Hamza-nâme 53. cilt (Transkripsiyonlu metin–imla-bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük)
Hamza-nâme 53rd volume (Transcribed text-spelling-contextual index and functional dictionary)
- Tez No: 850081
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SELCEN ÇİFCİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Uşak Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1262
Özet
Hz. Muhammet (sav)'in amcası aynı zamanda süt kardeşi olan Hz. Hamza'nın kahramanlıklarını menkıbevi hikâyelerle anlatan ilk eserdir. Hz. Hamza'nın şehit edilmesinden sonra Araplar arasında yaygınlaşmaya başlayan bu eser Araplarda Sîretü Ḥamza, Esmârü'l-Ḥamza; İranlılar'da Kıṣṣa-i Emîr Ḥamza, Kitâb-ı Rümûz-ı Ḥamza, Dâstân-ı Emîr Ḥamza; Türkler'de Hamzanâme olarak bilinir. Türkiye Türkçesinin yazılı tarihi gelişimi Anadolu'da XIII. yüzyıldan itibaren başlatılır. Eski Anadolu Türkçesi, Eski Türkiye Türkçesi veya Eski Oğuz Türkçesi olarak adlandırılan bu dönem XIII. ve XV. yüzyıllarında Oğuz Türklerinin kendi ağız özelliklerine göre kurup geliştirdikleri yazı dilidir. Eski Anadolu Türkçesinin yazı dili olma özelliğini gösterdiği dönem eserlerinden olan ilk olarak Hamzavî tarafından yazılan Hamzanâmeler Eski Anadolu Türkçesi dönemi araştırmaları için önemli bir kaynaktır. Üzerinde çalışma yaptığımız Hamzanâme'nin 53. cildinin üç nüshasını tespit ettik. Bunlardan ilki Hamzanâme (53. cilt), İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi, Eski Eserler Bölümü, Nu: 1110, 220 varak, 1142 (1726). Hamzanâme (53. cilt), İstanbul Fatih Millet Kütüphanesi, Ali Emiri Ef. Kitapları, Nu: 104, 225 varak, 1268 (1852). Üçüncü nüsha ise Hamzanamelerin İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Nadir Eserler Kütüphanesinde kayıtlı bulunan 53. cildidir. Biz de bu çalışmamızda 143 varaktan oluşan bu yazma eserin üçüncü nüshasını inceleyeceğiz. Araştırma giriş, kavramsal çerçeve, bulgular-yorumlar ve sonuç bölümleri olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Hamza-nâme ciltleri ve Hamza-nâme 53. cildinin içeriği hakkında geneli bilgiler verilmiştir. Çalışmanın amacı, önemi ve yöntemi açıklanmıştır. İkinci bölümde Hamza-nâmeler, Hamzavî ve Hamza-nâmenin 53. cildinin biçim ve içerik özelliklerinden bahsedilmiştir. 53. cildin geniş özeti bu kısımda yer almaktadır. Bir değerlendirme ve çalışma önerisi olarak Hamzanâme 53. cildin olağanüstülük motifleri, Thompson'un Halk Edebiyatı Motif İndeksi'nde yer alan olağanüstülük maddesi ölçütleri kullanılarak verilmiştir. Üçüncü bölüm olan bulgular-yorumlar kısmı çalışmanın imla özelliklerini, transkripsiyonlu metnini, bağlamlı dizin ve işlevsel sözlüğünü ve özel adlar dizinin içeren bölümdür. Eski Anadolu Türkçesi döneminin dil özelliklerine uygun ve metne sadık kalarak imla özellikleri ve transkripsiyonlu metni verilmiştir. Sonuç bölümünde elde edilen veriler aktarılmıştır.
Özet (Çeviri)
It is the first work that tells the heroism of Hz Hamza, who was the uncle and milk brother of Hz Muhammad (pbuh), through mythical stories. This work, which became widespread among the Arabs after the martyrdom of Hz. Hamza, is known as Sîretü Ḥamza, Esmârü'l-Ḥamza in Arabs; Kıṣṣa-i Emîr Ḥamza, Kitâb-ı Rümûz-ı Ḥamza, Dâstân-ı Emîr Ḥamza in Iranians; Hamzanâme in Turks. The written historical development of Turkey Turkish starts from the XIIIth century in Anatolia. This period, called Old Anatolian Turkish, Old Turkish or Old Oghuz Turkish, is the written language that Oghuz Turks established and developed according to their own dialectal characteristics in the XIIIth and XVth centuries. Hamzanâme, which was first written by Hamzavî and is one of the works of the period when Old Anatolian Turkish showed the feature of being a written language, is an important source for Old Anatolian Turkish period studies. We have identified three copies of the fifty-third volume of Hamzanâme, the first of which is Hamzanâme (volume 53), Istanbul University Central Library, Department of Antiquities, no: 1110, 220 folios, 1142 (1726). Hamzanâme (53rd volume), Istanbul Fatih Millet Library, Ali Emiri Ef. Books, Nu: 104, 225 varaks, 1268 (1852). The third copy is the 53rd volume of Hamzanâme, which is registered in the Rare Works Library of Istanbul University Faculty of Literature. In this study, we will examine the third copy of this manuscript, which consists of 143 varays. The study consists of four parts: introduction, conceptual framework, findings-interpretations and conclusion. In the introduction, general information about Hamza-nāme volumes and the content of the 53rd volume of Hamza-nāme is given. The aim, importance and method of the study are explained. In the second part, Hamza-nâmes, Hamzavî and the form and content features of the 53rd volume of Hamza-nâme are mentioned. Volume 53 is summarised in this section. As an evaluation and study proposal, the phenomenality motifs of Hamzanâme 53rd volume are given by using the criteria of the phenomenality article in Thompson's Folk Literature Motif Index. The third part, the findings and comments section, includes the orthographic features of the study, the transcribed text, the contextual index and functional dictionary, and the index of proper names. Spelling features and transcribed text are given in accordance with the language features of the Old Anatolian Turkish period and by being faithful to the text. In the conclusion section, the data obtained are presented.
Benzer Tezler
- Hamzanâme (53. cilt, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi) gramer incelemesi - transkripsiyonlu metin - sözlük - indeks
Hamzanâme (53rd volume, The r-Rare Works Library, İstanbul University) grammatical analysis -transcription text-dictionary - index
DURSUN KIRMIT
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. METİN DEMİRCİ
- Sırat-ı Müstakim dergisindeki dil ve edebiyat yazıları
Language and literature articles in Sırat-ı Müstakim magazine
EMİR ALİ ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. HASAN AKTAŞ
- Çevresel su ihtiyacı: Fırtına deresi örneği
Environmental flow requirement: Fırtına stream case
CEREN BOZKURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Çevre MühendisliğiBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NUSRET KARAKAYA
- Hamza-nâme 71. cilt (Dil incelemesi-metin-gramatikal dizin)
Hamza-nâme volume 71 (Language analysis-text-grammatical index)
CELAL ERYİĞİT
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıUşak ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MERİÇ GÜVEN
- Hamza-nâme (6. cilt 1. kısım) inceleme- metin- sözlük
Hamzaname 6th skin 1st part (Examination text dictionary)
YAŞAR YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Arel ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHAMMET YELTEN