Arapça kaynaklara göre fethinden X. yüzyıla kadar Hârizm bölgesi
The Khârizm region according to Arabic sources: From the conquest to the 10th century
- Tez No: 838067
- Danışmanlar: PROF. DR. ORHAN DOĞAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Hârizm, Hârizmşah, Afrîg, Mâverâünnehr, Horasan, Sâmânîler, Me'mûnîler, Khwarazm, Khwarazmshah, Afrig, Transoxiana, Khorasan, Samanids, Mamunids
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 239
Özet
Çalışmada“Arapça Kaynaklara Göre Fethinden X. Yüzyıla Kadar Hârizm Bölgesi”başlığı altında Hârizm'in coğrafi konumu dikkate alınarak Abbâsîler, Sâmânîler ve Me'mûnîler dönemindeki siyasi, iktisadi, sosyal ve ilmi yaşamı ele alınmıştır. Horasan ve Mâverâünnehr'e bağlı olmayıp ayrı bir bölge olduğuna dikkat çekilen Hârizm'i Hârizmşah unvanı ile yöneten ilk kişi Siyavuş'un oğlu Keyhüsrev'dir. Hârizm'in M. 560'lı yıllarda Köktürk Kağanlığı'nın vasalı olduğu bilinmesine rağmen Arapların Hârizm'in tarihini ve yazısını bilen eğitimli ve kültürlü insanları öldürmesi, İslâm öncesi Hârizm'in siyasi tarihi hakkında bilginin yetersiz kalmasına yol açtığı bilinmektedir. Arapların fethinden Me'mûnîler dönemine kadar müstakil bir konumda olan Hârizm'in siyasi tarihi, Sâmânîler ve Me'mûnîler dönemi ile birlikte şekillenmeye başlamıştır. Hârizm'in stratejik konumunun yanı sıra Mâverâünnehr'deki diğer şehirlere göre iklimsel açıdan elverişli olması ve verimli topraklara sahip oluşu Türkistan'da tarım ve hayvancılık noktasında ön plana çıkmasında etkili olmuştur. Antik Çağlardan yaklaşık 11. yüzyıla kadar Aral Denizi'nin güneyindeki Ceyhun Nehri deltasına hâkim olan İranlı kavim oldukları ifade edilen ve ticareti eski dönemlere kadar dayanan Hârizmlilerin; Oğuzlar, Bulgarlar ve Hazarlar ile yaptıkları ticari ilişkiler dikkat çekmiştir. Hârizm'in iktisadi olarak yükselişi, Hârizmşahların 13. yüzyılda Doğu İslâm dünyasını hâkimiyeti altına aldığı dönemde de devam etmiştir. Çalışmada; Hârizm'in ticari açıdan taşıdığı önemi ve devletler ile olan ticari münasebetleri de ele alınmıştır. Bunun yanı sıra Mecûsî, Hristiyan, Musevî ve Müslümanların bir arada yaşadığı Hârizm'in etnik yapısı, önemli gün ve bayramların ele alındığı sosyal yaşamın izahı da ayrıntılı bir şekilde yapılmıştır. Hârizm'in Me'mûnîler dönemi ile birlikte doğu vilayetleri içerisinde ilmi ve kültürel hayatın merkezi konumunda olduğu gözlemlenmiştir. Nitekim fıkıh, usûl, tefsir, belaġat, felsefe, tarih, coğrafya, astronomi, matematik ve tıp alanında çok sayıda ilim erbabına ev sahipliği yaptığı tespit edilmiştir. Bu husus; fıkıh, hadis, edip ve şairler hakkında kıymetli bilgiler ihtiva eden eserlerin incelemesi yapılarak ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
The study examines the political, economic, social, and intellectual life of the Khwarazm region up to the 10th century based on Arabic sources under the title“Khwarazm Region up to the 10th Century According to Arabic Sources: From Conquest to 10th Century.”Taking into account the geographical location of Khwarazm, the political, economic, social, and intellectual life during the Abbasids, Samanids, and Mamunids periods is discussed. It is emphasized that Khwarazm, not belonging to Khorasan and Transoxiana but being a separate region, was ruled by Siyavush's son Keyhusrev with the title of Khwarazmshah. Despite Khwarazm being a vassal of the Göktürk Khaganate in the 560s, the killing of educated and cultured individuals by Arabs, who knew the history and writing of Khwarazm, resulted in insufficient knowledge of the pre-Islamic political history of Khwarazm. The political history of Khwarazm, which was an independent entity until the Mamunids period, began to take shape during the Samanids and Mamunids periods. In addition to its strategic location, Khwarazm's favorable climate and fertile land compared to other cities in Transoxiana played a significant role in its prominence in agriculture and animal husbandry in Turkistan. Described as an Iranian tribe dominating the delta of the Jeyhun River south of the Aral Sea from ancient times until the 11th century, the Khwarazmians, whose trade dates back to ancient times, had notable commercial relations with the Oghuz Turks, Bulgars, and Khazars. Khwarazm's economic rise continued during the period when the Khwarazmshahs dominated the Eastern Islamic world in the 13th century. The study also addresses the economic importance of Khwarazm and its commercial relations with other states. In addition, the ethnic composition of Khwarazm, where Zoroastrians, Christians, Jews, and Muslims coexisted, and an explanation of social life, including important festivals and celebrations, are detailed. It is observed that Khwarazm became the center of intellectual and cultural life in the eastern provinces during the Mamunids period. Indeed, it has been determined that Khwarazm hosted numerous scholars in the fields of jurisprudence, principles of jurisprudence, exegesis, rhetoric, philosophy, history, geography, astronomy, mathematics, and medicine. This is demonstrated by examining works containing valuable information about jurisprudence, hadith, literary figures, and poets.
Benzer Tezler
- Arapça kaynaklara göre Hz. Muhammed Döneminde Medine Yahudileri
The Jews of Medina in the time of the Prophet Muhammed according to Arabic sources
AHMED HUSSEİN MOHAMMED AL-ISAWI
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİDAYET IŞIK
- Arapça kaynaklara göre Orta Doğu Arap ülkeleri sosyo-kültürel yaşantısında ermeniler
Armenians in the socio-cultural life of Middle Eastern Arab Arabic countries according to Arabic sources
İRFAN IŞIK
Doktora
Türkçe
2023
DilbilimAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUAMMER SARIKAYA
- Eski Arap şiirinde despotizm kavram ve çeşitleri
The concept and concept of despotism in ancient Arab poetry
YASSIN JAMOUL
Doktora
Arapça
2019
Doğu Dilleri ve EdebiyatıBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA AGAH
- Hüsamuddin Bitlisî'nin Camiu't-Tenzil ve't Te'vil eserinin Fatiha ve Bakara 22. ayete kadar tahkiki
تحقيق سورة الفاتحة و (22) آية من بداية سورة البقرة من تفسير جامع التنزيل والتأويل لحسام الدين علي البد ليسي
HOSHANG KHALEEL AZEEZ
Yüksek Lisans
Arapça
2017
DinBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NAİM DÖNER
- حل الرمز عن متن الكنز لعبد الملك القلعي الحنفي: تحقيق ودراسة كتاب الطهارة
Abdülmelik el-Kal'î el-Hanefî'nin Hallu'r-remz 'an metni'l-Kenz Adlı Eserinden Tahâret Bölümünün Tahkik ve İncelemesi
HASAN KORDİ
Yüksek Lisans
Arapça
2024
Dinİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MOHAMMAD HAMMAM ABDELRAHIM MELHEM MOHAMMAD HAMMAM ABDELRAHIM MELHEM