Akran zorba ve mağdurlarında anksiyete duyarlılığı ve psikolojik yardım ihtiyacı arasında psikolojik dayanıklılığın aracı ve yordayıcı rolünün incelenmesi
Investigation of the intermediary and predictive role of psychological resilience between anxiety sensitivity and the need for psychological help in peer bullies and their victims
- Tez No: 847581
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL SEÇER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Akran zorbalığı, zorba, mağdur, anksiyete duyarlılığı, psikolojik yardım ihtiyacı, psikolojik dayanıklılık, Peer bullying, bully, victim, anxiety sensitivity, need for psychological help, psychological resilience
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 241
Özet
Amaç: Bu araştırma kapsamında lise öğrencilerinde akran zorba ve mağdurlarında anksiyete duyarlılığı, psikolojik yardım ihtiyacı ve psikolojik dayanıklılık arasındaki doğrudan ve dolaylı ilişkilerin ve aracılık ilişkilerinin incelenmesi üzerine bir modelin test edilmesi ve model testi sonucu ulaşılan bulguları nitel bulguların nasıl açıkladığının incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem:Araştırmada karma yöntem araştırma desenlerinden açıklayıcı sıralı desen kullanılmıştır. Bu kapsamda ilk olarak nicel aşamada zorba ve mağdurlarda anksiyete duyarlılığı ile psikolojik yardım ihtiyacı arasında psikolojik dayanıklılığın aracılık ilişkisini incelemek üzerine kurgulanan model test edilmiş, sonraki aşamada nicel bulguları görüşmeler sonucu elde edilen nitel bulguların nasıl açıkladığı incelenmiştir. Veri toplama sürecinde Ergen Akran İlişkileri Ölçeği Zorba ve Mağdur Formu, Anksiyete Duyarlılığı Ölçeği, Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği, Psikolojik Yardım İhtiyacı Belirleme Ölçeği ve Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcı grubunu Erzurum ili merkez ileçelerinde lise öğrenimine devam eden öğrenciler oluşturmuştur. Bu bağlamda iç içe örnekleme yöntemiyle ulaşılan 682 öğrenciyle çalışmanın nicel aşamasındaki model test edilmiş, aynı örneklem grubundan 22 öğrenciyle de nitel aşamadaki görüşmeler yürütülmüştür. Araştırmanın nicel aşamasında yapısal eşitlik modeli (YEM) analizi, nitel aşamasında ise betimsel ve içerik analizi yapılmıştır. Bulgular: Araştırmanın nicel aşamasında; alanyazındaki araştırmalardan ve kuramsal bilgilerden hareketle akran zorba ve mağdurlarında anksiyete duyarlılığı, psikolojik yardım ihtiyacı ve psikolojik dayanıklılık arasındaki doğrudan ve dolaylı ilişkilerin ve aracılık ilişkilerinin incelenmesi üzerine kurgulanan modelin test edilmesi amaçlanmıştır. Yapılan YEM analizleri sonucunda anksiyete duyarlılığı ile psikolojik yardım ihtiyacı arasındaki ilişkide psikolojik dayanıklılığın aracı etkisinin olduğu ve modelin doğrulandığı sonucuna ulaşılmıştır. Model testi sonucu ulaşılan bulguları nitel aşamadaki görüşmelerden elde edilen bulguların da açıklamakta olduğu görülmüştür. Nicel ve nitel bulguların karma yöntem araştırma prosedürlerine göre bütünleştirilmesi sonucunda iki bulgunun da örtüştüğü sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç: Araştırma sonucunda zorba ve mağdurlarda anksiyete duyarlılığı ve psikolojik yardım ihtiyacı arasındaki ilişkide psikolojik dayanıklılığın aracı rolü hem zorba hem de mağdur grupta doğrulanmış ve nitel bulguların da bu sonuçla örtüştüğü belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Purpose: Within the scope of this research, it was aimed to test a model on the examination of direct and indirect relationships and mediation relationships between anxiety sensitivity, need for psychological help and psychological resilience in peer bullies and their victims, and to examine how qualitative findings explain the findings obtained as a result of the model test. Method: In the research, explanatory sequential design, one of the mixed method research designs, was used. In this context, firstly, the model, which was designed to examine the mediation relationship of psychological resilience between anxiety sensitivity in bullies and victims and the need for psychological help, was tested at the quantitative stage, and in the next stage, it was examined how the qualitative findings were obtained as a result of the interviews explained the quantitative findings. During the data collection process, Adolescent Peer Relationship Scale Bully and Victim Form, Anxiety Sensitivity Scale, Psychological Resilience Scale, Need for Psychological Assistance Scale and Semi-Structured Interview Form were used. The participant group of the research consisted of students who continue their high school education in the central districts of Erzurum province. In this context, the model in the quantitative phase of the study was tested with 682 students reached by nested sampling method, and qualitative interviews were conducted with 22 students from the same sample group. Structural equation model (SEM) analysis was carried out in the quantitative phase of the research, and descriptive and content analysis was performed in the qualitative phase. Findings: In the quantitative phase of the research; Based on the researches and theoretical knowledge in the literature, it is aimed to test the model, which is based on examining the direct and indirect relationships and mediation relationships between anxiety sensitivity, need for psychological help and psychological resilience in peer bullies and their victims. As a result of the SEM analysis, it was concluded that psychological resilience had a mediating effect on the relationship between anxiety sensitivity and the need for psychological help and the model was confirmed. It has been seen that the findings obtained from the interviews at the qualitative stage also explain the findings obtained as a result of the model test. As a result of integrating quantitative and qualitative findings according to mixed method research procedures, it was concluded that both findings overlap. Result: As a result of the research, the mediating role of psychological resilience in the relationship between anxiety sensitivity and the need for psychological help in bullies and victims was confirmed in both the bully and the victim group, and it was determined that the qualitative findings matched with this result.
Benzer Tezler
- Ortaokullarda akran zorbalığının yaygınlığı ve zorba-mağdurların depresyon ve anksiyete düzeylerinin incelenmesi
Examining the prevalence of the peer bullying and levels of depression and anxiety of the bully-victims in the secondary schools
KASIM KARACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL SEÇER
- Zorba ve mağdur olan ortaokul öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıklarının incelenmesi
Examining the resilience of middle school children peer bully and victims
BESRA GÜNDÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İSMAİL AY
- Student and school level factors in victimization of middle school students: An ecological perspective
Ortaokul öğrencilerinin mağduriyetini etkileyen öğrenci ve okul düzeyi faktörleri: Ekolojik bir bakış
GÖKHAN ATİK
Doktora
İngilizce
2013
Eğitim ve ÖğretimOrta Doğu Teknik ÜniversitesiEğitim Bilimleri Bölümü
DOÇ. DR. OYA GÜNERİ
- Liselerde akran zorbalığının yaygınlığı ve mağdurların sosyal kaygı düzeylerinin incelenmesi
The prevalence of peer bullying in high schools and the investigation of the social anxiety levels of victims
HÜLYA TANAS TELCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET KÖK
- Lise öğrencilerinin kullandıkları zorbalıkla başa çıkma stratejileri ile kişisel uyum düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
An investigation on the relationship between strategies to cope with bullying used by high school students and their personal adaptation levels
ESMA ADIGÜZEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET KÖK