Kentsel biçimin tarihsel kökenleri: İstanbul Suriçi'nde fizik mekânı biçimlendiren nedenler, süreçler ve etkiler
Historical origins of urban form: Causes, processes and effects shaping physical space in Suriçi, İstanbul
- Tez No: 841974
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET RIFAT AKBULUT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Coğrafya, Tarih, Şehircilik ve Bölge Planlama, Geography, History, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehircilik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Şehircilik Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 184
Özet
İnsanoğlunun yerleşik hayata geçtiği dönemden günümüze dek kurulan yerleşimler, insan davranışı ve ihtiyaçları ile bu yerleşimlerin üzerinde bulunduğu mekânın doğal özelliklerinin ilişkisi doğrultusunda gelişmiş ve değişmiştir. İnsan ve doğal mekânın bu ilişkisi, çok çeşitli ve çok katmanlı fizik mekânların doğmasına neden olmuştur. Fizik mekân kurgusuna ait çok katmanlı yapı ile insan ve doğa ile ilişkisinin, morfolojik analizlerle anlaşılabileceği ve/veya ilişkilendirilebileceği mâkûl bir ön kabuldür. Ancak zaman çizgisinde geriye doğru gidildiğinde fizik mekânın geçmişten getirdiği bakiye yani kentin tarihî dokusu ile bu dokuyu biçimlendiren etkilerin ilişkisinin sorgulanması, alışılagelmiş morfolojik analizlerden daha farklı ve daha çeşitli çalışmalar yapma gerekliliğini de beraberinde getirir. Burada sorgulanan; mevcut fizik mekân ile mevcut sosyal ve doğal yapının ilişkisi değil, fizik mekânı biçimlendiren süreçler ve etkilerdir. Tarihsel geçmiş, bir mekânın geçmişi biçimsel olarak bir birikim yaratır mı? Şayet böyle bir birikim varsa, bu birikim nereden ve nasıl okunabilir? Fizik mekânın biçimsel kökenlerinin araştırıldığı bu tez kapsamında bu sorulara cevap aranırken, örnek çalışma alanı olarak seçilen İstanbul Suriçi bölgesinin kentsel geçmişine dair bilgi ve bu bilgiye ulaşmaya yönelik yöntemler üretilmiştir. Suriçi'nin, bir“kent”olarak kurulmasından günümüze kadar geniş bir zaman diliminde çeşitli morfolojik katmanlarda izlediği gelişim ve değişim araştırılmıştır. Yapılan çok katmanlı ve çok parametreli morfolojik analizler sonucunda mevcut fizik mekânı hangi süreçlerin ve hangi etkilerin biçimlendirdiği irdelenmiştir. Aynı zamanda kentin muhtemel biçimsel birikimini okumaya yönelik önerilen yöntemlerin işlerliği ve vaat ettiği olanaklar test edilmiştir. Elde edilen sonuçlara binaen; günümüz fizik mekân kurguları ve bu kurgulara yön veren planlama anlayışı ve yöntemlerinin temel aldığı ilkeler, mekânın tarihsel bakiyesi perspektifinden tartışılabilmiştir. Bir başka deyişle; kentin tarihinin kentin planlanmasında ne açıdan ve ne ölçüde etkisi olduğu, tarihi dokunun günümüz şehircilik uygulamalarına hareket noktası ve ilham kaynağı olma potansiyeli ve/veya gerekliliği irdelenmiştir.
Özet (Çeviri)
The settlements established from the period when human beings settled down to the present day have developed and changed in line with the relation between human behavior and needs and the natural characteristics of the place on which these settlements are located. This relation between man and natural space has led to the emergence of many diverse and multi-layered physical spaces. It is a reasonable presupposition that the multi-layered structure of physical space fiction and its relation with human and nature can be understood and/or associated with morphological analysis. However, when going backwards in time, questioning the relation between the remnant of the physical space from the past, that is, the historical texture of the city and the effects that shape this texture, brings with it the necessity of doing different and more diverse studies than the usual morphological analyzes. Questioned here; It is not the relation between the existing physical space and the existing social and natural structure, but the processes and effects that shape the physical space. Does the historical past, the past of a place, create a formal accumulation? If there is such an accumulation, where and how can this accumulation be read? While seeking answers to these questions within the scope of this thesis, in which the formal origins of physical space are investigated, information about the urban past of the Istanbul Suriçi region, which was chosen as a sample study area, and methods to reach this information were produced. The development and change that Suriçi has followed in various morphological layers over a wide period of time, from its establishment as a“city”to the present, has been investigated. As a result of multi-layered and multi-parameter morphological analyzes, which processes and which effects shaped the existing physical space were examined. At the same time, the functionality and the possibilities of the proposed methods for reading the possible formal accumulation of the city were tested. Based on the results obtained; Today's physical space fictions and the principles on which the planning understanding and methods that guide these fictions are based could be discussed from the perspective of the historical balance of the space. In other words; In what respect and to what extent the history of the city has an impact on the planning of the city, and the potential and/or necessity of the historical texture to be a starting point and a source of inspiration for today's urban planning practices.
Benzer Tezler
- İstanbul Süleymaniye Bölgesi'nin morfolojik değişim sürecinin Kirazlı Mescit Sokak üzerinden incelenmesi
Analysis of the morphological change process of İstanbul Süleymaniye Region via Kirazli Mescit Street
ŞULE ÇOM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ KILIÇ
- Bir kültürel varlık olarak hamamlar ve İstanbul hamamları üzerine haritalama çaışması
Baths as cultural values and mapping on İstanbul baths
MUHAMMET ALİ HEYİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YASEMEN SAY ÖZER
- Mersin ili Akdeniz ilçesi kentsel yenileme alanında yeni yapı tasarımı
New building design in the area of urban renovation in the Mediterranean district of Mersin province
MERVE İZGİ
- The Role of property relations in the evolution of urban space and urban design approaches
Mülkiyet ilişkilerinin kentsel mekan ve kentsel tasarım yaklaşımlarının oluşumundaki etkileri
BAYKAN GÜNAY
- Production of urban form as the reproduction of property relations morphogenesis of Yenişehir-Ankara
Kentsel biçimin üretimi ve mülkiyet ilişkilerinin yeniden üretimi Yenişehir-Ankara'nın biçimsel oluşumu
YENER BAŞ
Doktora
İngilizce
2010
Şehircilik ve Bölge PlanlamaOrta Doğu Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Bölümü
DOÇ. DR. BAYKAN GÜNAY