Mu'tezile ve Eş'ariyye arasında ilahi sıfatlar: Kâdî Abdülcebbar ve Ebû'l-Meâlî el-Cüveynî karşılaştırması
Divine attributes in Mu'tazilate and Asharite: A comparativeanalysis of Qadi Abd al-Jabbar and Abu al-Maali al-Juwayni
- Tez No: 831264
- Danışmanlar: PROF. DR. AYDIN TOPALOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Din Felsefesi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 135
Özet
Mutezile ve Eş'ariyye, birbirine karşıt iki önemli İslam inanç ekolünü temsil etmektedir. Mutezile görece rasyonel, Eş'ariyye görece vahiy öğretisine daha bağlıdır. Mutezile'nin ilahi adaleti önceleyen Tanrı tasavvuruna karşı, Eş'ariyye, ilahi kudret ve hakimiyeti önceleyen Tanrı tasavvuruna sahiptir. İki ekolün karşıt Tanrı tasavvurları ilahi sıfatlarda da etkisini göstermiş, ana hatları bir olsa da önemli ayrıntılarda biri birine alternatif iki ilahi sıfatlar teorisine vücut vermiştir. Bu tez, anılan iki ekolün temsil değeri yüksek üyelerinden Kâdî Abdülcebbar ve Cüveynî'nin ilahi sıfatlara ilişkin görüşlerinin karşılaştırmasıdır. Tezde, ilk kaynaklara ulaşılarak, sıfat kavramının tanım ve analizinden sıfatlara ilişkin genel problemlere ve her iki ekolün sıfat tasniflerine kadar geniş bir karşılaştırma yapılmıştır. Ortaya çıkan sıfat tasnifleri doğrultusunda tek tek her bir ilahi sıfata ilişkin iki ismin ve onların şahsında iki ekolün görüş ve argümanları mukayeseli biçimde değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler sırasında kavram ve problemlerin açık ve anlaşılabilir olmasını sağlayacak açıklama ve yorumlar yapılmıştır. Tez, her biri hakkında ayrı ayrı çalışmaların olduğu Mutezile ve Eş'ariyye'ye dair bugüne kadar ileri sürülmemiş bir iddia taşımamaktadır. Tezin özgünlüğü, deskriptif (betimleyici) nitelikte olması sebebiyle spesifik bir iddiadan çok konusunda yer almaktadır. Kâdî Abdülcebbar ve Cüveynî özelinde Mutezile ve Eş'ariyye'nin ilahi sıfatlar anlayışlarının karşılaştırılması bir ilktir. Anılan ekol ve şahısların ayrı ayrı ilahi sıfatlar anlayışını konu edinen çalışmalar olabilir. Ancak bunları ayrıntılı bir sıfat sistematiği uyarınca görüş ve argümanlarıyla tek tek karşılaştıran bir çalışma -ulaşabildiğimiz kadarıyla- bulunmamaktadır. Bununla birlikte tezde sadece karşılaştırmayla yetinilmemiş, ekollerin görüşlerini temellendirmek için kullandıkları bazı argümanlara eleştiri notları düşüldüğü gibi, yer yer bazı çağdaş yorumların değerlendirme ve eleştirileri yapılarak ilgili ekol ve şahısların görüş ve argümanlarının daha iyi anlaşılmasına da katkı sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
The Mu'tezilate and Asharite are two distinct schools within Islamic theology, each advocating contrasting viewpoints. The Mu'tazilites are known for their relatively rational approach, while the Ash'arites tend to adopt a more dogmatic position. Contrary to the Mu'tazilite's emphasis on divine justice, the Ash'arites prioritize divine power and sovereignty in their conceptualization of God. These divergent perspectives on God also influence their interpretation of divine attributes. Though both schools operate within a common framework, they diverge significantly on their theories of divine attributes. This thesis undertakes a rigorous comparative analysis of the perspectives on divine attributes put forth by Qadi Abd al-Jabbar and al-Juwayni, distinguished scholars associated with these respective theological schools. The study offers a comprehensive examination, commencing with the definition and analysis of the concept of attribute and progressing to a thorough exploration of general issues and questions concerning attributes. Furthermore, the research delves into the attribute classifications within both schools, leveraging primary sources as the foundational evidence. Within the established framework of attribute classifications, the views and arguments of these two scholars, each representing their respective schools are critically compared for each divine attribute. Throughout the evaluative process, explanatory notes and insightful commentary are provided to ensure conceptual clarity and improve the reader's understanding of the discussed themes and intricacies. This thesis does not propose any new claims regarding the Mu'tezilete and Asharite, which have already been extensively studied in isolation. The thesis's uniqueness lies in its descriptive approach, focusing on the subject matter rather than advancing specific assertions. Notably, it represents the first study to undertake a comparative analysis of the understanding of divine attributes within the context of Qadi Abd al-Jabbar and al-Juwayni, examining perspectives from both Mu'tazilite and Ash'arite schools. While individual studies might exist that explore the understanding of divine attributes within each school or for specific scholars, comprehensive works that methodically compare these, considering their distinctive views and arguments within an extensive divine attribute framework, are scarce. Nevertheless, this thesis goes beyond a mere comparative analysis. It includes critical observations regarding the arguments employed by the schools to support their positions, as well as evaluations and criticisms of contemporary interpretations, thus enhancing our understanding of the views and arguments advanced by these esteemed schools and individuals.
Benzer Tezler
- Ebü'l-Muîn en-Nesefî'de ilâhî ilim
The divine knowledge in Abu'l-Muin an-Nasafi
BÜŞRA ÖZGEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA ALPER
- Mu'tezile ve Eş'arî kelâmında adâlet ilkesi
The principle of justice for the Mutazilah and the Asharia
HUSSEIN MOHAMMED NOORI
Doktora
Türkçe
2022
DinGaziantep ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ÜNVERDİ
- Teftâzânî'de insan fiilleri
Human acts in al-Taftazani
YUNUS EMRE SAĞIRLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OSMAN DEMİR
- Ehl-i sünnet ekolünün fitne ve emir bi'l-ma'rûf nehiy ani'l-münker anlayışı
The understanding of fitna and amr bi'l-maʿrūf nehiy ani'l-munker by the ahl al-sunna school
HASİBE ERDOĞAN KARİMİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinSelçuk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN AYDIN
- Muhammed Murtazâ Ez-Zebîdînin hayatı, eserleri ve nübüvvet anlayışı
Life of muhammad Murtazâ Az-Zabîdî, works and vision on the prophethood
RECEP ÖNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. SÜLEYMAN AKKUŞ