Türk Amerikan eğitim ve kültür ilişkileri (1945-1960)
Turkish American educational and cultural relations (1945-1960)
- Tez No: 848003
- Danışmanlar: PROF. DR. NURİ KARAKAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk İnkılap Tarihi, History of Turkish Revolution
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 370
Özet
19. yüzyıl, Osmanlı Devleti ile Amerika Birleşik Devletleri arasında ilişkilerin ilk etapta ticari düzlemde başladığı dönemdir. Gemileri ve misyonerleri ile Atlantik Okyanusu'nu aşarak Akdeniz'e gelen Amerika, Osmanlı coğrafyasında“en ziyade müsaadeye mazhar”bir millet olma ayrıcalığını, 1830 Antlaşması ile elde etmiştir. Bu ayrıcalığı her alanda kullanarak Osmanlı coğrafyasında bulunan azınlıklar üzerinden dini ve siyasi etki alanları üretmeye çalışmıştır. Yüzyıllık bir sürecin sonucunda Osmanlı Devleti hakimiyetindeki topraklarda yüzlerce Protestan misyoner kolejinde on binlerce öğrenci Amerika'nın etki alanına dahil edilmiştir. Bu süreç I. Dünya Savaşı'nın ilanı ile inkıtaa uğramıştır. Gazi Mustafa Kemal önderliğinde kurulan Türkiye Cumhuriyeti döneminde ise Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile Amerikan Kolejleri dahil azınlık okulları kontrol altına alınmıştır. II. Dünya Savaşı'na kadar Türk-Amerikan ilişkilerinin yoğun olmadığı bir döneme şahit olunmuştur. Ancak bu savaş sonrası ortaya çıkan iki kutuplu soğuk savaş dönemi, Türkiye'nin Amerikan öncülüğündeki Batı Bloğuna dahil olma hedefine yönelik politikalar ürettiği bir dönem olmuştur. Ancak 1962 Küba Füze Krizi ile başlayan ve sonrasında 1964 Johnson Mektubu ile devam eden süreç, Amerikan dış siyasetini destekleyen politikaların ciddi anlamda gözden geçirilmesine sebep olmuştur. Çalışmamızın da dönemini kapsayan 1945-1960 döneminde Türkiye'de üretilen iç ve dış politik argümanlar, Türkiye'nin“Küçük Amerika”olma hayalini destekler mahiyetteydi. Bu dönemde askeri alanda başlayan Amerikan dış yardımları, Türkiye'nin dönüşümünü de başlatmıştır. İlk etapta askeri alanda başlayan bu dönüşüm farklı uygulamalarla eğitim ve kültür alanlarını da etkilemeye başlamıştır. Amerikan hayat tarzının sinema, müzik, mimari yapılar, oteller, dergiler gibi alanlar üzerinden Türk eğitim ve kültür hayatına etki ettiği görülmekteydi. 1946 Missouri Zırhlısının gelişi sırasında Türk kamuoyunda oluşan heyecan ve sevinç, 1960'lı yıllardan sonra yerini önce tereddüt sonra öfkeye bırakmıştır. II. Dünya Savaşı sonrası oluşan tabloda Amerika'nın hem Türk dış politikasında hem de iç politikasında etkin bir rol oynadığı görülmektedir. Türkiye'nin bulunduğu coğrafi konumu, Rusya'dan gelen tehditler karşısında o dönemde Amerika merkezli bir güvenlik şemsiyesi altına olmayı gerektirmişti. Bu şemsiyenin altında bulunma çabası, Türk eğitim ve kültür hayatının da Amerikan modelinden etkilenmesini beraberinde getirmişti. Türkiye'nin o dönemde kendini tehditkâr Rusya'ya karşı tek başına savunamaz durumda olması, Türk-Amerikan eğitim ve kültür ilişkilerinde sürekli domine eden tarafın Amerika olmasına yol açmıştır. Türkiye o dönemde Amerika'nın her alanda desteğini almak için yoğun bir çaba içerisine girmişti. Dolayısıyla eğitim ve kültür alanlarında da Amerikan modelli çalışmalar gözle görülür hale gelmişti. Amerikalı uzmanların raporları ile karşılıklı ilişkilerde domine edilen bir Türkiye'nin, o dönemin şartları içerisinde değerlendirilmesi daha sağlıklı olacaktır.
Özet (Çeviri)
The 19th century is the period when the relations between the Ottoman Empire and the United States of America began on the commercial plane in the first place. America, which came to the Mediterranean by crossing the Atlantic Ocean with its ships and missionaries, obtained the privilege of being a nation that was 'the most favored' in the Ottoman geography with the 1830 Treaty. By using this privilege in every field, America tried to produce religious and political spheres of influence over the minorities in the Ottoman geography. As a result of a century-long process, tens of thousands of students in hundreds of Protestant missionary colleges in the lands of the Ottoman Empire were included in the sphere of influence of the United States. This process was interrupted by the declaration of the First World War. In the period of the Republic of Turkey, which was established under the leadership of Gazi Mustafa Kemal Pasha, minority schools, including American Colleges, were taken under control with the Law of Unification of Education. Until the World War II, we witnessed a period when Turkish-American relations were not intense. However, that process which started with the 1962 Cuban Missile Crisis and continued with the 1964 Johnson Letter, caused the policies supporting American foreign policy to be seriously reviewed. The domestic and foreign political arguments produced in Turkey in the 1945-1960 period, which also covers the period of our study, supported Turkey's dream of becoming 'Little America'. American foreign aid, which started in the military field in this period, also started the transformation of Turkey. This transformation, which started in the military field in the first place, has also started to affect the fields of education and culture with different applications. The American lifestyle influenced Turkish education and cultural life through areas such as cinema, music, architectural structures, hotels, and magazines. The excitement and joy that arose in Türkiye during the arrival of the 1946 Missouri Battleship gave way to hesitation and then anger after the 1960s. In the post-World War II picture, it is seen that America played an active role in both Turkish foreign policy and domestic policy. Turkey's geographical location required it to be under an American-based security umbrella at that time in the face of threats from Russia. The effort to be under this umbrella brought the Turkish education and cultural life to be influenced by the American model. The fact that Turkey was unable to defend itself against the threatening Russia at that time led to America being the dominating side in Turkish-American education and cultural relations. At that time, Turkey made an intense effort to get the support of America in every field. Therefore, the American model in the fields of education and culture became visible. A Turkey dominated in mutual relations by the reports of American experts should be evaluated within the conditions of that period.
Benzer Tezler
- 1945-1960 yıllarında Türkiye'de Amerika imgesi (Amerikalılaşan Türkiye)
American image in Turkey between 1945-1960 (Americanized Turkey)
KÜRŞAT KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
SosyolojiKilis 7 Aralık ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MERAL KUZGUN
- Türk Amerikan ilişkileri ve Türkiye'de eğitime Amerikan etkisi (1945-1965)
Turkish-American relations and the American influence on education in Turkey (1945-1965)
ÖMER AĞIR
- Türk-Amerikan ilişkileri ve basındaki yansımaları (1945-1952)
Turkish-American relations and its reflcetions in the press (1945-1952)
NAZMİYE ÇİĞDEM AVCI KANAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Türk İnkılap Tarihiİstanbul ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. AYNUR SOYDAN ERDEMİR
- 1914-1945 yılları arası Türk-Amerikan ilişkileri
Turkish-American relationships between the years 1914-1945
MERAL HALİFEOĞLU
- İkinci Dünya Savaşı sonrasında gerginleşen Türkiye-Sovyetler Birliği ilişkilerinin Türk kamuoyundaki tepkileri (1945-1952)
The reactions of the public opinion's of Turkish people because of the tension between soviet union and Turkey after the Second World War (1945-1952)
SÜLEYMAN ÜNLÜSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk İnkılap Tarihiİstanbul ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SABAHATTİN ÖZEL