Afyonkarahisar ili yöresel yemeklerinin beş farklı besin ögesi örüntü profili ile değerlendirilmesi
Afyonkarahisar province regional dishes: Evaluation with five different nutrient profiling systems
- Tez No: 847461
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE ÜNLÜ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Beslenme ve Diyetetik, Nutrition and Dietetics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hasan Kalyoncu Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 141
Özet
Besin ögesi örüntü profilleri, besinleri besin ögesi içeriğine göre değerlendiren bir sistem olup yiyecek ve içeceklere, menülere veya günlük besleme düzenine uygulanabilmektedir. Yöresel mutfakların genellikle gastronomi boyutuyla değerlendirildiği bilinmekte, mutfakların beslenme ve sağlık üzerindeki etkilerini değerlendirmenin de önemli olduğu düşünülmektedir. Çalışma, Afyonkarahisar ili yöresel yemeklerinin beş farklı besin ögesi örüntü profili ile değerlendirmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada kullanılan besin ögesi örüntü profili modelleri; NRF9.3, FSA-Ofcom WXY, SAIN-LIM, Nutri-Score ve Choices Programı'dır. Çalışmada, tarifeler 7 gruba ayrılmış ve 52 yöresel tarife değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda; NRF9.3 profil puanı ortalamalarına göre en yüksek puanı salatalar, en düşük puanı çorba almıştır. FSA-Ofcom WXY puanlarına göre yöresel yemeklerin %36,54'ü daha az sağlıklı, %63,46'sı daha sağlıklı olarak tanımlanmıştır. SAIN-LIM profiline göre, Sınıf 1 tüketilmesi önerilen, Sınıf 4 sınırlı tüketilmesi önerilen olmak üzere, yöresel yemeklerin %17,31'i Sınıf 1, %30,77'si Sınıf 2, %13,46'sı Sınıf 3 ve %38,46'sı Sınıf 4 olarak tanımlanmıştır. Nutri-Score profiline göre, A harfi en yüksek kalite, E harfi en düşük kalite olmak üzere, yöresel yemeklerin %26,92'si A harfi, %25'i B harfi, %28,85'i C harfi, %19,23'ü D harfi olarak tanımlanmıştır. E kategorisine ait herhangi bir tarife bulunmamıştır. Choices programı kriterlerine göre yöresel yemeklerin %3,85'i uygun, %96,15'i uygun olmayan olarak tanımlanmıştır. Bazı modellerin rank skorları arasında yüksek düzeyde, pozitif yönlü korelasyon saptanmıştır. Sonuç olarak, Afyonkarahisar ili yöresel yemeklerinin porsiyon ölçüsü, doymuş yağ asidi, sodyum ve eklenmiş şeker içeriği açısından değerlendirilmesinin yararlı olacağı düşünülmektedir. Çalışma bulguları doğrultusunda ilgili otoriteler tarafından planlamalar yapılması, besin ögesi örüntü profillerinin toplum sağlığında beslenmeyi destekleyici olarak aktif kullanımı önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
Nutrient profiling is a system which evaluates foods according to their nutrient content and it can be applied to foods and beverages, menus or daily dietary patterns. It is known that local cuisines are generally evaluated in terms of gastronomy, however, it is thought that it is also important to evaluate the effects of cuisines on nutrition and health. This study was conducted to evaluate the local dishes of Afyonkarahisar province with five different nutrient profiling models. The models used in the study were NRF9.3, FSA-Ofcom WXY, SAIN-LIM, Nutri-Score and Choices Program. Within the scope of the study, the recipes were divided into 7 groups and 52 regional recipes were evaluated. As a result of the study; according to the average NRF9.3 profile score, salads received the highest score and the soup received the lowest score. According to FSA-Ofcom WXY scores, 36.54% of local dishes were defined as less healthy and 63.46% as healthier. According to the SAIN-LIM profile, 17.31% of local dishes were defined as Class 1, 30.77% as Class 2, 13.46% as Class 3 and 38.46% as Class 4, with Class 1 being recommended for consumption and Class 4 being recommended for limited consumption. According to the Nutri-Score profile, 26.92% of the local dishes were identified as Class A, 25% as Class B, 28.85% as Class C and 19.23% as Class D, with Class A being the highest quality and Class E being the lowest quality. No recipes belonging to category E were found. According to the Choices program criteria, 3,85% of the local dishes were defined as suitable and 96.15% as unsuitable. There was a strong and positive correlation between the rank scores of some models. In conclusion, it is thought that it would be useful to evaluate the local dishes of Afyonkarahisar province in terms of portion size, saturated fatty acids, sodium and added sugar content. In line with the findings of the study, it is recommended that authorities should make adjustments and nutrient profiling should be actively used as a supportive tool for nutrition in public health.
Benzer Tezler
- Afyonkarahisar ili antikacılarında bulunan hesap işi işlemeli ürünler üzerine bir araştırma
A research on hesap i̇şi̇ which are located in antique shops of Afyonkarahi̇sar
FİLİZ ERTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
El SanatlarıGazi ÜniversitesiEl Sanatları Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA YETİM
- Gastronomi turizmi kapsamında Antakya sokak lezzetleri ve sokak lezzetlerine ilişkin paydaş görüşleri
Stakeholder opinions on Antakya street flavors and street flavors within the scope of gastronomy tourism
NAFİZ YURTMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Gastronomi ve Mutfak Sanatlarıİskenderun Teknik ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği ve Otelcilik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SAİT DOĞAN
- Afyonkarahisar ili Çay ilçesinin mikrotoponimleri ve dil incelemesi
The microtoponyms and the languange study of Çay town, Afyonkarahisar province
FADİME ERKOL
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıAfyon Kocatepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET AKÇATAŞ
YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM ŞAHİN
- Afyonkarahisar ili, Sinanpaşa ilçesinde bulunan işlemeli el dokumaları ve yeni tasarımlar
Embroidered hand-wovens of Afyonkarahisar province Sinanpaşa district and new designs
SULTAN GÜRBÜZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
El SanatlarıGazi ÜniversitesiEl Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ H. SERPİL ORTAÇ
- Afyonkarahisar ili'nde IPARD kapsamında kurulan süt sığırcılığı işletmelerinin teknik ve ekonomik performansı
Technical and economic performance of dairy cattle enterprises established within the scope of ipard in Afyonkarahisar province
SÜLEYMAN KARAKUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Veteriner HekimliğiAfyon Kocatepe ÜniversitesiHayvan Sağlığı Ekonomisi ve İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN ÇİÇEK