İbn Teymiyye'nin tevhid anlayışı ve Vehhabiliğe etkileri
Ibn Taymiyya's understanding of tawhid and its effects on Wahhabism
- Tez No: 841020
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ÜMİT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: İbn Teymiyye, Vehhabilik, tevhid, rubûbiyyet, ulûhiyyet, kabir, tevessül, istiğase, tekfir, velâ-berâ, hicret, Ibn Taymiyyah, Wahhabism, tawhid, rubûbiyyah, ulûhiyyah, grave, tawassul, istighasa, takfir, wala-bara, migration
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 311
Özet
Tevhid İbn Teymiyye düşüncesinin en temel kavramlarından biridir. İbn Teymiyye tevhidi rubûbiyyet, ulûhiyyet ve esma-sıfat tevhidi olmak üzere üç kısma ayırmaktadır. Kâinatı yaratan ve yöneten bir yaratıcının varlığının kabulünü içeren rubûbiyyet tevhidinin insanlık tarihinde hiçbir dönemde inkar edilmediğini belirten İbn Teymiyye asıl tevhidin ulûhiyyet tevhidi olduğunu savunmaktadır. Ulûhiyyet tevhidi ise tüm ibadetlerin sadece Allah'a yapılmasını ifade eder. Ulûhiyyet tevhidi ile ilgili olarak tartışılan meseleler ise tevessül, istiğase ve istimdat gibi eylemlerdir. Çünkü bunlar dua, dua ise ibadet olarak kabul edilmekte ve bu ibadetlerin hangi varlığa hangi amaçla yöneltildiği meselenin özünü oluşturmaktadır. İstiğase ve istimdat gibi eylemlerin çoğu zaman kabir başlarında yapılması kabir ve kabir ziyaretlerini de meseleye dahil etmiştir. İbn Teymiyye kabir ziyaretlerini meşru ve bidat olarak iki kısma ayırmaktadır. Benzer şekilde zât ile tevessül ve istiğaseyi de meşru ve bidat olarak iki kısımda ele almaktadır. Vehhabiliğin inanç sistemi İbn Teymiyye'nin tevhid anlayışı üzerine kurulmuştur. Vehhabilikte rubûbiyyet tevhidi tamamen ihmal edilmiş, ulûhiyyet tevhidi ise ideolojik bir kalıba sokularak benimsenmiştir. Temel kırılma noktalarından biri de İbn Teymiyye'nin tekfir şartlarına ve mânilerine Vehhabi âlimlerin riayet etmemesidir. Bunun sonucunda Vehhabi âlimler Osmanlı Devleti'ni ve ona bağlı toplumları umûmî olarak tekfir etmiş hatta silsile tekfiri yoluyla onları tekfir etmeyenleri de tekfir etmiştir. Vehhabiler mürted kabul ettikleri Osmanlı'yı câhiliye müşriklerinden daha kâfir kabul etmişlerdir. Velâ-berâ ilkesini benimseyen Vehhabiler Osmanlı Devleti ve destekçileri ile her türlü dostluğun ve ilişkinin kesilmesini, onlara öfke ve düşmanlık gösterilmesini iman için gerekli görmüşlerdir. Ancak aynı Vehhabiler asli kâfir olan İngilizler'i Osmanlı Devleti'nden daha efdal görerek ittifak kurmuşlar ve Osmanlı'ya isyan etmişlerdir. Vehhabiler tevhid, tekfir ve velâ-berâ inançlarının diğer bir sonucu olarak kendi hakimiyetleri altındaki şehirleri İslam şehirleri, Osmanlı Devleti hakimiyetindeki şehirleri ise şirk şehirleri kabul etmişler ve kendi hakimiyetleri altındaki şehirlere hicreti de vacip kılmışlardır.
Özet (Çeviri)
Tawhid is one of the most fundamental concepts of Ibn Taymiyyah's thought. Ibn Taymiyya divides tawhid into three categories: tawhid al-rububiyyah, tawhid al-uluhiyyah and tawhid al-asmâ wa's-sifât. Stating that the tawhid al-rubûbiyyah which includes the acceptance of the existence of a creator who creates and manages the universe, has never been denied in the history of the world, Ibn Taymiyya argues that the real tawhid is the tawhid al-ulûhiyyah. Tawhid al-ulûhiyyah means that all worship should be done only to Allah. The issues discussed regarding the tawhid al-ulûhiyyah are actions such as tawassul, istighasa and istimdaad. Because these are considered prayers, prayers are considered worships, and the essence of the issue is to which entity these worships are directed and for what purpose. Acts such as istighase and istimdat are often performed at the graves, and graveyard visits have also been included in the issue. Ibn Taymiyya divides graveyard visits into two parts: lawful and bid'ah. Similarly, he deals with intercession with the person and istighasa in two parts: lawful and bid'ah. The belief system of Wahhabism is based on Ibn Taymiyya's understanding of tawhid. In Wahhabism, the tawhid al-rubûbiyyah was completely neglected, and the tawhid al-ulûhiyyah was adopted by putting it in an ideological mold. One of the main breaking points is that Wahhabi scholars do not comply with Ibn Taymiyya's takfir conditions and prohibitions. As a result, Wahhabi scholars declared the Ottoman people to be unbelievers in general and even made unbelievers to those who did not make them unbelievers through silsila takfir. Wahhabis considered the Ottomans, whom they considered an apostate, to be more infidels than the ignorant polytheists. Adopting the principle of wala-bara, Wahhabis considered it necessary for faith to cut off all kinds of friendship and relations with the Ottoman Empire and its supporters, and to show anger and hostility towards them. However, the same Wahhabis saw the British, who were essentially infidels, as superior to the Ottoman Empire, and formed an alliance and rebelled against the Ottoman Empire. As another result of their beliefs of tawhid, takfir and wala-bara, the Wahhabis accepted the cities under their control as Islamic cities and the cities under Ottoman rule as polytheist cities, and they made it obligatory to migrate to the cities under their control.
Benzer Tezler
- Kelam ilmi açısından modern selefîlik
Modern salafism in terms of kalam
ELANUR DURDU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Dinİnönü ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA BOZKURT
- İbn Teymiyye'de tevhid anlayışı
The belief of tawhid in Ibn Taymiyyah
BERAT SARIKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
DinAtatürk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUHAMMET YAZICI
- İman-amel münasebeti açısından İbn Teymiyye'nin tekfir anlayışı
İbn Taymiyya's understanding of takfir with regards to the relation of faith and deed
KERİM POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE KELPETİN ARPAGUŞ
- İbn Mutahhar el-Hillî ve Şiî düşüncedeki yeri
Ibn Mutahhar al-Hillî and his place in Shia thought
FERHAT MADEN
Doktora
Türkçe
2021
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HARUN YILDIZ
- İbn Teymiyye'nin tasavvuf'a bakışı
Ibn Taymiyyah's view on sufism
MESUT ERZİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLYAS ÇELEBİ