Filibeli Halil Fevzi Efendi'nin El-Hâşiyetü'l-Cedîde adlı eseri bağlamında beyân ilmi
The science of beyan in the context of Halil Fawzi Efendi's al Hashi̇yah Al-Jadida
- Tez No: 949531
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDULKADİR YILMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bayburt Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 185
Özet
Ebü'l-Kâsım es-Semerkandî'nin (ö. 888/1483'ten sonra) mecaz ve istiâre konularına dair yazmış olduğu Ferâ'idü'l-fevâ'id adlı meşhur risâlesi üzerine, Isâmüddîn el-İsferâyînî (ö. 945/1538) tarafından Şerhu Risâleti'l-istiâre isminde bir şerh yazılmıştır. Bu çalışma, İsferâyînî'nin şerhi üzerine Halil Fevzi Efendi tarafından kaleme alınan el-Hâşiyetü'l-cedîde 'alâ şerhi 'Isâmi'l-Ferîde adlı eseri inceleyerek, belâgat ilminin beyân kısmına olan katkılarını ele almaktadır. Filibeli Halil Fevzi Efendi, XIX. yüzyılın müstesna şahsiyetlerinden biri olarak, hem tedrisât hem de telifât sahasında sergilemiş olduğu faaliyetleriyle, Osmanlı ilim dünyasının önemli ilim halkalarından biri olmuştur. Halil Fevzi Efendi'nin bu eseri iki cilt olup yaklaşık bin sayfadan oluşmaktadır. Müellif eserine 1860 senesinde başlamış ve kadılık görevi yapmış olduğu yerlerde yazmaya devam ederek 1870 tarihinde İstanbul'da tamamlamıştır. Fevzi Efendi hâşiyesinde, belâgat ilminin beyân özelinde temel kavramlarını ve inceliklerini geniş bir şekilde ele almakla beraber belâgat ilminin diğer kısımlarına da nadiren değinmiştir. Fevzi Efendi, eserinde belirli bir konuyu ele alırken, sıkça sarf, nahiv, iştikâk, mantık, felsefe, kelâm gibi başka bir konulara geçiş yaptığı görülmüştür. Bu geçişlerin, eserin bütünlüğünü ve akışını etkileyerek, okuyucunun dikkatini farklı yönlere çektiği gözlemlenmiştir. Bu sayede İslâmî ilimler arasında geniş bir bağ kuran müellif, yapmış olduğu derinlemesine analizler ile multi disipliner bir eser ortaya koymuştur. Müellif bir tartışmayı ele alırken ilk önce kelimeleri tek tek analiz edip farklı disiplinlerle harmanlayarak sonuca en doğru şekilde ulaşmayı amaçlamıştır. Kimi yerde ise farklı görüşlere değinmeden konuya devam etmiştir. Eser bu yönüyle, Osmanlı döneminin ilmî derinliğini ve entelektüel seviyesinin yüksekliğini gözler önüne sermiştir.
Özet (Çeviri)
Abü al-Qasim al-Samarqandi's (d. after 888/1483) famous treatise on metaphor and istiāra, al-Farāʾid al-fawa'id, Isamuddin al-Isferayini (d. 945/1538) wrote a commentary titled Sharḥ Risālat al-istiara. This study examines Halil Fawzi Efendi's al-Hashiyah al-jadidah ala sharh Isami al-Farida on Isamuddin's commentary and discusses its contributions to the declaration part of the science of rhetoric. Filibeli Halil Fawzi Efendi, as one of the exceptional personalities of the nineteenth century, has been one of the important scholarly circles of the Ottoman scholarly world with his activities in the field of both teaching and writing. This work of Halil Fawzi Efendi is in two volumes and consists of approximately one thousand pages. The author started his work in 1860 and continued to write in places where he served as a qadi and completed it in Istanbul in 1870. In his commentary, al-Fawzi Efendi deals extensively with the basic concepts and subtleties of the science of eloquence, with a special focus on beyān, but he rarely touches on other parts of the science of eloquence. While discussing a certain topic in his work, Fawzi Efendi frequently shifted to other topics such as sarf, nahw, istikaq, logic, philosophy, and kalam. It was observed that these transitions affected the integrity and flow of the work and drew the reader's attention in different directions. In this way, the author, who has established a broad connection between Islamic sciences, has produced a multidisciplinary work with his in-depth analysis. When dealing with a debate, the author first analyzes the words one by one and then blends them with different disciplines in order to reach the most accurate conclusion. In some places, he continued the subject without mentioning different opinions. In this respect, the work reveals the scholarly depth and high intellectual level of the Ottoman period.
Benzer Tezler
- Halil Fevzi Efendi'nin el-Hâşiyetü'l-Cedîde adlı eseri
Halil Fevzi Efendi life works and analysis of his work 'el-Hâşiyetü'l-Cedîde Alâ Şerh-i Îsâmi'l-Ferîde
ABDULLAH ASLAN
Doktora
Türkçe
2024
DilbilimSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN SOYUPEK
- Şehbenderzade Filibeli Ahmet Hilmi'nin düşünce hayatı
The thought life of Filibeli Ahmet Hilmi
ALİ NASUF HALİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞABAN ALİ DÜZGÜN
- II. Meşrutiyet Dönemi İslamcılarına göre sultan II. Abdülhamid
Sultan abdulhamid and his period accordi̇ng to II. Constitutonal İslamist
İBRAHİM HALİL OZAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
TarihYüzüncü Yıl Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET SALİH ARI
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e kadın hayatına dair yazılan fikrî eserlerin feminist teoriye göre incelenmesi
Investigation of intellectual works written on women's life from Tanzimat era to Republic period according to feminist theory
ZEYNEP ZİLAN ÖZYAĞCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT KOÇ
- Türk romanında mistisizm, 1923-1980
Mysticism in Turkish novel, 1923-1980
SEMA NOYAN
Doktora
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ENVER TÖRE