Doğrudan yabancı yatırım özümseme kapasitesinin büyüme ve Ar-Ge harcamaları üzerine etkisi
The effect of foreign direct investment absorption capacity on growth and R&D expenditures
- Tez No: 839427
- Danışmanlar: PROF. DR. AYÇA SARIALİOĞLU HAYALİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karadeniz Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İktisat Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 159
Özet
Teoride, DYY'nin ekonomik büyüme üzerinde sadece yatırım yapılan ülkenin sermaye stokuna katkıda bulunmasının doğrudan etkisiyle değil, aynı zamanda yayılma etkileriyle de olumlu bir etkisi olduğu üzerinde durulmaktadır. Bu yayılma etkileri, istihdam yaratma, vergi avantajları sağlama, Araştırma Geliştirme (Ar-Ge) merkezleri kurma, organizasyon yeteneği kazandırma, üretimi ülkeler arasında entegre etme, beceri, teknolojik bilgi ve beşeri sermaye gelişimine katkıda bulunma şeklinde sıralanabilir. Bu etkiler içerisinde yerel firmalara göre bilgi ve teknoloji açısından daha üstün konumda olan DYY'lerin sağlayacağı teknolojiye ve beşeri sermayeye katkıları ekonomik büyüme için ayrı önem arz etmektedir. Bu noktada, yatırım yapılan ülkenin gelen DYY'nin doğrudan ve dolaylı sağlayacağı faydalardan yararlanabilmesi için“özümseme, hazmetme veya emme kapasitesi”kavramı öne çıkmaktadır ve literatürde giderek daha fazla incelenmektedir. Bu kapsamda, odaklanılan konu yatırım yapılan ekonominin önemli DYY yayılmalarından ortaya çıkan fırsatlardan faydalanma kabiliyetidir. Özümseme kapasitesi bir ekonominin DYY tarafından sağlanan faydaları karşılama kapasitesi ve yeteneğini ifade eder. Bu kapsamda özümseme kapasitesi faktörleri, DYY yayılmalarına aracılık eden ve bir ekonominin bilgi ve teknoloji yayılma etkilerini emme yeteneğini etkileyen faktörlerdir. Bu faktörler beşeri sermaye, finansal gelişme, ticarete açıklık, kurumların kalitesi, Ar-Ge harcamaları ve altyapı gibi faktörlerdir. Tezin amacı, Türkiye başta olmak üzere seçilen ülkelerin DYY'nin faydalarından yararlanabilmesi için seçilen özümseme kapasitesi faktörleri ile bir özümseme kapasitesi endeksi hesaplamak, Türkiye'nin özümseme kapasitesi bağlamında seçilen ülkelerle konumunu belirlemek, bu kapsamda Türkiye başta olmak üzere ülkeler için politika önermelerinde bulunmak ve özümseme kapasitesini DYY ile birlikte ele alarak büyüme ve Ar-Ge harcamaları ile ilişkilendirmektir. Bu bağlamda, öncelikle tezde seçilmiş bazı ülkeler ile Türkiye'nin DYY'nin faydalarından yararlanabilme yeteneğini ölçme bağlamında özümseme kapasitesi hesaplanmış ve karşılaştırılmıştır. Tezde, özümseme kapasitesinin tespitinde literatürü takiben insan sermayesi endeksi, ticarete açıklık, Ar-Ge harcamalarının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) içindeki payı ve altyapı faktörleri kullanılarak bir özümseme kapasitesi endeksi hesaplanmıştır. Bu endeks değeri DYY ile birlikte ele alınarak büyüme ve Ar-Ge harcamaları ile ilişkilendirilmiştir. Ülkelere ilişkin tüm değişkenlere 1999 yılı itibari ile ulaşılabildiği için 1999 yılı başlangıç yılı olmak üzere 1999-2017 yıllarını kapsayan 19 yıl ve 16 ülke için bir panel veri analizi yapılmıştır. Yapılan panel veri analizi sonucunda DYY ile özümseme kapasitesinin bir araya geldiğinde ekonomik büyümeyi ve Ar-Ge harcamalarını pozitif yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
In theory, it is emphasized that Foreign Direct Investment (FDI) has a positive effect on economic growth, not only with the direct effect of contributing to the capital stock of the host country, but also with spillover effects. These spillover effects can be listed as follows: Providing creating employment, providing tax advantages, establishing Research and Development (R&D) centers, providing structural diversity, integrating production among countries, providing to the development of skills, technological knowledge and human capital. Among these effects, the contribution of FDIs, which are in a superior position in terms of information and technology compared to local companies, to the technology and human capital is of particular importance for economic development. At this point, the concept of“absorption, absorptive or absorptive capacity”comes to the fore for the host country in order to benefit from the direct and indirect benefits of the inward FDI and is increasingly being studied in the literature. In this context, the focus is on the host economy's ability to utilize on opportunities arising from significant FDI spillovers. Absorptive capacity refers to an economy's capacity and ability to meet the benefits provided by FDI. In this context, absorptive capacity factors are those that mediate FDI spillovers and affect an economy's ability to absorb knowledge and technology spillovers. These factors are human capital, financial development, trade openness, quality of institutions, R&D expenditures and infrastructure. The aim of the thesis is to calculate an absorptive capacity index with selected absorptive capacity factors fort the selected countries, including Turkey, in order to utilize the benefits of FDI, to determine Turkey its position with the selected countries in terms of absorptive capacity, to make policy recommendations for the selected countries, and to relate absorptive capacity to growth and R&D expenditures by considering it together with FDI. In this context, first of all, the absorptive capacity in the regard of measuring the ability of Turkey and some countries selected in the thesis in order to have benefits of FDI was calculated and compared. In the thesis, following the literature in determining the absorptive capacity, an absorptive capacity index was calculated by using the human capital index, trade openness, share of R&D expenditures in GDP and infrastructure factors. This index value is considered together with FDI and they are together associated with growth and R&D expenditures. Since all the variables related to the countries can be reached as of 1999, a panel data analysis was conducted for 19 years and 16 countries covering the years of 1999-2017, with the year of 1999 as the starting year. As a result of the panel data analysis, it was concluded that when FDI and absorptive capacity come together, it positively affects economic growth and R&D expenditures.
Benzer Tezler
- The impact of foreign direct investment on economic growth: Bangladesh perspective
Doğrudan yabancı yatırımın ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Bangladeş perspektifi
TASNİMA JAHAN SURAİYA
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
EkonomiAnkara Yıldırım Beyazıt Üniversitesiİktisat (İngilizce) Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖNDER ÖZGÜR
- The role of absorptive capacity on the effects of foreign direct investment on income inequality and productivity
Özümseme kapasitesinin doğrudan yabancı yatırımın gelir eşitsizliği ve verimlilik üzerine etkilerindeki rolü
BENGİ SARSILMAZ
Doktora
İngilizce
2024
EkonomiHacettepe Üniversitesiİktisat (İngilizce) Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LÜTFİ ERDEN
- Examining the relationship between income and foreign direct investment for the Gambia, Ghana and Senegal using unconventional methodologies
Geleneksel olmayan yöntemler kullanarak Gambiya, Gana ve Senegal için gelir ve doğrudan yabancı sermaye yatırımları arasınındaki ilişkinin i̇ncelenmesi
ALFUSAİNEY TOURAY
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
EkonomiMarmara Üniversitesiİktisat (İngilizce) Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SADULLAH ÇELİK
- Doğrudan yabancı yatırım ve demokrasi ilişkisi: Türkiye örneği
The relationship between foreign direct investment and democracy: Example of Turkey
MEHMET TÜRKMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Ekonomiİstanbul Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜLYA DENİZ KARAKOYUN
- The determinants of the FDI inflows into Afghanistan
Afganistan'da Doğrudan Yabancı Yatırım girişlerinin belirleyicileri
NAQİBULLAH KHATİBİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
İşletmeİstanbul Aydın Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NEVRA BEDRİYE BAKER ARAPOĞLU