Kadri Şençalar'ın ud taksimlerinin transkripsiyonu ve icra tavrının incelenmesi
Transcription of Kadri Şençalar's oud taksims and analysis of his performance style
- Tez No: 838606
- Danışmanlar: DOÇ. DR. TOLGA OTER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: ANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİ
- Enstitü: Müzik ve Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çalgı Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çalgı Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 441
Özet
Bu tez çalışmasında, Türk Müziği'nin en önemli ud icrâcılarından biri olan Kadri Şençalar'ın ud tekniği; Şençalar'a ait 17 adet ud taksimi üzerine yapılan transkripsiyonlar ve analizlerle tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada öncelikle; Şençalar'a ait fotoğraflar, hayatı ve taksimlerini içeren dokümanlar, TRT Arşiv ve Müzik Dairesi Arşivleri, Aydemir Tuncer, İbrahim Kararoğlu, Bayramcan Boy, Ramazan Şerif Şekerci, Yüksel Şençalar, Yıldırım Özkaraman ve Mehmet Emin Bitmez'in kişisel arşivlerinden ve gazete kupürlerinden elde edilmiştir. Paylaşılan arşiv kayıtlarında farklı makamlara ait olacak şekilde 17 taksim tespit edilebilmiştir. Bu taksimlerin üçü geçiş taksimi olmak üzere; sırasıyla Bayâtî, Evc, Hicâz, Hüseynî, Hüzzam, Hüzzam'dan Segâh'a geçiş, Karcığar, Kız Neyi Akort Hicâzkâr'dan Bolâhenk Hisâr Bûselik'e geçiş, Kürdîlihicâzkâr, Mahur, Müstear, Rast, Sabâ'dan Rast'a geçiş, Sûz-i Dil, Sûz-nâk, Uşşâk ve Yegâh taksimleri çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. İlk olarak ilgili taksimler, transkripsiyon yapılarak Finale nota yazım programında yazılmıştır. Taksimlere ait notalarda icrâcının kullandığı süsleme tekniklerine, ifade unsurlarına, ritmik değişkenliklere ve pozisyon kullanımlarına yer verilmiştir. Taksimlerin ait olduğu makamların tarifleri ise 17, 18, 19 ve 20. yüzyıl nazari kaynaklardan alınarak yazılmıştır. Daha sonra taksimler; icrâcının sağ ve sol el kullanımı, akort kullanımı, süsleme teknikleri, ifade unsurları, taksimlerin form şeması, motif ve cümle yapıları, ritmik ögeleri ve makam kullanımı başlıkları altında incelenerek; icrâcının tavrını ortaya çıkaran hususlara dikkat çekilmiştir. Kadri Şençalar'ın icrâ tavrının en dikkat çekici noktaları; değerini kendisinden önceki notadan alan çarpma, değerini kendisinden sonraki notadan alan çarpma, değerini kendinden sonraki notadan alan mordan (çift çarpma), portamento, pedal ses kullanımları ve -hızlıca icrâ edilen tartım kalıbı olarak nitelendirdiğimiz- icrâlarında aniden hızlanarak ajiliteli cümle veya cümle parçaları kurmasıdır. Şençalar'ın dokuz farklı form şeması kullandığı görülmüştür. Ve“sonuç”bölümlerine,“gelişme”veya“meyan”bölümlerinden ayırmadan geçtiği şemalara rastlamıştır. Ayrıca incelenen taksimlerinde makam kullanımlarının da 17, 18, 19 ve 20. yüzyıl edvar kitaplarındaki makam tariflerine bakıldığında en fazla Ekrem Karadeniz'in tarifleri ile örtüştüğü görülmektedir. Bayâtî taksiminin diğer incelenen taksimlerden farklı olduğu tespit edilmiştir; uzun soluklu ve icrâcının farklı kabiliyetlerini ortaya koyması bakımında dikkat çekicidir. Bütün tespitlerimizin sonucunda Kadri Şençalar'ın Türk müziği ud icrâcıları arasında kendine özgü bir icrâ ve müzikâl anlayışı olduğunu söyleyebiliriz.
Özet (Çeviri)
In this study, the contributions of Kadri Şençalar, one of the most significant oud players of Turkish Music, to the oud technique and his unique style have been determined through transcriptions and analysis of 17 oud taksims of Şençalar. In this study, the photographs of Şençalar, his documents including his life and taksims are obtained from TRT Archives and Music Department Archives, private archives of Aydemir Tuncer, İbrahim Kararoğlu, Bayramcan Boy, Ramazan Şerif Şekerci, Yüksel Şençalar, Yıldırım Özkaraman and Mehmet Emin Bitmez as well as newspaper clippings. 17 taksims were identified from various makams in the archives. Among these taksims, three are passage taksims: Bayâtî, Evc, Hicâz, Hüseynî, Hüzzam and the transition from Hüzzam to Segâh; Karcığar and the transition from Kız tuned Hicâzkâr to Bolâhenk Hisâr Bûselik, Kurdîlihicâzkâr, Mahur, Müstear, Rast, and the transition from Sabâ to Rast, Sûz-i Dil, Sûz-nâk, Uşşâk and Yegâh. The related taksims are transcribed and written in today's notation system in the FINALE notation program. Ornamentation techniques, expression elements, rhythmic variations and position usage used by the performer are included in taksim notations. Descriptions of the makams were taken from musical sources spanning between the 17th and the 20th century. It is seen that Şençalar used nine different schemes. There are schemes where he made transitions to“conclusion”sections without separating them from the“body”or“meyan”sections. In addition, when we look at the makam descriptions in the 17th, 18th, 19th and 20th century Edvar books, it is seen that the use of makam in the examined taksims mostly aligns with the descriptions of Ekrem Karadeniz. Bayâtî taksim differs from the other examined taksims; they are remarkable in terms of revealing the different abilities of the performer.As a result of the findings, Kadri Şençalar stands out among Turkish music oud players for his unique performance and musical understanding.
Benzer Tezler
- Kadri Şençalar'ın seçilmiş ud taksimlerinin teknik ve makamsal açıdan incelenmesi
A technical and maqam examination of Kadri Şençalar's selected oud taksim
BUSE SEVER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiPerformans Ana Sanat Dalı
DOÇ. GÖKNİL BİŞAK ÖZDEMİR
- 20. yüzyıl Türk müziğinin önemli portrelerinden udî Kadri Şençalar ve taksimleri üzerine bir inceleme
A study on the prominent figure of udî Kadri Şençalar in 20th century Turkish music and his improvisations
BAYRAMCAN BOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MüzikYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BEKİR ŞAHİN BALOĞLU
- Mehmed Fahri Kopuz ve Ali Salâhî Bey'in ud metotlarının karşılaştırılması
Comparison of Oud methods of Mehmed Fahri Kopuz and Ali Salahî Bey
MUSTAFA KÜRŞAT CEYLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimSakarya ÜniversitesiTemel Bilimler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERDİ KOÇ
- Türkiye ve yakın coğrafyalarda ud icrasındaki süslemeler ve yorum unsurları: Günümüz icracıları üzerinden genel bir değerlendirme
Oud decorations and interpretation elements in Turkey and nearby geographies: A general evaluation on contemporary oud performers
GÜLNUR GİZEM SUCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiPerformans Ana Sanat Dalı
PROF. AYŞEGÜL KOSTAK TOKSOY