Ankara el dokumalarından 'Sof' üzerine bir inceleme güncel örnek ve öneriler
A review on 'Sof' made from Ankara hand weavings: Current examples and suggestions
- Tez No: 837865
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ÜLKÜ TOKATLI AKÇA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 123
Özet
Geleneksel tekstiller, insanların yaşadığı çevreyi, dönemin koşullarının ve ekonomisinin yansıdığı, kültürel kimliği oluşmuş el yapımı ürünlerdir. Giyinme, örtünme, barınma ihtiyaçlarını karşılamak için insan ve doğa sentezi ile ortaya çıkmıştır. Bu araştırmada, tarihinde pırlanta ile eş değer bir kumaş olarak tanımlanan, kendine has üslubu ile Saray ve Avrupa için dokunan, Ankara el dokumalarından sof üzerine detaylı incelemelere yer verilmiş, güncel örnek ve öneriler sunulmuştur. Sof kumaşın tarihi, hammadde özellikleri, günümüze ulaşan eser örnekleri ve fiziksel incelemeleri, güncel örnek ve üretim süreçleri incelenmiş ve belgelenmiştir. Bu bilgiler dahilinde yeni önermeler sunan çalışmalara yer verilmiştir. Bu kapsamda İç Anadolu Bölgesi'nde yer alan Ankara'ya ait olan ve yok olmaya yüz tutmuş sof dokumalarının günümüz tekstiline kazandırılmasına katkı sağlamak ve değerlerimizi koruyabilmeyi hedeflemiştir. Araştırma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümünde, var olan kaynaklar dahilinde 13.yy'dan başlayarak 16.yy Osmanlı yükseliş döneminde önemli bir gelir kaynağı haline gelen ve günümüze kadar varlığını sürdüren sof kumaşın tarihi ele alınmıştır. Yüzyıllardır varlığını koruyan sof kumaş üretiminin Ankara'ya olan ekonomik etkisi, sof kumaş üretiminde Ankara'nın coğrafi konumunun olumlu etkileri, detaylı bir şekilde incelenmiştir. İkinci bölümde, Ankara keçisinin diğer keçi türleri arasındaki yeri, bu keçiden elde edilen tiftik elyafının yapısal, fiziksel, kimyasal özellikleri ele alınmıştır. Tezin öneri kısmında kullanılan tiftik iplikleri bölgede üretim sağlayan kişiden temin edilmiştir. Üretici ile sözlü görüşmeler sağlanarak Ankara keçisi, elyaf ve iplik özellikleri hakkında bilgi edinilmiştir, bu bilgiler literatür araştırması yapılarak karşılaştırılmıştır. 16. ve 18.yy arasında Ankara'ya uğrayan seyyahların, şairlerin günlüklerinde ve sözlü, görsel anlatılar ile kayıt altına alınmış belgeler incelenmiştir. Ankara keçisinin varlığına, sof kumaş üretim aşamalarına, üretilen kumaşların ticari pazar değerlerine detaylıca yer verilmiştir. Sadberk Hanım Müze Koleksiyonu'nda yer alan 19.yy. ve 20.yy. dönemlerine ait 1 adet sof kumaşın, 6 adet renkli giysilik sof kumaşın tespiti ve fiziksel incelemeleri tarafımdan yapılmıştır. Teknik olarak kullanılan hammaddeler saptanmış, kullanılan örgüler, çözgü, atkı sıklıklarına ve renk özelliklerine yer verilmiştir. Ankara Etnografya Müzesi'nde bulunan 4 adet Türkiye Tiftik Cemiyeti'nde üretilen, Cumhuriyet dönemine ait sof kumaş ve 2 adet 1978 yılında müzeye hediye edilen sof kumaş örnek olarak sunulmuştur. Günümüzde üretimi yapılan sof kumaşlardan giysilik ve aksesuar alanında günümüzde tasarlanan ve sunulan örneklere yer verilmiştir. Araştırma sırasında hala sof kumaş üretiminin yapıldığı Ankara Kızılcahamam Halk Eğitim Merkezi'ne gidilerek, konuyla ilgili kişilerle görüşülmüştür. Sof kumaş satışının şehirde yapılıp yapılmadığı araştırılarak üretilen sof kumaş örnekleri incelenmiştir. Güncel sof dokuma üretim aşamaları atölye ortamında incelenmiştir ve kullanılan tezgâh türleri, dokuma üretim aşamalarında kullanılan araçlar tespit edilip fotoğraflar ile belgelenmiştir. Tiftik elyafı, iplik türleri, renk, desen, örgüleri incelenerek yapılan tespitler kayıt altına alınmıştır. Üçüncü bölümde yer alan sof kumaş üzerine yeni öneriler sunulmuştur. Sadberk Hanım Müze Koleksiyonu'nda bulunan 6 adet renkli giysilik kumaşlardan esinlenilerek 6 farklı renk paleti belirlenmiştir. Bu çalışmada belirlenen renkler doğal boyarmaddeler kullanılarak boyanmıştır. Her renk için denemeler sonucu oluşturulan reçeteler, tablo halinde sunulmuştur. Boyanan tiftik iplikleri, çözgü ve atkı iplikleri olarak kullanılmıştır.
Özet (Çeviri)
Traditional textiles are handmade products that reflect the cultural identity shaped by the environment people inhabit, the conditions of the era, and the economy. They emerged as a synthesis of human and nature to fulfill the needs of clothing, covering, and shelter. This research focuses on detailed examinations of“sof”textiles, which have been historically defined as fabric equivalent to diamonds, woven for the Palace and Europe with their unique style. Contemporary examples and recommendations are also provided. The history of“sof”fabric, which has been likened to diamonds throughout its history, is discussed in the first section, starting from the 13th century and becoming a significant source of income during the Ottoman rise in the 16th century. The economic impact of sof fabric production on Ankara, as well as the positive effects of Ankara's geographical location on sof fabric production, are thoroughly examined. The second section delves into the position of the Ankara Goat among other goat breeds, along with the structural, physical, and chemical characteristics of the mohair fiber obtained from this goat. The mohair yarns used in the thesis proposal were sourced from a local producer. Information about the Ankara Goat, fiber, and yarn properties was obtained through oral interviews with the producer and compared with literature research. The travelogues and verbal and visual narratives of travelers and poets who visited Ankara between the 16th and 18th centuries were examined. Detailed information about the presence of the Ankara Goat, the stages of sof fabric production, and the commercial market value of the produced fabrics is provided. Physical examinations and material identification were conducted on a 19th and 20th-century sof fabric sample and six colored clothing-grade sof fabric samples from the Sadberk Hanım Museum Collection. The technical materials used were identified, and details about weave structures, warp and weft densities, and color properties were presented. Four sof fabric samples produced by the Turkey Mohair Society during the Republic period and two sof fabric samples gifted to the museum in 1978 were also presented from the Ankara Ethnography Museum collection. Contemporary examples of clothing and accessories made from current sof fabrics were included, and a visit was made to the Ankara Kızılcahamam Vocational Training Center, where it was learned that sof fabric is still being produced. The production process of contemporary sof fabric was observed in a workshop environment, and the types of looms and tools used in the weaving process were identified and documented with photographs. Observations about mohair fiber, yarn types, colors, patterns, and weaves were record. The third section presents new proposals for sof fabric. Inspired by the six colored clothing-grade fabrics in the Sadberk Hanım Museum Collection, six different color palettes were determined. Natural dyes were used to color the mohair yarns, both warp and weft, based on the palettes developed through experimentation. Recipes for each color, resulting from trials, are presented in tabular format.
Benzer Tezler
- Pandemi döneminde okul öncesi ve ilkokul 3. sınıf öğrencilerinin sanat etkinliklerinde çok alanlı sanat eğitimi yönteminin uygulanması
Application of multi-field art education method in art activities of pre-school and primary school 3rd grade students in the pandemic period
NESLİHAN GÜNEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Güzel SanatlarGazi ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GONCA HÜLYA YAYAN
- Bilecik Osmaneli ilçesi lefke bezinin incelenmesi
Examination of lefke cloth in Bilecik Osmaneli district
SÜREYYA TATLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
El SanatlarıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiEl Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜLYA SERPİL ORTAÇ
- Hatay'da yetişen bitkilerden elde edilen renkler, haslıkları ve kilim tasarımında kullanımı
The colors obtained from some plants grown in Hatay and the use of kilim design
AYŞEGÜL KARAKELLE
- Grek ve Roma Dönemi İonia bölgesi dokumacılık ve dokuma teknolojileri
Weaving and weaving technologies in Ionia during The Greek and Roman Periods
DİLŞAD AYŞE KOLENOĞLU
- Geriatrik populasyonda sarkopeni ve alfa klotho proteini ilişkisi
Relationship between sarcopenia and alpha klotho protein in geriatric population
BİLGE GÖZÜKARA
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2019
GeriatriAnkara Üniversitesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVGİ ARAS