Türk süsleme sanatlarında rûmîli sarmal kompozisyonlar
Spiral rumi compositions in Turkish decorative arts
- Tez No: 839627
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDÜLHAMİT TÜFEKÇİOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Sanatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 264
Özet
Süsleme sanatlarımızda kompozisyon oluşturmak için kullanılan çok sayıda stilize ve yarı stilize motif vardır. Bunlardan biri de kendi içerisinde ve diğer motiflerle birlikte farklı sistemlerle çok çeşitli kompozisyon yapma imkânı sağlayan rûmî motifidir. Bu çalışmanın amacı, yoğun olarak 15. ve 16. yüzyıl Türk süsleme sanatlarında rûmîli kompozisyonlar içerisinde kurgusal açıdan belirgin bir farklılığı olan sarmal sisteme sahip kompozisyonların incelenmesidir. Çalışmada genel itibariyle rozet ya da madalyon diye tanımlanan formlar içerisinde rûmîlerden ya da rûmî ve hatâyîlerden oluşan döngüsel bir yapıya sahip bazen başlangıcı ve bitişi olmayan sarmal kompozisyonlar ele alınmaktadır. Bu sarmal sisteme sahip kompozisyonların ilk ne zaman ve nerede görüldüğü, en sık hangi dönemde ve hangi yüzyıllarda rastlandığı, mimari ve kitabi süslemenin hangi alanlarında kullanıldığı, kullanıldığı malzemeye göre nasıl farklılıklar gösterdiği, sayısal eksen bazında hangilerinin daha çok tercih edildiği, sanatkâr imzaları ve anlam boyutunun derinliği, günlük hayatta ne gibi kullanım alanları bulduğu ve ne zaman daha az kullanılmaya başladığı araştırılmış, coğrafi dağılımı ve payitahtla olan ilişkisi değerlendirilmiştir. Sarmal sisteme sahip rûmîli kompozisyonların 15. ve 16. yüzyıl boyunca çiniden mezar taşına, aynadan hamam tasına, tezhipten madenî kapı rozetlerine, minberden cilde kadar hayatın her alanında yoğun olarak kullanıldığı anlaşılmıştır. Özellikle II. Bayezid dönemi mimarisinde ve 15. yüzyıl sonu 16. yüzyıl başı mavi beyaz İznik evanilerinde çok yoğun ve çeşit bakımından zengin kullanımı tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
There are many stylized and semi-stylized motifs used to create compositions in our decorative arts. One of these is the rumi motif, which provides the opportunity to make a wide variety of compositions with different systems, both within itself and with other motifs. The aim of this study is to examine the compositions with a spiral system, that has a distinctive difference in terms of construction, among the compositions made with Rûmî in the 15th and 16th century Turkish decorative arts. Generally, in this study we discuss about spiral compositions, that have a cyclical structure, that sometimes is without a start or an end, consisting of rûmîs, or rûmî and hatayi in forms that are generally defined as rosettes or medallions. When and where the compositions with this spiral system were first seen, in which period and in which centuries we come across more often, in which areas of architectural and book decorations they were used, how they differed according to the material used, which ones were preferred more on the basis of numerical axis, the artists signatures and the depth of the meaning, what kind of usage areas it found in daily life. and when it started to be used less was researched, and its geographical distribution and its relationship with the capital city were evaluated. It has been understood that rûmî compositions with a spiral system were used intensively in all areas of life, from tiles to tombstones, from mirrors to bath bowls, from ornaments to metal door badges, from pulpit to leather, throughout the 15th and 16th centuries. Especially in the architecture of the II. Bayezid period and the end of the 15th century and the beginning of the 16th century, it has been determined that it was used heavily on blue and white Iznik evans and was very rich in variety.
Benzer Tezler
- İstanbul'daki klasik dönem Osmanlı çinilerinde Rumi kompozisyonları
Rumi compositions in classical period Ottoman tiles in İstanbul
ZEYNEP AROL
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2020
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. SİTARE TURAN
- Türk ve İslam Eserleri Müzesi Kütüphanesi'nde yer alan seçilmiş yazma eserlerdeki tezyini Rumilerin incelenmesi ve yeni bir eserle yorumlanması
Examination of the Rumi inclusions in selected manuscript works in the Library of the Turkish and Islamic Works Museum and their interpretation with a new work
KEZBAN DUMLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER ÜÇER
- Konya'da bulunan Anadolu Selçuklu sanatlarında kullanılan Rumi motifler
The Rumi motifs used arts of Anatolian Seljuk in Konya
ALİ FUAT BAYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
El SanatlarıSelçuk Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET SAİM ARITAN
- Bursa Türk İslam Eserleri Müzesi'ndeki XV. yüzyıla ait mezar taşlarında bezeme üslûbu
Ornament style in XV th century gravestones in Turkish-İslâm Works Museum, Bursa
ERSAN PERÇEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
El SanatlarıSelçuk ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Bölümü
YRD. DOÇ. İNCİ A. BİROL
- Türk süsleme sanatlarında kuş figürü ve Büyük Selçuklu Dönemi seramik yorumları
Bird figure in Turkish decorative arts and ceramic Seljuk Periods
MURAT KOYUNCU