Ergen psikolojik sağlamlığının yordayıcıları olarak öz-denetim ve psikolojik ihtiyaçlar: Bir karma model araştırması
Self-control and psychological needs as predictives of adolescent psychological resilience: A mixed model research
- Tez No: 836124
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HÜSEYİN ÜNÜBOL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Psikolojik Sağlamlık, Kendini Toparlama Gücü, Öz-denetim, Temel Psikolojik İhtiyaçlar, Ergenlik, Resilience, Self-control, Basic PsychologicalNeeds, Adolescent
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Üsküdar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 253
Özet
Bu araştırmanın temel amacı ergenlerin özdenetimleri ve psikolojik sağlamlık düzeyleri arasındaki ilişkide temel psikolojik ihtiyaçların aracı rolünün incelenmesi, ergenlerin yaşamında psikolojik sağlamlığın rolünün derinlemesine irdelenmesidir. Araştırma karma model araştırma tasarımlarından açıklayıcı ardışık desen üzerine yapılandırılmıştır. Araştırmanın nicel verileri Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği, Connor-Davidson Ölçeği Kısa Formu, Kısa Öz-Kontrol Ölçeği, Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği ile toplanmıştır. Üç aşamada gerçekleştirilen araştırmanın ilk adımında araştırmada kullanılacak olan ölçeklerin ergen örnekleminde psikometri özellikleri N= 250 kişilik bir örneklemde test edilmiş, geçerlilik (doğrulayıcı faktör analizi) ve güvenirlik sonuçları ortaya koyulmuştur. İkinci aşamada öz-denetim, temel psikolojik ihtiyaçlar ve psikolojik sağlamlık değişkenleri arasından hipotetik bir model kurularak test edilmiştir. Araştırmaya 14-18 yaş arası (Ortalama=15.70, Ss=1.02), 752 ergen lise öğrencisi katılmıştır. Değişkenler arası ilişkilerin değerlendirilmesinde ise Pearson Korelasyon Katsayısı ve Yapısal Eşitlik Modellemesi uygulanmıştır. Yapısal model analizi sonucuna göre, öz-denetim ile psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkide Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği sonuçlarına göre psikolojik ihtiyaçların tam aracılık etkisinin olduğu, Connor-Davidson Ölçeğine göre kısmi aracılık etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın üçüncü aşamasında nitel araştırma bölümüne katılmak üzere psikolojik sağlamlığı Yüksek ve düşük, 10 ergenlik dönemindeki gençle görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşmeler, içerik analizi ve betimsel istatistik yöntemi ile analiz edilmiştir. Analiz sonucuna göre psikolojik sağlamlığın ne olduğu, psikolojik sağlamlığı sağlama yolları başlıklı temalar ve alt kategoriler ortaya çıkmıştır. Araştırmada öz-denetim, temel psikolojik ihtiyaçlar ve psikolojik sağlamlık değişkenleri arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Araştırma sonucuna göre, öz denetim, temel psikolojik ihtiyaçların tatminini yordamakta, temel psikolojik ihtiyaçların tatmini de ergen psikolojik sağlamlığını yordamaktadır. Bir başka ifade ile ergenlerin öz-denetim düzeylerinin artması, temel psikolojik ihtiyaçlarının tatminine; temel psikolojik ihtiyaçlarının tatmini de psikolojik sağlamlığa ulaşmalarını sağlamaktadır. Öz-denetim düzeyi yüksek olan ergenlerin psikolojik sağlamlığı da yüksek olmaktadır.
Özet (Çeviri)
The main purpose of this research is to examine the mediating role of basic psychological needs in the relationship between adolescents' self-control and resilience levels, and to examine the role of resilience in adolescents' lives in depth. The research was structured on explanatory sequential design, one of the mixed model research designs. Quantitative data of the study were collected with the Brief Psychological Resilience Scale, the Connor-Davidson Short Form, the Brief Self-Control Scale, and the Basic Psychological Needs Scale. In the first step of the research, which was carried out in three stages, the psychometric properties of the scales to be used in the research were tested in a sample of N= 250 people, and the validity (confirmatory factor analysis) and reliability results were revealed. In the second stage, a hypothetical model was established and tested among the variables of self-control, basic psychological needs and resilience. 752 adolescent high school students aged 14-18 (Mean=15.70, Sd=1.02) participated in the study. Pearson Correlation Coefficient and Structural Equation Modeling were applied to evaluate the relations between variables. According to the results of the structural model analysis, it was concluded that psychological needs have a full mediation effect according to the results of the Brief Resilience Scale, and a partial mediation effect according to the Connor-Davidson Scale in the relationship between self-control and resilience. In the third stage of the study, 10 adolescents with high resilience and 10 adolescents with low resilience were interviewed to participate in the qualitative research section. Semi-structured interviews were analyzed with content analysis and descriptive statistics method. According to the results of the analysis, themes and sub-categories titled what resilience is and ways of providing resilience emerged. In the study, positive and significant relationships were found between the variables of self-control, basic psychological needs and resilience. According to the results of the research, self-control predicts the satisfaction of basic psychological needs, and the satisfaction of basic psychological needs predicts adolescent psychological resilience. In other words, the increase in the self-control levels of adolescents leads to the satisfaction of their basic psychological needs; Satisfaction of their basic psychological needs also enables them to reach psychological resilience. Adolescents with a high level of self-control also have high psychological resilience.
Benzer Tezler
- Ailesi parçalanmış olan ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin akademik sağlamlık düzeylerinin bazı değişkenlere göre yordanması
Predicting the academic resilience levels of 2nd level primary educations students who have broken family according to some variables
GÖKÜL ER
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Eğitim ve ÖğretimEge ÜniversitesiRehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YELDA BEKTAŞ
- Lise öğrencilerinde psikolojik sağlamlığın yordayıcıları olarak güvengenlik ve mizah tarzları
Assertiveness and humor styles as predictors of resilience in high school students
ÜMMÜGÜLSÜM AKGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
PsikolojiDokuz Eylül ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASLI UZ BAŞ
- Ergenlerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin, önemli yaşam olayları, algılanan sosyal destek ve okul bağlılığı açısından incelenmesi
Investigation of resilience of adolescents in terms of major life events, perceived social support and school engagement
ÖZDEN TURGUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BAHTİYAR ERASLAN ÇAPAN
- Üniversite öğrencilerinin duygusal zeka ve umut düzeyleri ile psikolojik sağlamlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examining the relationship between emotional intelligence, hope and resilience in university students
BETÜL AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Eğitim ve ÖğretimKaradeniz Teknik ÜniversitesiEğitim Bilimleri Bölümü
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA ŞAHİN
- Ergen ve ailelerin psikolojik sağlamlığının değerlendirilmesinde kullanılan araçların güvenirlik genellemesinin meta analiz yöntemiyle incelenmesi
A reliability generalization meta-analysis of the tools used in the assessment of psychological resilience of adolescents and families
EMİN DEMİR
Doktora
Türkçe
2024
PsikolojiHacettepe ÜniversitesiÇocuk Gelişimi ve Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKTAN DEMİRCİOĞLU