Maniheizm inancının Uygur siyasi ve sosyal yaşamına etkisi
The effect of Manichaeism on Uyghur's social and political life
- Tez No: 846071
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SEMA ORSOY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Tarih, Religion, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 115
Özet
Göktürk İmparatorluğu hakimiyetinde yaşayan Uygurlar 744 yılında Göktürk İmparatorluğu'nu Basmıl ve Karluk boylarıyla birlikte yıkarak onların mirası üzerine güçlü bir imparatorluk kurmuşlardır. Kadim Türk dini inancı olan Gök Tengri dinine mensup Uygurlar, Bögü Kağan'ın 762 yılında bir isyanı bastırmak amacıyla Çin'e yaptığı Loyang Seferi sırasında Soğdlu Mani rahipleri vesilesiyle tanıştığı Maniheizm inancını benimsemişlerdir. Onlar, Çin etkisinde kalmış Mani öğretisini ve Horasan merkezli Dinaveriyye mezhebini almışlardır. Uygurların, İran ve Mezopotamya coğrafyasında ortaya çıkmış gnostik, düalist ve senkretik bir inanç olan Maniheizm'i kabulü pek çok araştırmacının ilgisini çeken bir konu olmuştur. Bu olay Türk inanç tarihinde kendisine önemli bir yer edinmiştir. Bu çalışma, Uygurların inanç tarihinde Maniheizm'in yerini saptamayı ve bu inancın onların siyasi ve sosyal açıdan yaşam biçimlerini nasıl etkilediği sorusuna cevap bulmayı hedeflemektedir. Öncelikle kısa Uygur Kağanlığı tarihi, ardından Maniheizm'in kurucusu ve peygamberi Mani ve öğretisi konu edinilmiştir. Uygurların etimolojisi, kökeni, sınırları, Uygur Devleti'nin kuruluşu, yükselişi ve çöküşü ilk bölümde kısaca ele alınmıştır. Ardından dinin kurucusu Mani'nin hayatı, yazdığı kitaplar, Maniheizm'in kuruluş süreci ve Mani öğretisi anlatılmıştır. Son olarak Mani öğretisi ile Uygurların tanışmasından ve Maniheizm'i benimsemelerinden bahsedilip, bu inancın onların siyasi ve sosyal yaşamlarında ne gibi etkilerde bulunduğu incelenmeye gayret edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Uyghurs, who lived under the rule of the Göktürk Empire, destroyed the Göktürk Empire together with the Basmıl and Karluk tribes in 744 and established a strong empire on their legacy. Uyghurs, who belong to the ancient Turkish religious belief, Gök Tengri, adopted the Manichaean belief, which they met through the Sogdian Mani priests during the Loyang Expedition of Bögü Kağan to China in 762 to suppress a rebellion. They took the Chinese-influenced Mani teaching and the Khorasan-based Dinaveriyye sect. Uighurs' acceptance of Manichaeism, a gnostic, dualist, and syncretic belief that emerged in Iran and Mesopotamia, has been a subject that has attracted the attention of many researchers. This event has an important place in the history of the Turkish belief systems. This study aims to determine the place of Manichaeism in the belief history of the Uighurs and to find an answer to the question of how this belief affects their political and social lifestyles. First of all, the brief history of the Uyghur Khaganate, then Mani, the founder and prophet of Manichaeism, and his teachings are discussed. The etymology, origin, borders of the Uyghur Empire, and the establishment, rise, and collapse of the Uyghur State are briefly addressed. Second, the life of Mani, the founder of the religion, the books he wrote, the establishment process of Manichaeism, and the teaching of Mani are explained. Finally, the meeting of the Uyghurs with the Mani teachings and their adoption of Manichaeism is mentioned, and the effects of this belief on their political and social lives are examined.
Benzer Tezler
- Ötüken Uygur Kağanlığı'nda devlet teşkilatı (744-840)
State organization in the Orkhon (Ötükän) Uighur Qaghanate (744-840)
AHMET GÖKHAN ERTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
TarihÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAYRETTİN İHSAN ERKOÇ
- Saz üslubu formsal diyalektiğinin çağdaş anlayıştaki sentezine dönük bir yöntem araştırması
A method research on mudern understanding synthesis of forest styles dialect relation between forms
BELGİN PEKPELVAN
Sanatta Yeterlik
Türkçe
1998
El SanatlarıDokuz Eylül ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. YAVUZ SEÇKİN
- Karahanlı Türkçesinin inançla ilgili söz varlığı
Karakhanid Turkish faith-related vocabulary
ESRA KAAN ÇELİKTEN
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA ÖZKAN
- Uygur Türklerinin dini inanışları
Religious beliefs of the Uyghur Turks
BUMAİRİMU ABUDUKELİMU
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. MUSTAFA ERDEM
- Belief terms in the texts of the ancient Turkish language period
Eski Türk dili dönemi metinlerinde inanç terimleri
SANİYE YAĞCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAN ÖZGÜR