İzmir-Uşak demiryolu hattı üzerindeki küçük yerleşimlerdeki kültürel mirasın irdelenmesi: Ahmetli, Salihli, Alaşehir, Eşme örnekleri
An evaluation for architectural heritage of small settlements on İzmir-Uşak railway line: Ahmetli, Salihli, Alaşehir, Eşme cases
- Tez No: 842309
- Danışmanlar: PROF. DR. EMEL KAYIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 586
Özet
Batı Anadolu Bölgesi, eski çağlardan beri konumu ve verimli toprakları ile birçok uygarlığın yerleşim alanı olmuştur. Bölgenin liman kenti olan İzmir'in ticaret yolları üzerinde bulunması, zengin artalanlara sahip olması ve artalanında üretilen ürünlerin limandan transferinin sağlanması ticaretin canlanmasında etkin rol oynamıştır. 18. ve 19. yüzyılda Endüstri Devrimi, makineleşmeye geçişte önemli adımların atılmasına, hammadde kaynaklarının sanayi ve ekonomi faaliyetlerinde değerlendirilmesine ve ulaşım alanlarında gelişmelerin yaşanmasına zemin hazırlamıştır. Endüstri Devrimi ile yaşanan gelişmeler 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'na yansımış ve Batı Anadolu Bölgesi'nin ticaret merkezi olan İzmir'den başlamak üzere demiryolu hatları planlanarak bölgenin verimli ürünleri ile zengin kaynaklarına erişimin kolaylaşması planlanmıştır. Batı Anadolu'da ilk demiryolu hattı İzmir-Aydın arasında 1856 yılında inşa edilmiş ve demiryolu inşası İzmir-Kasaba demiryolu hattı ile devam etmiştir. 1866'da yapılmaya başlayan İzmir-Kasaba hattının inşası tamamlanarak imtiyazlarla Alaşehir ile Afyon'a uzatılmasına karar verilmiş ve İzmir ile artalanlarını birbirine bağlayan bir hat durumuna gelmiştir. 19. yüzyılın son çeyreğinde, demiryolu ulaşımı hat üzerindeki küçük ölçekli yerleşimlerden Ahmetli, Salihli, Alaşehir ve Eşme'nin kent merkezlerini ve gelişim yönlerini şekillendirmiş olup yerleşim alanı ile istasyon yerleşkelerinin arasında bağlantı sağlayan cadde ve sokaklar açılmış ve çevresinde mimari yapılar inşa edilmiştir. Cumhuriyet'in ilanı ile yeni bir dönem başlamış olup savaş ve yangın ile tahrip olan yerleşimlerin yeniden imar çalışmaları başlamasıyla kentlere modern bir görünüm kazandırmak Erken Cumhuriyet Dönemi'nin temel yaklaşımlarını oluşturmaktadır. Demiryolu ulaşımının kente erişimiyle açılan önemli arterler, Cumhuriyet Dönemi aksları ile bağlantı kurarak kentsel hareketliliği sağlamaktadır. Hükümet Konağı ve Belediye gibi kamu yapıları, ilkokul ve ortaokul başta olmak üzere eğitim yapıları, Tariş yerleşkeleri, ticaret yapıları ve dönemin mimarisini yansıtan konutların inşası ile benzer yapı tipolojilerinin örnekleri verilmiş olup yapılar kent merkezinin şekillenmesinde etkin rol oynamışlardır. Hat üzerinde konumlanan Ahmetli, Salihli, Alaşehir ve Eşme'de gelişen istasyon bölgelerinin planlama yaklaşımları, kentsel mekân kurgusunun gelişimi ve mimari örneklerin bu bölge çevresinde inşa edilmesi benzerlikler göstermektedir. Tez çalışması kapsamında incelenen çok sayıda ulaşım, kamu, eğitim ve ticaret yapısı ile konut örnekleri yerleşimlerde demiryolunun işletmeye açılmasından (1875 yılı) sonra inşa edilmeye başlanmış olup yapıların çoğunluğu Erken Cumhuriyet Dönemi'ne tarihlenmektedir. 1950'li yıllardan sonra kentleşme ve sanayileşme ile dönüşüm içerisine giren yerleşimlerdeki gelişmelere paralel olarak kentsel ve yapısal ölçekte değişimler yaşanmış ve dönüşümler kültürel mirasın özgün niteliklerinde kayıplara neden olmuştur. Kent hafızasında önemli bir yer tutan bu yapılar dönemin yaşantısını ve mimari yaklaşımlarını yansıtmakta olup yapılan analiz ve envanter çalışmalarıyla bütüncül bir yaklaşım benimsenerek korunması önem teşkil etmektedir.
Özet (Çeviri)
The Western Anatolia has been the settlement area of many civilizations with its location and fertile lands since ancient times. The fact that İzmir, the port city of the region, is located on trade routes, has rich backlands and the transfer of the products produced in the backlands from the port has played an active role in the revival of trade. In the 18th and 19th centuries, the Industrial Revolution paved the way for important steps in the transition to mechanization, the utilization of raw material resources in industrial and economic activities, and developments in transportation. The developments of the Industrial Revolution were reflected in the Ottoman Empire in the 19th century and railway lines were planned to start from İzmir, the trade center of Western Anatolia, to facilitate access to the region's productive products and rich resources. The first railway line in Western Anatolia was built between İzmir and Aydın in 1856 and the construction of the railway continued with the İzmir-Kasaba railway line. The construction of the İzmir-Kasaba line, which started in 1866, was completed and it was decided to extend it to Alaşehir and Afyon with concessions and it became a line connecting İzmir and its suburbs. In the last quarter of the 19th century, railway transportation shaped the urban centers and development directions of Ahmetli, Salihli, Alaşehir and Eşme, which were small-scale settlements on the line, and streets and avenues connecting the settlements with the station compounds were opened and architectural structures were built around them. With the proclamation of the Republic, a new era began, and the reconstruction of settlements destroyed by war and fire, and giving cities a modern appearance constitute the main approaches of the Early Republican Period. The important arteries opened with the access of railway transportation to the city provide urban mobility by connecting with the axes of the Republican Period. Examples of similar building typologies were given with the construction of public buildings such as the Government Office and the Municipality, educational buildings, especially primary and secondary schools, Tariş settlements, commercial buildings and residences reflecting the architecture of the period, and the buildings played an active role in shaping the city center. The planning approaches of the station areas developed in Ahmetli, Salihli, Alaşehir and Eşme, where the railway passes, the development of urban space and the construction of architectural heritage around this region are similar. Many of the transportation, public, educational, commercial and residential buildings examined within the scope of this thesis were started to be constructed in the settlements after the opening of the railway (1875) and the majority of the buildings date to the Early Republican Period. In parallel with the developments in the settlements that have been transformed by urbanization and industrialization after the 1950s, urban and structural changes have been experienced and transformations have caused losses in the original qualities of cultural heritage. These buildings, which have an important place in the memory of the settlements, reflect the life and architectural approaches of the period and it is important to protect them by adopting a holistic approach through analysis and inventory studies.
Benzer Tezler
- Bir demiryolu projesi yarmasında şev stabilite değerlendirilmesi ve güçlendirme uygulaması
Slope stability assessment and reinforcement implementation in a railway cut slope
BUĞRAHAN AÇIKGÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İnşaat MühendisliğiGazi Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİHAT SİNAN IŞIK
- 1920-1960 arası dönemde planlanan çok katmanlı Batı Anadolu yerleşimlerinin modern mimarlık mirası değerlerinin korunması
Conservation of modern architectural heritage values of multi-layered Western Anatolian settlements planned between 1920-1960
ZEREN ÖNSEL ATALA
Doktora
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SAKİNE YILDIZ SALMAN
- Türk istiklal Harbi'nde 5. Süvari Kolordusu
5th Cavalry Corps in Turkish War of Independence
ÇAĞLAR ÖNGEL
- Uşak şehrinin sanayi coğrafyası
Industrial geography of Uşak city
GÜLDEREN TURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
CoğrafyaAfyon Kocatepe ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. LÜTFİ ÖZAV