu alanlarda Bathophenanthroline Gösterge kâğıdı ile yapılan testte demir iyonlarının test kağıdına transfer olduğu görülmüştür. UV ışık ile yapılan incelemelerde mürekkebin etrafı ve mürekkeple doğrudan temas halinde olan alanlarda görülen floresans kaydedilmiştir. El-Mebsut üzerinde gerçekleştirilen XRF analizi ile demir mazı mürekkebi oluşturan bileşenler tayin edilmiştir. XRF analizi sonucunda mürekkep hattının majör elementi olarak demir (Fe) ve klor (Cl) tespit edilmiştir. Yüksek şiddette tespit edilen demir sinyal şiddetinin mürekkep hattında görülen bozunmadan ötürü olduğu anlaşılmıştır. El-Mebsut'un 640-a sayfasının siyah mürekkep hattında kullanılan pigmentin karakterizasyonu çalışması için Raman Spektroskopi gerçekleştirilmiştir ve sonucunda demir mazı mürekkebi ile karbon siyahının birlikte kullanılmış olduğu anlaşılmıştır. Tüm bu analiz çalışmalarının sonuçları demir mazı mürekkebi korozyonu ile alakalı literatür taramasından elde edilen veriler ile karşılaştırılarak uygun bir koruma önerisi sunulmuştur. Bu öneride demir mazı mürekkebi korozyonu hasarı mevcut olan El-Mebsut yazmasının konservasyonu için Kalsiyum Fitat tedavisinin gerekliliği ve nedenleri açıklanmıştır.
Özet (Çeviri)
The aim of the thesis on the determination of ink and dyestuff deterioration in manuscripts is to examine the deterioration status of the 15th century manuscript called El-Mebsut physically and chemically. pH measurements, Bathophenanthroline Indicator paper examinations, UV examinations, X-Ray Fluorescence (XRF) Spectroscopy and Raman Spectroscopy analyzes were performed on the artifact. Surface pH in the areas grouped according to the degree of damage is between 1.90-2.30 in damaged areas, 5.28-6.02 in undamaged areas, and 3.02-4.15 in moderately damaged areas. In the test performed with Bathophenanthroline Indicator paper in areas where corrosion is visible, it was observed that iron ions were transferred to the test paper. In the examinations made with UV light, the fluorescence seen around the ink and in the areas in direct contact with the ink was recorded. The components that make up the iron gall ink were determined by XRF analysis performed on El-Mebsut. As a result of XRF analysis, iron (Fe) and chlorine (Cl) were determined as the major elements of the ink line. It was understood that the iron signal intensity detected at high intensity was due to the degradation seen in the ink line. Raman analysis was carried out for the characterization of the pigment used in the black ink line of El-Mebsut's 640-a page, and it was understood that iron gall ink and carbon black were used together. Calcium Phytate treatment has been suggested for the conservation of El-Mebsut. The necessity of treatment and its reasons are explained.
Benzer Tezler
- Nîsâbûrî'nin (Sa'lebî) 'Kısas-ı Enbiyâ' adlı eserindeki minyatürlerde melek figürü ve özgün tasarımlar
The angel figure in the illustrations of Nîsâbûrî's (Sa'lebî) Qisas al-Anbiya and unique designs
SEÇİL SEVER
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2020
El SanatlarıDokuz Eylül ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. FİLİZ ADIGÜZEL TOPRAK
- Tezhip sanatında Sultan III. Selim Dönemi (1789-1807)
In the art of book illumination, the Period of Sultan Selim III (1789-1807)
EBRU KARAHAN
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2017
El SanatlarıMarmara ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. FATMA ÇİÇEK DERMAN
- Safevi dönemine ait yazma eserlerde görülen hayvan üslubu tezyinatı ve özgün uygulamalar
Animal style decoration and original applications seen in manuscript works of the Safavid period
ÇAĞLA ÖZDAMAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Güzel SanatlarDokuz Eylül ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. GÜL GÜNEY ZİNCİR
- Isparta Halil Hamit Paşa İl Halk Kütüphanesi'nden seçilen yazma eserlerde görülen tezyini unsurlar
The decorati̇ve elements of the handwri̇tten manuscripts elected from Hali̇l Hami̇t Paşa Publi̇c Li̇brary i̇n the ci̇ty of Isparta
AYŞE FALAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
El SanatlarıSüleyman Demirel ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. SEMA ETİKAN
- Kastamonu Yazma Eser Kütüphanesinde korunan 16. yy. a ait el yazması eserlerin ebrularının incelenmesi
Examining of marbling of manuscripts belonging to the sixteenth, protected in the Kastamonu Manuscript Library
MERT COŞKUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
El SanatlarıKastamonu ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM MUSTAFA VUSLAT NOYAN GÜVEN