Türkiye'de vergi uyuşmazlıklarının barışçıl yollarla çözümünün vergi uyumuna etkisi
The effect of peaceful resolution of tax disputes on tax compliance in Turkey
- Tez No: 839405
- Danışmanlar: PROF. DR. OSMAN PEHLİVAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Maliye, Finance
- Anahtar Kelimeler: Vergi Uyumu, Vergi Uyuşmazlıkları, Barışçıl Çözüm Yolları, Vergi Barışı, Tax Compliance, Tax Disputes, Peaceful Settlements, Tax Peace
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karadeniz Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Maliye Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 225
Özet
Vergilerin kamu gelirleri içindeki hayati önemi, etkin bir vergi sistemini zorunlu kılmaktadır. Etkin bir vergi sisteminden bahsedebilmek için de vergi uyuşmazlıklarının en kısa sürede çözüme kavuşturulması ve vergi alacaklarının hazineye aktarılması gerekmektedir. Yargısal çözüm yolları, zaman ve maddiyat gibi ek maliyetlere neden olduğu için; vergi sisteminden maksimum fayda elde etmek isteyen hemen hemen her ülke tarafından yargı yolları dışında çeşitli çözüm yolları aranmaktadır. Bu çözüm yollarından birisi de barışçıl çözüm yollarıdır. Barışçıl çözüm yollarının isimleri ve yöntemleri ülkeden ülkeye değişmekle birlikte aynı amaca hizmet ettiği görülmektedir. Barışçıl çözüm yollarının nihai amacı vergi uyumunu sağlamaktır. Bu doğrultuda, Türkiye'de de diğer ülkelerde olduğu gibi vergi uyuşmazlıklarının çözümünde birçok yöntem kullanılmaktadır. Bu yöntemler arasında vergi hatalarının düzeltilmesi, pişmanlık ve ıslah, uzlaşma, cezalarda indirim, izaha davet, kanun yolundan vazgeçme, kamu alacaklarının yeniden yapılandırılması ve vergi afları yer almaktadır. Bu uygulamaların ortak özelliği, uyuşmazlıkları barışçıl yollarla sona erdirmeleri ve vergiye uyumu sağlamalarıdır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de barışçıl çözüm yollarının vergi uyumu üzerindeki etkisini incelemektir. Barışçıl çözüm yollarının kullanımına ilişkin herhangi bir kısıtlama bulunmadığından, mükellefler barışçıl çözüm yollarını vergi uyumu için bir fırsat olarak görebilecekleri gibi bir istismar aracı olarak da görüyor olabilirler. Çalışma, vergi uyuşmazlıklarının barışçıl yollarla çözümünün vergi uyumunu artırıp artırmadığı ya da uyumsuzluğu teşvik edip etmediği gibi bu ve benzeri sorulara cevap aramaktadır. Bu bağlamda İstanbul'da 398 muhasebe meslek mensuplarından elde edilen anket verileri, açımlayıcı faktör analizi ve çok değişkenli istatistiksel testler ile analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda mükelleflerin barışçıl yollara bakış açısının olumlu olduğu ve barışçıl yolların vergi uyumunun sağlanmasında etkili olduğu görülmüştür. Barışçıl yolların eşitlik ve adalet ilkesine göre olumsuz etkileri olsa da toplumda belirli bir vergi ahlakı ve vergi bilinci oluşana kadar bu uygulamaların vergi uyumunu sağlamak için gerekli olduğu ve vergi uyumunun sağlanması için sadece mükelleflerden vergi yükümlülüklerini yerine getirmelerini beklemenin yeterli olmadığı sonucuna varılmıştır. Bu nedenle mükellefleri vergi ödemeye teşvik etmek için bazı kolaylıklar sağlanması ve bazı uyuşmazlık çözüm mekanizmalarının oluşturulması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
The vital importance of taxes in public revenues necessitates an effective tax system. In order to be able to talk about an effective tax system, tax disputes should be resolved as soon as possible and tax receivables should be transferred to the treasury. Since judicial remedies cause additional costs such as time and material costs, various solutions other than judicial remedies are sought by almost every country that wants to obtain maximum benefit from the tax system. One of these solutions is peaceful settlements. Although the names and methods of peaceful remedies vary from country to country, it is seen that they serve the same purpose. The ultimate goal of peaceful remedies is to achieve tax harmonisation. Accordingly, in Turkey, as in other countries, many methods are used to resolve tax disputes. These methods include correction of tax errors, regret and amendment, reconciliation, reduction in penalties, invitation for explanation, waiver of legal remedies, restructuring of public receivables and tax amnesties. The common feature of these practices is that they end disputes peacefully and ensure tax compliance. The purpose of this study is to examine the impact of peaceful settlements on tax compliance in Turkey. Since there are no restrictions on the use of peaceful settlements, taxpayers may see peaceful settlements as an opportunity for tax compliance or as a means of abuse. The study seeks answers to these and similar questions, such as whether peaceful resolution of tax disputes increases tax compliance or encourages non-compliance. In this context, the survey data obtained from 398 accounting professionals in Istanbul were analysed by exploratory factor analysis and multivariate statistical tests. As a result of the study, it is seen that taxpayers have a positive perspective on peaceful means and peaceful means are effective in ensuring tax compliance. Although peaceful means have negative effects according to the principle of equality and justice, it is concluded that these practices are necessary to ensure tax compliance until a certain tax morality and tax awareness is formed in the society and it is not sufficient to expect taxpayers to fulfil their tax obligations in order to ensure tax compliance. Therefore, it is concluded that some facilities should be provided and some dispute resolution mechanisms should be established to encourage taxpayers to pay taxes.
Benzer Tezler
- Türkiye'de uzlaşma mekanizmasının işleyişi ve anayasal vergileme ilkeleri açısından analizi
The functioning of mechanism of compromise in Turkey and analysis in terms of the constitutional principles of taxation
MEHMET GEDİKOĞLU
- TÜRKİYE'DE VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGISAL ÇÖZÜM YOLU VE ETKİNLİĞİ
JUDICAL RESOLUTION OF TAX DISPUTES AND ITS EFFECTIVENESS IN TURKEY
CEVDET YILMAZ
- Türkiye ve Irak'ta vergi uyuşmazlıklarının çözüm yolları
Remedy of tax dispute in Turkey and Iraq
ARJAN ADNAN RASHİD BEG
- Vergi uyuşmazlıklarının çözümünde alternatif çözüm yolları: Türkiye açısından bir değerlendirme
Alternative solutions in resolution of tax disputes: Applicability in Turkey
ELİF AYDIN ALTINAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
HukukManisa Celal Bayar ÜniversitesiMaliye Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ PELİN MASTAR ÖZCAN
- Türk vergi sisteminde barışçıl çözüm yolları ve uzlaşma müessesesinin vergi gelirleri üzerine etkisi
The effect of peaceful solutions and conconciliation institution in the Turkish tax system on tax revenues
NURULLAH ERİKCİ