Geri Dön

İstanbul Adaları'nın antropojenik jeomorfolojisi

Anthropogenic geomorphology of İstanbul Islands

  1. Tez No: 841443
  2. Yazar: GÜLTEN TİMUÇİN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. TOPÇU AHMET ERTEK
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Coğrafya, Geography
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Jeomorfoloji Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 187

Özet

İstanbul Adaları (Prens Adaları), Marmara Denizi'nin kuzeydoğu kesimde yer alan irili ufaklı 9 adet (Büyükada, Heybeliada, Burgaz Ada, Kınalıada, Sedef Adası, Kaşık Adası, Sivri Ada, Yassı Ada ve Balıkçı Adası) adadan meydana gelen İstanbul ilinin 39 ilçesinden biridir. Adalar, Bizans Dönemi (MS. 395-1453) öncesinden günümüze kadar yerleşim yeri ve kısmen bazı kesimleri de taş ve maden ocağı alanı olarak kullanılmıştır. Geçmişten günümüze adalarda insan eliyle birçok jeomorfolojik değişimin ortaya çıktığı görülmektedir. Bunların başında adalarda açılan taş ve maden ocaklarının ortaya koyduğu topografik değişimler gelmektedir. Üç bölüm altında incelenen bu çalışmanın ilk bölümü İstanbul Adaları'nın coğrafi özellikleri başlığı altında değerlendirilmiştir. Bu bölümde adalar ayrı ayrı ele alınıp, fiziki ve beşerî coğrafya özellikleri bakımından incelenmiştir. İkinci bölüm ise adaların jeomorfolojik özelliklerini içermektedir. Bu bölümde özellikle yerleşim olan adaların jeomorfolojik ve topoğrafik haritaları tarafımdan üretilmiştir. Üçüncü bölümde ise çalışmanın ana konusunu oluşturan adaların antropojenik jeomorfoloji özellikleri ortaya konulmuştur. Üçüncü bölüm İstanbul Adaları'nın Antropojenik Jeomorfolojisi;“Madencilik”,“Kentsel Gelişim”,“Su Yönetimi ve Kıyılardaki Antropojenik Kaynaklı Değişimler, ”Trafik ve Ulaşım“, ”Spor ve Turizm" başlıkları altında ayrı ayrı ele alınmıştır. Bu başlıklar altında İstanbul Adaları'ndaki insan kaynaklı etkilerin boyutlarını tespit etmek için CBS ortamında sahaya uygulanan çeşitli harita ve analizler yapılmıştır. Madencilik başlığı altında sahadaki antropojenik etkiyi ortaya koymak maksadıyla red rölyef analizi uygulanmış olup, yapılan bu analiz sonucunda en fazla tahribatın görüldüğü adanın Sivri Ada ve Kınalıada olduğu tespit edilmiştir. Madencilik bölümdeki analizleri desteklemek gayesiyle İstanbul Adaları'ndaki taş ocakları ile ilgili Osmanlı Arşivleri'ndeki resmî belgeler günümüz Türkçesine çevrilmiştir. Bu çevirilerde adalarda 1890'lı yıllarda Dersaadet Rıhtım Şirketi tarafından İstanbul'daki Eminönü, Galata ve Haydarpaşa rıhtımları başta olmak üzere, birçok liman ve rıhtım yapımında kullanılan taşların adalarda açılan taş ocaklarından temin edildiği tespit edilmiştir. Özellikle Kınalıada ve Sivri Ada'daki taş ocakları işletmeciliği farklı şirketlerin taş çıkarım faaliyetleri 1970'li yıllara kadar devam etmiştir. Açılan taş ocakları sonucunda en yüksek yeri 90 metre olan Sivri Ada 80 metre seviyelerine inmiştir. Sivri Ada'daki taş ocakları faaliyetleri sonucunda adadan ne kadar kaya çıkarıldığını tespit etmek için hacim hesaplaması yapılmıştır. Kentsel gelişim adı altında adalardaki değişimi tespit etmek gayesiyle, Harita Genel Komutanlığı'ndan alınan 1946 ve 1954 ile 2023 yılları arasındaki hava fotoğrafları CBS ortamında çeşitli işlemlere tabi tutularak aradaki değişim ortaya konulmuştur. İstanbul Adaları'ndaki bir diğer antropojenik etki ise kıyılardaki değişimlerdir. Cumhuriyet Dönemi'nde yerleşim olan adaların kıyılarında iskele, rıhtım, çekek yeri, yapay plaj, blokaj, dolgu gibi kıyı yapıları inşa edilmiştir. Bu yapılar hem adaların alanını büyütmüş hem de kıyıların doğal yapısını bozarak kıyı uzunluklarını değiştirmiştir. Bu çalışmada, 9 adet olan İstanbul Adaları'nda, insan eliyle oluşan antropojenik etkenlerin sonucunda oluşmuş olan jeomorfik değişimler tezde ortaya konulmuştur. Sonuçta toplanan çeşitli veriler kullanılıp bunlara arazi gözlemlerimiz de eklenerek, Coğrafi Bilgi Sistemleri'nde farklı haritalar üretilmiş, analizler yapılmış ve yoruma gidilmiştir.

Özet (Çeviri)

The Istanbul Islands (Prince Islands) are 9 islands of various sizes. They are Büyükada (Grand Island), Heybeliada, Burgaz Ada, Kınalıada, Sedef Adası, Kaşık Adası, Sivri Ada, Yassı Ada and Balıkçı Adası and are located in the Northeast region of the Marmara Sea. The Islands are the 39th province of the Governate of Istanbul. Since the Byzantium Empire (395- 1453 AC), the islands were used as settlements and also for the quarry of stones and various mines. From the past to the present, it has been observed that various geomorphological changes have occurred on the islands, mainly due to the topographic changes brought about by the stone and mineral quarries on the islands. This study is conducted in three sections. In the initial section, is the evaluation of the geographical features of the Islands. The second section is the exploration of the geomorphological characteristics of the Islands. In this section, the primary emphasis is placed on the production of geomorphological maps especially related to the location of the settlements on the Islands. The Third section is dedicated to the anthropogenic geomorphological featured of the Islands. Within this section, various maps and analyses are based on a Geographic Information System (GIS) to determine the dimensions of the human-induced effects on the Islands. Under the mining section, a relief analysis is applied to reveal the anthropogenic impacts of the mines. It has been determined that Sivri Ada and Kınalıada are the Islands bearing the most extensive damage. In order to support those analyses in the mining section, official documents from the Ottoman Archives regarding the stone quarries on the Islands have been translated into modern Turkish. These translations revealed that the stones used in the construction of many ports and piers, including Eminönü, Galata and Haydarpasa piers in Istanbul were procured from the stone quarries of the Islands, primarily by the Dersaadet Rıhtım Company in 1980s. Stone quarries on the Islands continued excavations on Kınalıada and Sivri Ada till the 1970s, leading to a significant change in the elevation of Sivri Ada, reducing from around 90 meters to 80 meters. Approximate volume calculations are made to determine the amount of extraction of rock from Sivri Ada due to quarry activities. Within the Urban Development section, changes on the Islands are determined by aerial photographs obtained from the General Directorate of Mapping for the years 1946, 1954, and 2023 in a series of processes within the GIS environment. A further anthropogenic influence on the Istanbul Islands pertains to the transformations along the coastlines. During the Republic period, coastal structures such as piers, quays, slipways, artificial beaches, blockages, and fillings were constructed on the coasts of the Islands. These structures both expanded the area of the Islands and altered the natural structure of the coasts, changing their length. In this study, we present the geomorphic changes resulting from anthropogenic factors on the 9 Istanbul Islands. The various data sets that are collected are used to create different maps, and analysis, and to provide interpretations.

Benzer Tezler

  1. Yer yüzey sıcaklığının uzaktan algılama verileri ve mekansal istatistik yöntemleri ile analizi: İstanbul örneği

    Analysing the land surface temperature by using remote sensing data and spatial statistics techniques: Istanbul case study

    HAZAL CİĞERCİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik Üniversitesi

    Geomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FİLİZ BEKTAŞ BALÇIK

  2. Arazi örtüsü değişimlerinin kentsel ısı adalarına olan etkilerinin zamansal ve mekansal olarak araştırılması

    Spatio-temporal analyses of land cover changes and its impacts on urban heat islands

    BAHADIR ÇELİK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik Üniversitesi

    Geomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ŞİNASİ KAYA

  3. Kentsel alanlarda oluşan ısı adası etkisinin kentsel tasarım yöntemleri ile azaltılması:aksaray meydanı örneği

    Reducing the urban heat island effect by urban design strategies: aksaray square case

    BÜŞRA EKİNCİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Kentsel Tasarım Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. TURGAY KEREM KORAMAZ

  4. Erdek Körfezi sedimentlerinin jeokimyası

    Geochemistry of sediments in Erdek Bay

    NURAY BALKIS

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1997

    Kimyaİstanbul Üniversitesi

    Kimyasal Oşinografi Ana Bilim Dalı

    PROF.DR. M. NAMIK ÇAĞATAY

  5. İstanbul'da kentsel iklim üzerine antropojenik etkiler: Kent ısı adalarının incelenmesi

    Anthropogenic effects heat on urban climate in Istanbul: Investigation of urban heat islands

    ÇAĞDAŞ KUŞÇU ŞİMŞEK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Şehircilik ve Bölge PlanlamaYıldız Teknik Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. BETÜL ŞENGEZER