İstanbul Adaları'nın antropojenik jeomorfolojisi
Anthropogenic geomorphology of İstanbul Islands
- Tez No: 841443
- Danışmanlar: DOÇ. DR. TOPÇU AHMET ERTEK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Jeomorfoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 187
Özet
İstanbul Adaları (Prens Adaları), Marmara Denizi'nin kuzeydoğu kesimde yer alan irili ufaklı 9 adet (Büyükada, Heybeliada, Burgaz Ada, Kınalıada, Sedef Adası, Kaşık Adası, Sivri Ada, Yassı Ada ve Balıkçı Adası) adadan meydana gelen İstanbul ilinin 39 ilçesinden biridir. Adalar, Bizans Dönemi (MS. 395-1453) öncesinden günümüze kadar yerleşim yeri ve kısmen bazı kesimleri de taş ve maden ocağı alanı olarak kullanılmıştır. Geçmişten günümüze adalarda insan eliyle birçok jeomorfolojik değişimin ortaya çıktığı görülmektedir. Bunların başında adalarda açılan taş ve maden ocaklarının ortaya koyduğu topografik değişimler gelmektedir. Üç bölüm altında incelenen bu çalışmanın ilk bölümü İstanbul Adaları'nın coğrafi özellikleri başlığı altında değerlendirilmiştir. Bu bölümde adalar ayrı ayrı ele alınıp, fiziki ve beşerî coğrafya özellikleri bakımından incelenmiştir. İkinci bölüm ise adaların jeomorfolojik özelliklerini içermektedir. Bu bölümde özellikle yerleşim olan adaların jeomorfolojik ve topoğrafik haritaları tarafımdan üretilmiştir. Üçüncü bölümde ise çalışmanın ana konusunu oluşturan adaların antropojenik jeomorfoloji özellikleri ortaya konulmuştur. Üçüncü bölüm İstanbul Adaları'nın Antropojenik Jeomorfolojisi;“Madencilik”,“Kentsel Gelişim”,“Su Yönetimi ve Kıyılardaki Antropojenik Kaynaklı Değişimler, ”Trafik ve Ulaşım“, ”Spor ve Turizm" başlıkları altında ayrı ayrı ele alınmıştır. Bu başlıklar altında İstanbul Adaları'ndaki insan kaynaklı etkilerin boyutlarını tespit etmek için CBS ortamında sahaya uygulanan çeşitli harita ve analizler yapılmıştır. Madencilik başlığı altında sahadaki antropojenik etkiyi ortaya koymak maksadıyla red rölyef analizi uygulanmış olup, yapılan bu analiz sonucunda en fazla tahribatın görüldüğü adanın Sivri Ada ve Kınalıada olduğu tespit edilmiştir. Madencilik bölümdeki analizleri desteklemek gayesiyle İstanbul Adaları'ndaki taş ocakları ile ilgili Osmanlı Arşivleri'ndeki resmî belgeler günümüz Türkçesine çevrilmiştir. Bu çevirilerde adalarda 1890'lı yıllarda Dersaadet Rıhtım Şirketi tarafından İstanbul'daki Eminönü, Galata ve Haydarpaşa rıhtımları başta olmak üzere, birçok liman ve rıhtım yapımında kullanılan taşların adalarda açılan taş ocaklarından temin edildiği tespit edilmiştir. Özellikle Kınalıada ve Sivri Ada'daki taş ocakları işletmeciliği farklı şirketlerin taş çıkarım faaliyetleri 1970'li yıllara kadar devam etmiştir. Açılan taş ocakları sonucunda en yüksek yeri 90 metre olan Sivri Ada 80 metre seviyelerine inmiştir. Sivri Ada'daki taş ocakları faaliyetleri sonucunda adadan ne kadar kaya çıkarıldığını tespit etmek için hacim hesaplaması yapılmıştır. Kentsel gelişim adı altında adalardaki değişimi tespit etmek gayesiyle, Harita Genel Komutanlığı'ndan alınan 1946 ve 1954 ile 2023 yılları arasındaki hava fotoğrafları CBS ortamında çeşitli işlemlere tabi tutularak aradaki değişim ortaya konulmuştur. İstanbul Adaları'ndaki bir diğer antropojenik etki ise kıyılardaki değişimlerdir. Cumhuriyet Dönemi'nde yerleşim olan adaların kıyılarında iskele, rıhtım, çekek yeri, yapay plaj, blokaj, dolgu gibi kıyı yapıları inşa edilmiştir. Bu yapılar hem adaların alanını büyütmüş hem de kıyıların doğal yapısını bozarak kıyı uzunluklarını değiştirmiştir. Bu çalışmada, 9 adet olan İstanbul Adaları'nda, insan eliyle oluşan antropojenik etkenlerin sonucunda oluşmuş olan jeomorfik değişimler tezde ortaya konulmuştur. Sonuçta toplanan çeşitli veriler kullanılıp bunlara arazi gözlemlerimiz de eklenerek, Coğrafi Bilgi Sistemleri'nde farklı haritalar üretilmiş, analizler yapılmış ve yoruma gidilmiştir.
Özet (Çeviri)
The Istanbul Islands (Prince Islands) are 9 islands of various sizes. They are Büyükada (Grand Island), Heybeliada, Burgaz Ada, Kınalıada, Sedef Adası, Kaşık Adası, Sivri Ada, Yassı Ada and Balıkçı Adası and are located in the Northeast region of the Marmara Sea. The Islands are the 39th province of the Governate of Istanbul. Since the Byzantium Empire (395- 1453 AC), the islands were used as settlements and also for the quarry of stones and various mines. From the past to the present, it has been observed that various geomorphological changes have occurred on the islands, mainly due to the topographic changes brought about by the stone and mineral quarries on the islands. This study is conducted in three sections. In the initial section, is the evaluation of the geographical features of the Islands. The second section is the exploration of the geomorphological characteristics of the Islands. In this section, the primary emphasis is placed on the production of geomorphological maps especially related to the location of the settlements on the Islands. The Third section is dedicated to the anthropogenic geomorphological featured of the Islands. Within this section, various maps and analyses are based on a Geographic Information System (GIS) to determine the dimensions of the human-induced effects on the Islands. Under the mining section, a relief analysis is applied to reveal the anthropogenic impacts of the mines. It has been determined that Sivri Ada and Kınalıada are the Islands bearing the most extensive damage. In order to support those analyses in the mining section, official documents from the Ottoman Archives regarding the stone quarries on the Islands have been translated into modern Turkish. These translations revealed that the stones used in the construction of many ports and piers, including Eminönü, Galata and Haydarpasa piers in Istanbul were procured from the stone quarries of the Islands, primarily by the Dersaadet Rıhtım Company in 1980s. Stone quarries on the Islands continued excavations on Kınalıada and Sivri Ada till the 1970s, leading to a significant change in the elevation of Sivri Ada, reducing from around 90 meters to 80 meters. Approximate volume calculations are made to determine the amount of extraction of rock from Sivri Ada due to quarry activities. Within the Urban Development section, changes on the Islands are determined by aerial photographs obtained from the General Directorate of Mapping for the years 1946, 1954, and 2023 in a series of processes within the GIS environment. A further anthropogenic influence on the Istanbul Islands pertains to the transformations along the coastlines. During the Republic period, coastal structures such as piers, quays, slipways, artificial beaches, blockages, and fillings were constructed on the coasts of the Islands. These structures both expanded the area of the Islands and altered the natural structure of the coasts, changing their length. In this study, we present the geomorphic changes resulting from anthropogenic factors on the 9 Istanbul Islands. The various data sets that are collected are used to create different maps, and analysis, and to provide interpretations.
Benzer Tezler
- Yer yüzey sıcaklığının uzaktan algılama verileri ve mekansal istatistik yöntemleri ile analizi: İstanbul örneği
Analysing the land surface temperature by using remote sensing data and spatial statistics techniques: Istanbul case study
HAZAL CİĞERCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FİLİZ BEKTAŞ BALÇIK
- Arazi örtüsü değişimlerinin kentsel ısı adalarına olan etkilerinin zamansal ve mekansal olarak araştırılması
Spatio-temporal analyses of land cover changes and its impacts on urban heat islands
BAHADIR ÇELİK
Doktora
Türkçe
2019
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞİNASİ KAYA
- Kentsel alanlarda oluşan ısı adası etkisinin kentsel tasarım yöntemleri ile azaltılması:aksaray meydanı örneği
Reducing the urban heat island effect by urban design strategies: aksaray square case
BÜŞRA EKİNCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TURGAY KEREM KORAMAZ
- Erdek Körfezi sedimentlerinin jeokimyası
Geochemistry of sediments in Erdek Bay
NURAY BALKIS
Doktora
Türkçe
1997
Kimyaİstanbul ÜniversitesiKimyasal Oşinografi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. M. NAMIK ÇAĞATAY
- İstanbul'da kentsel iklim üzerine antropojenik etkiler: Kent ısı adalarının incelenmesi
Anthropogenic effects heat on urban climate in Istanbul: Investigation of urban heat islands
ÇAĞDAŞ KUŞÇU ŞİMŞEK
Doktora
Türkçe
2013
Şehircilik ve Bölge PlanlamaYıldız Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BETÜL ŞENGEZER