Kadri Şençalar'ın seçilmiş ud taksimlerinin teknik ve makamsal açıdan incelenmesi
A technical and maqam examination of Kadri Şençalar's selected oud taksim
- Tez No: 810872
- Danışmanlar: DOÇ. GÖKNİL BİŞAK ÖZDEMİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Performans Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Çalgı-Ses Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 117
Özet
Bu çalışma Kadri Şençalar'ın seçilmiş dört taksiminin teknik ve makamsal açıdan detaylı analizi fikrinden yola çıkılarak oluşturulmuştur. Türk makam müziği saz ve söz müziği olarak ikiye ayrılmaktadır. İkisi de kendi içlerinde türlere ayrılarak, Türk müziğinin zenginliğini oluşturmaktadır. Saz müziğinin en önemli formlarından birisi de“taksim”formudur. Türk müziğindeki önemi, yadsınamayacak derecede büyüktür. Öyle ki bir icrâcının, sazına olan hakimiyeti, makam bilgisi, doğaçlama yeteneği, bu formda vücut bulur. Duygularını, makamsal birikimini, taksim yaptığı anda sazına aktarır ve adeta o anda beste ortaya çıkarır. Kayıt teknolojisinin yıllar içinde gelişmesiyle, ekollerin, ustaların taksimleri bize ulaşmış ve arşivlerimizde ölümsüzleştirilmiştir. Bu taksimler, bizler için adeta bir rehber ve öğretici konumundadır. Ud ekollerinin en önemli isimlerinden Nevres Bey, Şerif Muhiddin Targan, Yorgo Bacanos ve Kadri Şençalar'ın yüzlerce taksim kayıtları arşivlerimizde mevcuttur. Çok büyük çoğunluğu da plak şirketleri tarafından yayınlanarak künyelenmiş ve günümüzde de dijital olarak saklanmaya devam edilmektedir. Bu kayıtlardan, icrâcıların nasıl bir teknik kullandığını (sağ- sol el) ve nasıl taksim yaptıklarını makamsal çerçevede inceleyerek anlayabilmekteyiz. Böylesine önemli ekollerin, birçok taksiminin nota transkripsiyonları çıkarılmış ve ud icrâları akademik çalışmalara konu olmuştur. Literatür incelendiğinde, Kadri Şençalar ile ilgili akademik çalışmaların ve nota transkripsiyonlarının çok az olduğu tespit edilmiştir. Bu eksiklikten yola çıkılarak, bu çalışmanın konusu temellendirilmiştir. Şençalar'ın taksimlerinde kullandığı teknik özellikler, makamsal geçkiler, detaylıca anlatılmış ve tarafımızca çıkarılan transkripsiyonlar üzerinden örneklendirilerek açıklanmıştır. Bu çalışmanın ilk bölümünde problem sorusu çerçevesinde kaynaklara ulaşma, kaynakları tasnif etme ve irdeleme süreci anlatılmıştır. İkinci bölümü Kadri Şençalar'ın hayatı ve eserlerini oluşturmaktadır. Kavramsal çerçeve başlıklı üçüncü bölümde taksim formu teferruatlı olarak izah edilmiştir. Dördüncü ve son bölümde ise Kadri Şençalar'ın ud ile yaptığı 4 (dört) adet taksimi (uşşak, hüzzam, rast ve hicazkâr makamları) teknik ve makam ekseninde detaylı olarak incelenmiştir. Analizler çerçevesinde ud öğrencileri ve eğitimcileri açısından, Şençalar ile ilgili literatürde kaynak olabilecek bir çalışmanın sınırları verilmeye ve yaptığı taksimleri transkripsiyonlarla anlatarak katkı sağlamaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study is based on the idea of detailed analysis of Kadri Şençalar's four selected taksims in terms of technique and mode. Turkish maqam music is divided into instrumental and lyric music. Both of them are divided into genres and constitute the richness of Turkish Music. One of the most important forms of instrumental music is the“taksim”form. Its importance in Turkish Music is undeniably great. So much so that a performer's dominance over his instrument, knowledge of maqam, ability to improvise come into being in this form. He transfers his feelings and maqam accumulation to his instrument as soon as he performs a taksim and almost creates a composition at that moment. With the development of recording technology over the years, the improvisations of schools and masters have reached us and have been immortalized in our archives. These taksims are like a guide and a tutorial for us. Hundreds of taksim records of Nevres Bey, Şerif Muhiddin Targan, Yorgo Bacanos and Kadri Şençalar, who are among the most important names of oud schools, are available in our archives (In this study, the history of the oud, which has been played for centuries in Arab and Turkish geography, is also mentioned. The oud first appeared in the Pipa region of China in the 2000s BC, spread to the Arab geography and Europe from there, and its name changed according to the regions. It is important for us to know the development of the oud in the historical process and to analyze it in terms of performance). The vast majority of them were published and imprinted by record companies and are still stored digitally today. From these recordings, we can understand what kind of technique the performers use (right-left hand) and how they make divisions by examining them in the maqam framework. Note transcriptions of many taksims of such important schools have been published and oud performances have been the subject of academic studies. When the literature is examined, it has been determined that there are very few academic studies and note transcriptions about Kadri Şençalar. Based on this shortcoming, the subject of this study is based. The technical features, maqam transitions used by Şençalar in his taksims are explained in detail and exemplified through the transcriptions produced by us.
Benzer Tezler
- Türkiye ve yakın coğrafyalarda ud icrasındaki süslemeler ve yorum unsurları: Günümüz icracıları üzerinden genel bir değerlendirme
Oud decorations and interpretation elements in Turkey and nearby geographies: A general evaluation on contemporary oud performers
GÜLNUR GİZEM SUCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiPerformans Ana Sanat Dalı
PROF. AYŞEGÜL KOSTAK TOKSOY
- Kadri Şençalar'ın ud taksimlerinin transkripsiyonu ve icra tavrının incelenmesi
Transcription of Kadri Şençalar's oud taksims and analysis of his performance style
BURAK AKÇAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MüzikANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİÇalgı Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TOLGA OTER
- 20. yüzyıl Türk müziğinin önemli portrelerinden udî Kadri Şençalar ve taksimleri üzerine bir inceleme
A study on the prominent figure of udî Kadri Şençalar in 20th century Turkish music and his improvisations
BAYRAMCAN BOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MüzikYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BEKİR ŞAHİN BALOĞLU
- Mehmed Fahri Kopuz ve Ali Salâhî Bey'in ud metotlarının karşılaştırılması
Comparison of Oud methods of Mehmed Fahri Kopuz and Ali Salahî Bey
MUSTAFA KÜRŞAT CEYLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimSakarya ÜniversitesiTemel Bilimler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERDİ KOÇ