Okul müdürlerinin yaratıcı liderlik özelliklerinin öğretmenlerin algılarına ve görüşlerine göre incelenmesi
Teachers' perceptions and opinions on creative leadership characteristics of school principals
- Tez No: 832397
- Danışmanlar: PROF. DR. SONER DOĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 140
Özet
Araştırmanın amacı, Sivas ilinde ortaokul ve lise kademesinde görev yapan öğretmenlerin okul müdürlerinin yaratıcı liderlik özelliklerine ilişkin algılarını ve görüşlerini incelemektir. Karma yöntem kullanılan bu çalışma zenginleştirici desen ile yapılandırılmış, nicel ve nitel veriler birlikte değerlendirilerek elde edilen bulgular derinlemesine analiz edilmiştir. Nicel kısımda, okul müdürlerinin yaratıcı liderlik özelliklerine ilişkin öğretmenlerin algılarının belirlenmesinde tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın nitel bölümünde ise, okul ortamında yaratıcı liderlik bir olgu olarak kabul edilmiş ve fenomenoloji deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2021-2022 eğitim öğretim yılında Sivas il merkezinde bulunan 20 farklı ortaokul ve lise kademesinde görev yapan 326 öğretmen oluşturmaktadır. Nicel ve nitel verilerin toplanacağı anket formları katılımcılara dağıtılarak nicel verilerin analizine uygun 302 form; nitel verilerin analizine uygun 95 form araştırmaya dâhil edilmiştir. Nicel veriler, toplam 3 alt boyuttan (girişimcilik ve etkili iletişim, değişime ve yeniliğe açıklık, farklılık) ve 29 maddeden oluşan“Okul Müdürlerinin Yaratıcı Liderlik Özellikleri Ölçeği (OMYLÖÖ)”aracılığıyla; nitel veriler ise nicel bölümde kullanılan ölçek boyutlarına paralel olarak hazırlanan 5 adet açık uçlu soru ve 1 adet metafor sorusundan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Elde edilen nicel veriler SPSS 23.0 paket programı yardımıyla analize tabi tutulmuştur. Nitel veriler ise içerik analizi yöntemi kullanılarak incelenmiştir. OMYLÖ ölçeği ve alt boyutları, seçeneklere göre kodlanan puan aralığı (SKPA) dikkate alınarak değerlendirildiğinde; çalışma grubunda yer alan katılımcıların girişimcilik ve etkili iletişim ile değişime ve yeniliğe açıklık boyutlarında“tamamen katılıyorum”, farklılık boyutunda ise“çok katılıyorum”, ölçek toplamında“tamamen katılıyorum”düzeyinde değerlendirme yaptıkları görülmüştür. Okul müdürlerinin yaratıcı liderlik özelliklerine ilişkin öğretmenlerin algılarında cinsiyet, yaş, kıdem, eğitim durumu, okulundan memnuniyet düzeyi, kaç farklı müdür ile görev yaptığı ve okul yöneticisi olma isteği değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık tespit edilemezken; okulundaki görev süresi değişkeninde ölçeğin“farklılık”boyutunda okuldaki görev süresi 0-5 yıl arası olan öğretmenler lehine anlamlı bir farklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Nitel bölümdeki analizler neticesinde elde edilen veriler; öğretmenlerin yaratıcılığı nasıl tanımladığı, okul müdürünün girişimci bir kişiliğe sahip olmasının, etkili iletişim kurabilmesinin, yeniliğe ve değişime açık olmasının ve okulun işleyişinde farklı bakış açılarına sahip olmasının okul ortamını nasıl etkilediğine dair görüşleri ile yaratıcılık kavramını benzetme yoluyla açıkladıkları görüşlerinden oluşan toplam 6 tema altında incelenmiştir. Nitel verilerin incelenmesi sonucunda öğretmenlerin ağırlıklı olarak yenilik ve değişime açık, dinamik, motivasyonu arttıran, destekleyici, sorunların işbirliği ile çözüldüğü, akademik başarıyı arttırmanın yollarının tartışıldığı ve güçlü örgütsel ilişkilerin olduğu bir okul ortamına ilişkin kavramlara yer verdikleri; dolayısıyla da bu niteliklere sahip bir okul ortamını sağlayabilecek liderlik davranışları sergileyen okul yöneticilerine yönelik beklentilerinin olduğu görülmektedir. Nicel ve nitel veriler birlikte incelendiğinde, araştırmaya katılan öğretmenlerin algılarına ve görüşlerine göre okul müdürlerinin büyük oranda yaratıcı liderlik özellikleri sergiledikleri ve öğretmenlerin okul ortamında yenilik, değişim, verimlilik, işbirliği ve motivasyon kavramlarına yönelik beklentilerine sık yer verdikleri anlaşılmaktadır. Bu sonuçlara göre okul müdürlerinin yaratıcı liderlik davranışları sergilemesinin okul ortamına olumlu etkileri olduğu görülmektedir. Bunun yanı sıra, öğretmenlerin yaratıcı liderlik ile ilgili farkındalıklarının yüksek olması ile değişim ve yenilik noktasındaki hazırbulunuşluklarının performans çıktılarına dönüştürülebilmesi adına okullarda yaratıcılık, yaratıcı düşünme ve yaratıcı liderlik kavramlarına yönelik bu alanda uzman akademisyenler tarafından seminerler, hizmet içi faaliyetler yapılması ile okul müdürlerine yönelik yüksek lisans düzeyinde programlar düzenlenmesi önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of this research is to analyse perceptions and opinions of teachers, working at secondary schools and high schools in Sivas province, about creative leadership characteristics of school principals. Mixed method was employed in the study and quantitative-qualitative data were evaluated together with the use of triangulation design, and the findings out of the data were thoroughly analysed. In the quantitative section of the research, screening model was used in order to determine the teachers' perception on principals' creative leadership characteristics, and in the qualitative section, creative leadership was regarded as a phenomenon in the school atmosphere, thus it was analysed with the phenomenology design. The study group consists of 326 teachers working in 20 different secondary and high schools in Sivas province in 2021-2022 academic year. The participants were asked to fill in the survey forms concurrently. Upon the return of the forms from the participants, they were checked, and as a result, 302 forms out of 326 forms for the quantitative analysis as well as 95 forms out of 326 forms for the qualitative analysis were found to be functional to process and analyse. Quantitative data were gathered through“Creative Leadership Characteristics of School Principals Scale (CLCSPS)”, which includes 3 sub-dimensions (entrepreneurship and effective communication, openness to change and innovation, distinctness) and 29 items; and qualitative data were gathered through another semi-structured questionnaire form with 5 open ended questions and 1 metaphorical question designed by taking the sub-dimensions of the scale into consideration. The quantitative data collected were analysed with SPSS 23.0 software, and the qualitative date were analysed with content analysis method. According to the total mean score of the CLCSP scale and its sub-dimensions is taken into account, the participants responded as“totally agree”to the items relating to the sub-dimensions of entrepreneurship and effective communication, openness to change and innovation, and“mostly agree”to the items relating to the sub-dimension of distinctness. It was determined that there were no meaningful differences between the variables of gender, age, professional seniority, educational background, the level of job satisfaction from the school, the number of the principals that the teachers worked with and teachers desire to become principals whereas it was discovered that there was a meaningful difference on the variable of teachers' duration of service in the sub-dimension of distinctness on behalf of the teachers with 0-5 years service. The data obtained by the qualitative analysis were presented under 6 themes; teachers' definitions of creativity, the effects of principals' entrepreneurship skills on the school atmosphere, the effect of principals' effective communication skills on the school atmosphere, the effects of principals' openness to change and innovation on the school atmosphere, principals' bearing different perspectives in school administration and their effects on school atmosphere, and teachers' metaphorical opinions about creativity. As a result of the qualitative data, it was found out that teachers frequently referred to a school atmosphere; which is open to innovation and change, dynamic, supportive; which pursues collaborative ways of problem solving, boosts their motivation, has strong organizational and interpersonal relationship; and where they can freely discuss alternative ways of improving academic success; thereby they expect school administrators to adopt leadership behaviours that can bring about such a school atmosphere. The findings of quantitative and qualitative data point out that according to the teachers' perceptions and opinions, principals mainly show the characteristics of creative leadership, and teachers frequently addressed some of their expectations from the school atmosphere such as innovation, change, productivity, collaboration and motivation. According to the results, principals' creative leadership behaviours have positive effects on the school environment. Therefore, due to the teachers' high level of awareness of creative leadership and their readiness for change and innovation, it is suggested to organize seminars and courses at schools about creativity, creative thinking and creative leadership by scholars and specialists in these fields as well as designing post-graduate programs tailored to the needs of the school principals to improve their knowledge and skills in school administration.
Benzer Tezler
- Ortaöğretim okullarındaki öğrencilerin gençlik liderlik özelliklerinin öğrenci algıları ve görüşlerine göre incelenmesi
Examining the youth leadership characteristics of students in secondary schools according to student perceptions and opinions
ZERRİN KANDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimSivas Cumhuriyet ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SONER DOĞAN
- Okul müdürlerinin kullandığı motivasyonel dilin intibak ettirici liderlik üzerine etkisi
The effect of motivational language used by school principals upon characteristics of complex adaptive leadership
HAMİT ÖZEN
Doktora
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimEskişehir Osmangazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAHATTİN TURAN
- Eğitim örgütlerinde algılanan çevresel belirsizlik, psikolojik iklim ve yaratıcı liderlik
Perceived environmental uncertainty, psychological climate, and creative leadership in educational organizations
FİLİZ TANRISEVDİ
Doktora
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimAydın Adnan Menderes ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BERTAN AKYOL
- Okul müdürlerinin yaratıcı liderlik özellikleri ile öğretmenlerin motivasyonları arasında ilişki
The relationship between the creative leadership features of school principals and teachers' motivations
AYTAKIN GURBANOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve Öğretimİstanbul Kültür ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EBRU OĞUZ
- Okul müdürlerinin yaratıcı liderlik özellikleri ile okulların örgütsel zekâ düzeyleri arasındaki ilişki
The relationship between creative leadership traits of school principals and organizational intelligence levels of schools
EBRU SAĞLAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ REZZAN UÇAR