Halil Fevzi Efendi'nin el-Hâşiyetü'l-Cedîde adlı eseri
Halil Fevzi Efendi life works and analysis of his work 'el-Hâşiyetü'l-Cedîde Alâ Şerh-i Îsâmi'l-Ferîde
- Tez No: 848524
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN SOYUPEK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Linguistics, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belâgat, istiâre, Filibeli Halil Fevzi, el-Hâşiyetü'l-cedîde, İsâmuddîn İsferâyînî, Ebu'l-Kâsım Semerkandî, Rhetoric, Istiarah, Filibeli Khalil Favzi (from Plovdiv), al-Hashiyah al-Jadida, Isamaddin Isfarayini, Abu al-Kasim Al-Samarkandi
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 340
Özet
Bu çalışmada Filibeli Halil Fevzi Efendi (ö. 1300/1883)'nin el-Hâşiyetü'l-cedîde 'alâ Şerhi 'İsâmi'l-ferîde isimli eseri incelenmektedir. Eserin konusu istiâredir. el-Hâşiyetü'l-cedîde, İsâmuddîn el-İsferâyînî (ö. 945/1538)'ye ait Şerhu Ferâ'idi'l-fevâʾid li-tahkîki me'âni'l-isti'ârât üzerine yapılmıştır. Söz konusu bu şerh Ebu'l-Kâsım es-Semerkandî (ö. 888/1483)'nin er-Risâletü'l-ferîde üzerine telif edilmiştir. Çalışma; bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Girişte araştırmanın konusu ve önemi, nedeni ve amacı, kapsam ve yöntemi, kaynak değerlendirmesi ve karşılaşılan güçlükler ile haşiye ve belagat konularında bilgiler verildi. Birinci bölümde temel eser er-Risâletü'l-ferîde'nin müellifi es-Semerkandî ile bunun şerhini yapan el-İsferâyînî'nin hayatları incelenmiştir. Ardından Filibeli Halil Fevzî Efendi'nin hayatı, eserleri ve ilmi şahsiyeti hakkında ayrıntılı bilgiler verildi. İkinci bölümde; el-Hâşiyetü'l-cedîde'nin te'lif nedeni ve kaynakları, üslûbu ve metodu, Ikd I-II-III olarak isimlendirilen ana başlıklardaki konular incelendi. Üçüncü bölümde ise; vaz'ı kasdi ve mevdu-u leh, fiil ve harflerde istiâre, ism-i cins, alem-i şahs, müştak ve mastarlarda istiâre, mecâz'da istiâre, istiâre-i mekniyye, istiâre-i temsiliyye ve terşih konularında Filibeli'nin itiraz ve görüşlerine yer verildi. Çalışmanın sonuna er-Risâletü'l-ferîde'nin tercümesi ile Filibeli hakkında bazı arşiv belgeleri eklendi. Filibeli'nin el-Hâşiyetü'l-cedîde adlı bu çalışmasının, İsferâyînî'nin şerhi üzerine yazılan hâşiyeler içerisinde en çok dikkat çeken ve rağbet gören bir çalışma olduğunu söylenebilir. Söz konusu bu hâşiye iki ciltten oluşmakta;“Ikd”adı verilen üç ana başlık üzerinde kurgulanmaktadır. Her bir ıkd,“feride”isimli alt başlıklara ayrılmaktadır. XIX. yy.'da yazılan el-Hâşiyetü'l-Cedîde, istiâre konusunun ayrıntılı olarak incelendiği, tartışmalı bir üslupla aktarıldığı, konuyla ilgili farklı bilgiler çerçevesinde değerlendirildiği görülmektedir. Filibeli kanaatlerini, belâgat başta olmak üzere sarf-nahiv, mantık, kelam ve felsefe konularıyla desteklediği kanısı oluşmuştur. Araştırma sürecinde tespit edilen özellikler dikkate alındığında söz konusu haşiyenin XIX. yy. da belâgat alanında yapılan en kapsamlı ve özgün bir çalışma olduğu söylenebilir.
Özet (Çeviri)
This study examined the book of Filibeli Khalil Favzi (from Plovdiv) (d. 1300/1883) titled al-Hashiyah al-Jadidah 'ala Sharh 'Isam al-Faridah. It examines the general subject of logical istiarah. It is a hashiyah/footnote written for Isamaddin Isfarayini's (d. 945/1538) book titled Sharh Faraid al-favaid li-tahkik ma'ani al-isti'arat. Al-Isfarayini's hashiya was written upon Abu al-Kasim Al-Samarkandi's (d. 888/1483) book titled al-Risala al-farida. This study consists of an introduction and three chapters. The introduction, provides information about the subject, the importance, the reason, the purpose, the scope and the method of the research. After that it provides some evaluations about sources, difficulties encountered and and finally some important information about Hashiyah and balagha/rhetoric. In the first chapter, the lives of Al-Samarkandi, the author of the basic work, and Al-Isferayini, who commented on it was examined. Then, detailed information was given about Khalil Favzi, his life, works and scientific personality. In the second chapter, the reason for writing the Hashiyah, its sources, style, method and the main topics called“Iqd I, II, III”were examined. In the third chapter, Khalil Favzi's objections and opinions about some topics were included. For examples his opinions about istiarah in verbs, letters, common nouns, proper nouns, avsafs, masdars, majazs and his opinions about vad' bi'l-qasd, mawdou lah, al-istiarah al-makniya, al-istiarah al-tamsiliya and tarshih. At the end of the study, the translation of the treatise and some archive documents about Khalil Favzi were added. It can be noted that Khalil Favzi's hashiya titled al-Hashiyah al-Jadidah is the most attractive and in-demand book among all the footnotes written upon al-Isfarayini's book. The hashiyah consists of two volumes. It is based on three main stories called“Iqd”. Its parts are divided into subheadings called“faridah”. In the hashiyah written in the 19th century, it is seen that the subject of istiarah is examined in detail, conveyed in a controversial style, and evaluated within the framework of different information on the subject. It is believed that Khalil Favzi supported his opinions with the subjects of grammar, logic, theology and philosophy, especially rhetoric. Considering the features identified during the research process, it can be said that the hashiyah is the most comprehensive and original study in nineteeth century in the field of rhetoric.
Benzer Tezler
- Râbıta risaleleri literatürü: XIX. yüzyıl ve sonrası
Literature of Rābiṭa treatises: XIX. century and after
TURAN KOÇTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERCAN ALKAN
- Süleymaniye Kütüphanesi Esad Efendi Koleksiyonunda bulunan Farsça Münşeât Mecmuaları
Persian Munsheāt Mecmuas in the Esad Efendi Collection of the Suleymaniye Manuscript Library
NERGİS KESHANI ÇALIŞIR
Doktora
Türkçe
2024
Doğu Dilleri ve EdebiyatıKırıkkale ÜniversitesiFars Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YAKUP ŞAFAK
DOÇ. DR. ABDÜSSELAM BİLGEN
- El-meslekü'l-kavî li tahsîlit-tarîki'l-üveysî risâlesi ve tasavvufta üveysîlik
A pamphlet named el-meslekü'l-kavî li tahsîlit-tarîki'l-üveysî by yanyalizâde and uveysiness in Islamic mysticizm
İHSAN ERKUL
- Aşçı Dede'nin hatıratı çerçevesinde Erzincanlı Şeyh Fehmi Efendi
Erzincanli Sheikh Fehmî Efendi in the framework of the memories of cook İbrahim Dede
EMİNE BADEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinErzincan Binali Yıldırım ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL BALTACI
- Peyam-Sabah gazetesinde Milli Mücadele
The Turkish National Struggle in Peyam-Sabah newspaper
HADİYE YILMAZ
Doktora
Türkçe
2014
GazetecilikMarmara ÜniversitesiTürk Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN BEYOĞLU