Pamukta (Gossypium hirsutum L.) yüksek sıcaklığa toleransın kalıtımı üzerine bir araştırma
Determination of heritability of high temperature resistance in cotton (Gossypium hirsutum L.)
- Tez No: 842518
- Danışmanlar: PROF. DR. AYDIN ÜNAY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Yüksek sıcaklık stresi, silkme oranı, gen etkileri, uyuşma yetenekleri, heterotik etkiler, Heat stress, shedding rate, gene action, ability effects, heterotic patterns
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 124
Özet
Amaç: Pamukta yüksek sıcaklık stresinin genotipler üzerine etkisini belirlemek, stres altında incelenen özellikler yönünden kalıtımın belirlenmesi, uygun anaç ve ümitvar melezlerin saptanması amaçlanmıştır. Materyal ve Yöntem: Çalışmada, 4 ana ve 5 baba olarak kullanılan anaçların line x tester uyarınca melezlenmesi sonucu oluşan 20 melez popülasyon ve anaçları materyal olarak kullanılmıştır. Deneme yüksek sıcaklık stresi ve kontrol olmak üzere 4 tekerrürlü Tesadüf Blokları Deneme Deseninde yürütülmüştür. Yüksek sıcaklık stresi %50 çiçeklenme döneminde plastik tünel aracılığı ile tarla koşullarında oluşturulmuştur. Bulgular: Tek bitki kütlü pamuk verimi, koza sayısı, koza ağırlığı, silkme oranı, çırçır randımanı, yüz tohum ağırlığı, lif inceliği, kanopi sıcaklığı ve SPAD değerleri üzerine yüksek sıcaklığın etkisinin önemli olduğu saptanmıştır. Yüksek sıcaklık stresi altında incelenen tüm özellikler için genotipik farklılıkların önemli olduğu ve koza açma gün sayısı, bitki boyu ve yüz tohum ağırlığı için eklemeli; verim ve lif kalite özellikleri için eklemeli olmayan gen etkilerinin daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Silkme oranı yönünden olumsuz yönde buna karşın koza ağırlığı ve tek bitki kütlü pamuk verimi yönünden genellikle olumlu yönde heterosis ve heterobeltiosis değerleri bulunuştur. Sonuç: Yüksek sıcaklık stresi altında verim ve lif kalite özellikleri yönünden yürütülecek ıslah çalışmalarında tek bitki seleksiyonunun F5-F6 generasyonlarına ertelenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. May-455 ve FH-142 genotiplerinin en uygun anaçlar; May 455 × AGC-375, Gloria × FH-142, May-455 × FH-142 ve Fiona × FH-142 melez kombinasyonlarının ise ileri ıslah çalışmalarında kullanılabilecek ümitvar genotipler olduğu belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Objective: It was aimed to determine the effect of heat stress on genotypes, to estimate the heritability for traits studied, to determine suitable parents and promising hybrids under heat stress. Material and Methods: Twenty hybrid populations, obtained by crossing the parents of 4 lines and 5 testers according to line x tester, and their parents were used as material in the study. The experiment was carried out in Randomized Complete Block Design with 4 replications as heat stress and control. Heat stress was created via a plastic tunnel during 50% flowering period under field conditions. Results: Heat stress significantly affected the seed cotton yield per plant, boll number, boll weight, boll shedding rate, ginning out-turn, 100-seed weight, fibre fineness, canopy temperature and SPAD values. Genotypic differences were significant for all traits studied under heat stress, and additive gene effects were higher for boll opening days, plant height and 100-seed weight, whereas non-additive gene effects were higher for yield and fibre quality traits. Heterosis and heterobeltiosis values were generally positive for boll weight and seed cotton yield per plant, but negative for boll shedding rate. Conclusion: It was concluded that single plant selection for yield and fibre quality traits should be postponed to F5-F6 generations in breeding studies under heat stress. May-455 and FH-142 genotypes were the most suitable parents, and May 455 × AGC-375, Gloria × FH-142, May-455 × FH-142 and Fiona × FH-142 hybrid combinations were promising genotypes that can be used in further breeding studies.
Benzer Tezler
- Bazı melez pamuk (Gossypium hirsutum L.) populasyonlarında polen canlılığı ve özellikler arası ilişkilerin saptanması
The detection of the pollen viability and correlations among characters in hybrid cotton (Gossypium hirsutum L.) populations
MEDİHA PALABIYIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
ZiraatAydın Adnan Menderes ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYDIN ÜNAY
- Pamukta (Gossypium hirsutum L.) su stresi koşullarında verim, verim unsurları, kalite ve kuraklığa dayanıklılık özelliklerinin kalıtımı
Inheritance of yield, yield components, quality and drought resistance characteristics of cotton (Gossypium hirsutum L.) under water stress conditions
HASAN DOĞAN
Doktora
Türkçe
2023
ZiraatAydın Adnan Menderes ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ALİ KAYNAK
- Pamukta (Gossypium hirsutum L.) yüksek sıcaklık stresine toleranslık/dayanıklılık ile ilişkili DNA markörlerinin belirlenmesi
Determination of DNA markers associated with tolerance/resistance to high temperature stress in cotton (Gossypium hirsutum L.)
YUSUF GÜZEL DEMİRAY
Doktora
Türkçe
2024
ZiraatDicle ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. REMZİ EKİNCİ
DOÇ. DR. ADEM BARDAK
- Pamukta (Gossypium hirsutum L.) bitki sıklığının verim,lif kalite kriterleri ve fizyolojik parametrelere etkisi
The effect of plant spacing on yield, fiber quality and some physiological parameters in cotton
ROJDA ALTUNDAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZiraatSiirt ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE KARADEMİR
- Pamukta (Gossypıum spp.) kuraklık ve sıcaklık stresinin bazı agronomik, fizyolojik ve biyokimyasal özelliklere etkisinin incelenmesi
Determination of the effects of drought and high temperature stresses on some agronomical, physiological and biochemical characteristics of cotton (Gossypium spp.)
GÜLDEN DENİZ ATASOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
ZiraatEge ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MİTHAT NURİ GEVREK