Orta-Geç Jura yaşlı birimlerin hidrokarbon potansiyelinin değerlendirilmesi (Karadeniz, Türkiye)
Evalutation of hydrocarbon potential of the Middle - Late Jurassic units (Black Sea, Turkey)
- Tez No: 840106
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL HAKKI DEMİREL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 304
Özet
Bu çalışma, Batı ve Orta Karadeniz Bölgesi'ndeki Orta – Geç Jura yaşlı kaynak kayaçların hidrokarbon potansiyelini belirlemek amacı ile yapılan büro, saha ve laboratuvar analizleri çalışmalarını kapsamaktadır. Yapılan saha çalışmalarında alınan 87 adet örnek farklı setler halinde XRD – Tüm Kayaç, XRD – Kil Fraksiyonu, Rock – Eval Pirolizi, Toplam Karbon - Kükürt ve Organik Petrografi analizlerine tabi tutulmuştur. Yapılan XRD - Tüm Kayaç analizlerinde Himmetpaşa Formasyonu şeyllerinde kil minerallerinin hâkim olduğu (%46,2), kil minerallerini kuvars (%35,1) ve mika (%9,7) minerallerinin takip ettiği, XRD – Kil Difraksiyonu analizinde tespit edilen kil mineralleri bulunma oranlarına göre ise kaolinitin hâkim olduğu (%70,8), illitin (%23,1) kaoliniti takip ettiği görülmüştür. İllit kristalinitesi, keskinlik oranı ve klorit kristalinitesi ölçümlerinde diyajenez ile metajenez arasında değişen sonuçlar elde edilmiştir. Dogger yaşlı Himmetpaşa Formasyonu şeyllerine uygulanan Rock – Eval Piroliz analizi değerlendirmelerinde TOC açısından oldukça iyi değerler elde edilse de örneklerin büyük bir kısmı S2 değerlerinin düşük olması sebebi ile Tip IV kerojen olarak sınıflanmış, ancak örnek seti içerisinde hidrokarbon üretme potansiyeli olan örnek de saptanmıştır. Triyas – Liyas yaşlı Akgöl Formasyonu şeyllerinde gerçekleştirilen XRD – Tüm Kayaç analizlerinde bulunma oranlarına göre kil minerallerinin hâkim olduğu (%36,3), kuvars (%19,2) ve kaolinit minerallerinin (%8,3) takip ettiği, XRD – Kil Difraksiyonu analizlerinde ise tespit edilen en bol kil mineralinin illit (%55,5) olduğu, illit kil mineralini kaolinit (%34,6) ve kloritin (%5,6) takip ettiği görülmüştür. İllit kristalinitesi, keskinlik oranı ve klorit kristalinitesi ölçümlerinde diyajenez ile metajenez arasında değişen sonuçlar elde edilmiştir. Rock – Eval Piroliz analizi değerlendirmelerinde genel olarak gerek TOC gerekse S2 açısından Akgöl Şeylleri'nin aktüel olarak hidrokarbon üretme potansiyellerinin oldukça zayıf olduğu görülmüştür. Baskın kerojen tipi Tip IV olsa da 6 örnek Tip III kerojen olarak sınıflanmıştır. Akgöl Formasyonu örnekleri arasında hidrokarbon üretme potansiyeli olan bir örneğe rastlanmamıştır. Triyas – Liyas yaşlı Akgöl Formasyonu'nda ayrıca formasyonun genç kısımlarına yani Liyas'a (özelde Torsiyen) doğru gidildikçe TOC miktarının artıp artmadığı test edilmeye çalışılmış, bu yolla T-OAE'nin (Torsiyen Okyanusal Anoksik Olayı) Karadeniz Bölgesi'nde varlığına da bir ipucu sağlanmak istenmiştir. Bu amaçla yapılan örneklemelerde ipucu niteliğinde şüphe uyandırıcı sonuçlara ulaşılmış olsa da yapılan bu değerlendirme gerçekleştirilecek yeni çalışmalar ile teyide muhtaçtır. Triyas yaşlı Çakrazboz Formasyonu'nda XRD – Tüm Kayaç analizi sonuçlarına göre kil minerallerinin bulunma oranının %44,2, kalsit mineralinin bulunma oranının %28,6 olduğu belirlenmiştir. XRD - Kil Difraksiyonu analizlerinde de hakim kil minerallerinin sırası ile İllit (%50,2), Vermikulit (%21,5) ve Kaolinit (%11,97) olduğu görülmüştür. XRD – Kil diftogramlarından gerçekleştirilen termal olgunlaşma ölçümlerinde üç örnek diyajenetik zon, bir örnek de diyajenetik zon sınırına yakın ancak ankizon'da yer almıştır. Rock – Eval Piroliz analizleri sonucunda, hidrokarbon üretme potansiyeline sahip,“çok iyi”kaynak kaya olarak sınıflanan, Tip II kerojen içeren ve petrol penceresinde yer alan bir örnek saptanmıştır. Tez konusu kapsamı içerisinde olmasa da saha çalışmasındaki bütünlüğün sağlanması amacıyla alınan Çağlayan ve Cankurtaran Formasyonlarına ait örneklerin de analizleri yapılmış ve değerlendirmeleri tez içerisinde verilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study aims to determine the hydrocarbon potential of Middle-Late Jurassic source rocks in the Western and Central Black Sea regions through office, field, and laboratory analyses works. A total of 87 samples collected during fieldwork were subjected to XRD-Whole Rock, XRD-Clay Fraction, Rock-Eval Pyrolysis, Total Carbon-Sulfur, and Organic Petrography analyses in different sets. XRD-Whole Rock analysis revealed that clay minerals were dominant in the Himmetpaşa Formation shales (%46.2), followed by quartz (%35.1) and mica (%9.7). XRD-Clay Diffraction analysis indicated that kaolinite was dominant (%70.8), followed by illite (%23.1), based on the occurrence rates of clay minerals. Illite crystallinity, sharpness ratio, and chlorite crystallinity measurements yielded results that varied between diagenesis and metagenesis. While the Rock-Eval Pyrolysis analysis of the Himmetpaşa Formation shales yielded quite good results in terms of TOC, most of the samples were classified as Type IV kerogen due to low S2 values. However, one sample with hydrocarbon production potential have been identified in the sample set. In the Triassic – Liassic Akgöl Formation shales, XRD-Whole Rock analysis showed that clay minerals were dominant (%36.3), followed by quartz (%19.2) and kaolinite minerals (%8.3) based on their occurrence rates. XRD-Clay Diffraction analysis revealed that illite was the most abundant clay mineral (%55.5), followed by kaolinite (%34.6) and chlorite (%5.6). Illite crystallinity, sharpness ratio, and chlorite crystallinity measurements yielded results that varied between diagenesis and metagenesis. Generally, the Rock-Eval Pyrolysis analysis of the Akgöl shales indicated that their current hydrocarbon generation potential were quite poor in terms of both TOC and S2. Although the dominant kerogen type was Type IV, 6 samples have been classified as Type III kerogen. No sample with hydrocarbon production potential was found among the Akgöl Formation samples. Furthermore, in the Triassic-Liassic Akgöl Formation, attempts were made to test whether the TOC value increases towards the younger parts of the formation, specifically the Toarcian age, to provide a clue for the existence of the T-OAE (Toarcian Oceanic Anoxic Event) in the Black Sea region. Although some results that raised suspicion were obtained from the samples taken for this purpose, this evaluation requires confirmation with new studies. According to the results of XRD – Whole Rock analysis in the Triassic Çakrazboz Formation, the dominant clay minerals were 44.2% and calcite minerals were 28.6%. XRD - Clay Diffraction analysis revealed that the dominant clay minerals were Illite (50.2%), Vermiculite (21.5%), and Kaolinite (11.97%) respectively. Thermal maturation measurements conducted from the XRD - Clay diffractograms showed that three samples were in the diagenetic zone, and one sample was near the diagenetic zone boundary but still within the anchizone. The result of the Rock – Eval Pyrolysis analyzes identified a sample with hydrocarbon generation potential, classified as a“very good”source rock, containing Type II kerogen and is in the oil window. In addition to the above formations, although not within the scope of the thesis, the samples from the Çağlayan and Cankurtaran Formations taken in order to ensure the integrity of the field work were also analyzed and their evaluations were given in the thesis.
Benzer Tezler
- Kuzey Irak bölgesindeki orta–geç jura yaşlı kaya birimlerinin sedimantoloji özellikleri ve petrol olanaklarının araştırılması
Investigation properties of sedimentology and petroleum possibilities of middle–late jurassic rock units in regions of located Northern Iraq
RADHWAN KHALEEL HAYDER ALATROSHE
Doktora
Türkçe
2018
Jeoloji MühendisliğiSüleyman Demirel ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FUZULİ YAĞMURLU
- Hazro yükseliminin (kuzeydoğu Diyarbakır, Güneydoğu Anadolu) tektonik evriminin sismik veriler, kuyu logları ve arazi gözlemleri ile incelenmesi
Investigation of tectonic evolution of the hazro high (northeast Diyarbakir, Southeastern Anatolia) with seismic data, well logs, and field data
MURAT GÖRKEM AYDIN
Doktora
Türkçe
2020
Jeoloji MühendisliğiHacettepe ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN KADİR DİRİK
- Yenipazar doğusu (Bilecik) geç Triyas-Kretase çökellerinin stratigrafisi
Başlık çevirisi yok
FERUDUN KURU
- Beyşehir-Hoyran napları, jura-erken kretase yaşlı Boyalıtepe İstifi'nin radyolarya biyokronolojisi (Karaman ili batısı, Konya ili güneyi, Orta Toroslar)
Radiolarian biochronology of jurassic-early cretaceous units in the Boyalıtepe sequence of the Beysehir-Hoyran nappes exposed west of Karaman and south of Konya cities (Central Taurides, South Anatolia)
ÇAĞRI GÜZGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Jeoloji MühendisliğiHacettepe ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. UĞUR KAĞAN TEKİN
- Bolkar dağlarının (Orta Toroslar) kuzeyinde ve güneyinde yer alan paleosen-eosen yaşlı birimlerin stratigrafik özellikleri
Stratigraphic properties of the paleocene-eocene aged rock units cropped out around the northern and southern side of the Bolkar mountains (Central Taurus)
SÜLEYMAN KUNTER KUNT
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Jeoloji MühendisliğiMersin ÜniversitesiJeoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAYATİ KOÇ