Örgütsel sapkın davranışın öznel iyi oluş haline etkisinde iş yaşam kalitesinin aracılık rolü
The mediating role on work life quality in the effect of organizational deviant behavior on subjective well-being
- Tez No: 836440
- Danışmanlar: PROF. DR. EBRU GÜNLÜ KÜÇÜKALTAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Turizm, Tourism
- Anahtar Kelimeler: Örgütsel Sapkın Davranış, İş Yaşam Kalitesi, Öznel İyi Oluş Hali, Yiyecek-İçecek İşletmeleri, Organizational Deviant Behavior, Quality of Work Life, Subjective Well-Being, Food and Beverage Establishments
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Turizm İşletmeciliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 155
Özet
Bireyin yaşamının yarısına yakın kısmını iş hayatında geçirdiği göz önünde bulundurulduğunda, iş ortamından genel olarak birtakım beklentileri ya da giderilmesini istediği ihtiyaçları vardır. Bu ihtiyaçlar ya da beklentiler bireyin iş yaşam kalitesini belirlemesinde önemli rol oynamaktadır. İş yaşam kalitesi, çalışan için, işin insancıl hale getirilmesini kapsamaktadır. Diğer bir ifadeyle, çalışanın içinde bulunduğu iş ortamında ihtiyaçlarının giderilmesine yönelik sahip olduğu olanakları ve bu olanaklar sonucunda hissettiği memnuniyeti ifade etmektedir. Bu beklentilerin karşılanmasıyla yaratılacak çalışma ortamı, örgütün aydınlık tarafına katkı sağlayan önemli bir faktördür. Ancak iş ortamında olumsuzlukların yaşanması da gözardı edilemez bir gerçektir. Nitekim örgütün karanlık yüzünü yansıtan bu gerçekliklerden biri örgütsel sapkın davranışlardır. Örgütsel sapkın davranış, çalışanların içinde bulunduğu örgüte karşı sorumlu oldukları birtakım kuralları çiğneyerek, örgütün üyelerinin ve diğer tüm paydaşların iyi oluşlarını tehdit eden davranışları içermektedir. Öznel iyi oluş hali bireyin hem fiziksel hem de ruhsal anlamda bir bütün olarak iyi olmasını kapsaması nedeniyle, bu davranışların bireylerin öznel iyi oluş halini de olumsuz yönde etkilemesi öngörülebilir. Mevcut çalışmanın amacı; yiyecek içecek işletmelerinde çalışan bireylerin örgüt içerisinde maruz kaldıkları sapkın davranışların iş yaşam kalitesi ve öznel iyi oluş haline etkisinin belirlenmesi ve iş yaşam kalitesinin örgütsel sapkın davranış ile öznel iyi oluş haline aracılığının olup olmadığının belirlenmesine yöneliktir. Araştırmaya yönelik olarak karma yöntem tercih edilmiştir. Karma yöntem hem nicel hem de nitel veri toplama yöntemlerini ele alarak bulguların derinlemesine analizine olanak sağlamaktadır. Buna göre ilk olarak nicel veri toplama yöntemlerinden anket tekniği tercih edilmiştir. Çalışma kapsamında 2023 yılında Kuşadası Ticaret Odası'na kayıtlı 84 yiyecek içecek işletmesinde toplam 391 çalışanla görüşülmüştür. Elde edilen verilerin paket program aracılığıyla geçerlik güveniliriliği analiz edilmiştir. İlişki testlerinde ise örgütsel sapkın davranış ile iş yaşam kalitesi ve öznel iyi oluş hali arasında ilişki olmadığı; ancak iş yaşam kalitesi ve öznel iyi oluş hali arasında ilişki olduğu saptanmıştır. Öte yandan örgütsel sapkın davranış ve öznel iyi oluş hali arasında ilişki olmamasından dolayı iş yaşam kalitesinin aracılık etkisinden de söz edilememektedir. İkinci olarak nitel veri toplama yöntemlerinden derinlemesine görüşme tekniği tercih edilmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşme soruları oluşturularak, anket verilerinin toplandığı yiyecek içecek işletmelerinde çalışmakta olan 17 katılımcı ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Yapılan görüşmeler sonucunda yiyecek içecek işletmesi çalışanlarının, sapkın davranışı algılama biçimlerinin benzer iş kollarında çalışanlara kıyasla farklılaştığı tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Considering an individual spends almost half of his/her life in business life, he/she has some expectations from the business environment in general or needs that he/she wants to be met. These needs or expectations play an important role in determining the individual's quality of work life. Work life quality includes making the work humane for the employee. In other words, it refers to the opportunities that the employee has in order to meet their needs in the work environment they are in and the satisfaction they feel as a result of these opportunities. The working environment that will be created by meeting these expectations is an important factor contributing to the bright side of the organization. However, it is significant that there are negativities in the business environment. As a matter of fact, one of the dark side of the organization is organizational deviant behavior. Organizational deviant behavior includes behaviors that threaten the well-being of the members of the organization and all other stakeholders by violating certain rules that employees are responsible for the organization they are in. Since subjective well-being includes the individual's being well as a whole, both physically and mentally, it can be predicted that these behaviors negatively affect the subjective well-being of individuals. The aim of the current study is to determine the effect of deviant behavior in the organization of individuals working in food and beverage establishments on the quality of work life and subjective well-being, and to determine whether the relationship between organizational deviant behavior and subjective well-being is mediated by the quality of work life. Mixed method was preferred for the research. The mixed method allows for in-depth analysis of the findings by considering both quantitative and qualitative data collection methods. Accordingly, firstly, the survey technique, one of the quantitative data collection methods, was preferred. Within the scope of the study, a total of 391 employees were interviewed in 84 food and beverage establishments registered to the Kuşadası Chamber of Commerce in 2023. The validity and reliability of the data was analyzed through the statistical package program. As a result, it was found that there was no relationship between organizational deviant behavior, quality of work life and subjective well-being. However, a relationship was found between the quality of work life and subjective well-being. However, since there is no relationship between organizational deviant behavior and subjective well-being, there is no mediation of work life quality on this relation. Secondly, in-depth interview technique, one of the qualitative data collection methods, was preferred. Semi-structured interview questions were prepared and in-depth interviews were conducted with 17 participants working in the food and beverage establishments where the survey data were collected. As a result of the interviews, it was determined that the way employees perceived deviant behavior differed in food and beverage establishments compared to the employees in similar sectors.
Benzer Tezler
- Mobbing algısının tükenmişlik düzeyi ve bilişsel deformasyona etkisinde nevrotiklik düzeyinin ve bilişsel esneklik düzeyinin rolünde terapötik uygulamanın etkisi: Terapi uygulaması öncesi ve sonrasıyla ilgili nicel ve nitel bir araştırma
The effect of therapeutic practice on the role of neuroticism level and cognitive flexibility level on the effect of mobbing perception on burnout level and cognitive deformation: A quantitative and qualitative study before and after therapy application
GİZEM TURGUT
Doktora
Türkçe
2022
Psikolojiİstanbul Okan ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKAN ATALAY
PROF. DR. AYSUN TÜLAY BOZKURT
- Yapıcı sapkın iş yeri davranışlarının örgütsel güven, algılanan örgütsel destek ve öz yeterlik açısından incelenmesi
An i̇nvestigation of constructive deviant workplace behaviors in terms of organizational trust, perceived organizational support and self efficacy
DUYGU UYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
İşletmeÇankırı Karatekin Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ESRA ERENLER TEKMEN
- The psychopathic manager behaviour and the employee workplace deviance: The mediating role of revenge motive; The moderating roles of core self-evaluations and attitude importance
Psikopatik yönetici davranışı ve çalışanın işyerinde sapkın davranışı: İntikam niyetinin ara değişken rolü; Temel benlik değerlendirmelerinin ve tutumun öneminin şartlı değişken rolleri
SİNEM BULKAN
Doktora
İngilizce
2017
İşletmeMarmara Üniversitesiİşletme (İngilizce) Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TÜLAY TURGUT
- Bilinçli farkındalığın örgütsel sonuçları üzerine bir alan araştırması
A field research on the organizational results of mindfulness
DUYGU TÜRKMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
İşletmeÇankırı Karatekin Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ESRA ERENLER TEKMEN
- Örgütsel adaletin örgütsel sessizliğe etkisi: Teknopark üzerine bir araştırma
The effect of organizational justice on organizational silence: A study on technopark
ORHAN EMRE